Her aralık ayının sonlarına doğru, insanlar şöminelerin karşısında sıcak çikolatalarını içerken en sevdikleri kitapları okumayı ve güzel filmler izlemeyi alışkanlık haline getirdiler. Uzun bir süredir dünyada yeni yıl kutlamaları bu şekilde yapılıyor. Günümüzde bu kutlamalar sırasında hayalet hikayeleri dinlemek oldukça tuhaf görünüyor. Ancak bir zamanlar yeni yılda korkunç hikayeler dinlemek yılbaşının en temel kutlama öğelerinden biriydi. Hatta Viktorya dönemi İngiltere’sinde hayalet hikayelerinin popülerliği zirve noktasına ulaşmıştı. Peki Noel döneminde hayalet hikayesi anlatmak nasıl popüler oldu?
Soğuk, ürkütücü ve kasvetli kış akşamları
Uzun süredir devam eden kültürel geleneklerin çoğu gibi, Noel döneminde hayalet hikayeleri anlatmanın da kesin kökeni bilinmiyor. Fakat İngiliz edebiyatında uzman olan Sara Cleto, kış gündönümlerinin dünyanın her yerinde ürkütücü şeyleri çağrıştırdığını belirtiyor. Elektrik evlere girmeden çok önce insanlar şöminelerin başlarında birbirlerine hikaye anlatarak zaman geçiriyordu. Kış aylarının en popüler anlatıları ise hayalet hikayeleriydi.
Sanayi Devrimi’nin etkisi
Sanayi Devrimi sırasında buharlı trenler gibi buharlı matbaalar da icat edilmişti. Bu ürünlerin yaygınlaşması kitap basım sayını artıyordu. Bu durum Viktorya döneminde yaşayan insanlara, hayalet hikayelerini ticarileştirmek için büyük bir fırsat verdi. Daha yüksek okur yazarlık oranları, daha ucuz baskı maliyetleri ve daha fazla yayınevinin olması yazarların bol bol hikaye yazmasıyla sonuçlandı. Editörler Noel zamanı, eski hikaye anlatım geleneklerinin basılı bir versiyona dönüştürebileceklerini düşündüler. Köylerden büyük şehirlere taşınan insanlar, hala şöminenin etrafında eskiden dinledikleri doğa üstü hikayeleri dinlemek istiyordu. Neyse ki Elizabeth Gaskell, Margaret Oliphant ve Arthur Conan Doyle gibi Viktorya dönemi yazarları, her yıl sonbahar ayları boyunca hayalet hikayelerini tamamlamak için çalıştılar.
Gotik edebiyatta uzmanlaşmış olan Britanny Warman, Sanayi Devrimi’nin hayalet hikayelerine olan ilgiliyi artırdığını söylüyor. Warman’a göre, ucuz yayınlar orta sınıf aileleri arasında popülerdi. Pahalı Noel yıllıkları ise zenginlerin sehpalarını süslüyordu. Bu hikayeler bazen işçi sınıfına mensup karakterlerden oluşuyordu. Bazen de hayalet hikayeleri, büyük perili malikanelerde geçiyordu.
Charles Dickens etkisi
Charles Dickens’ın 1843 tarihli Bir Noel Şarkısı isimli kitabı, İngiliz yazarın daima Noel sezonuyla hatırlanmasına yol açtı. Dickens, hayalet hikayelerinin İngiltere’de yaygınlaşmasında büyük bir rol oynamıştı. İnsanlar Dickens’tan daha fazla hayalet hikayesi yazmasını istiyordu. Bu nedenle Dickens bu hikayeleri dergi yayınlarında da yazmaya başladı. Bir süre sonra Dickens, Noel edebiyatını şekillendiren ve onunla birlikte anılan önemli isimlerden biri haline geldi.
Amerikan Noel gelenekleri
Viktorya döneminde İngiltere’den Amerika’ya sayısız trend ulaşmış olsa da Noel döneminde hayalet hikayelerinin anlatılması Amerika’da pek yaygın değildi. Charles Dickens’ın Bir Noel Şarkısı isimli kitabı, Amerika’da hemen çok satanlar listesine girmişti. Ancak zaten Dickens o sıralarda dünyanın en popüler yazarlarından biriydi. Amerikan Noel hikayeleri hiçbir zaman İngiltere’deki gibi ürkütücü olmadı. Çünkü Amerikan halkının İngilizler gibi doğa üstü olaylara karşı ilgisi yoktu. Ürkütücü batıl inançların hepsinin geçmişin bir parçası olduğu düşünülüyordu.
