Santa Claus veya Kris Kringle olarak bilinen Noel Baba, Noel gelenekleri ile ilgili çok uzun bir tarihe sahiptir. Günümüzde Noel Baba, bembeyaz saçlı ve sakallı, göbekli, sevimli ve tonton birisi olarak tasvir edilir. Noel Baba, Noel arifesini Noel’e bağlayan gece evlere gizlice girerek çocuklara hediyeler bırakır. Elbette önce Elfler ile birlikte oyuncaklar yapar, çocukların mektuplarla bildirdikleri hediyelerini uçan ren geyiklerinin çektiği kızağına koyar, sonra evlere bacadan girerek hediyeleri bırakır ve bir gün içinde tüm dünyayı dolaşarak kendisinden istenilen hediyeleri Noel ağacının altına bırakır ve orada kendisi için bırakılan süt ve kurabiyeyi yer. Günümüzde herkesin bildiği Noel Baba tam olarak böyledir. Peki aslında Noel Baba kimdir ve bu efsane nasıl ortaya çıkmıştır? Sizler için Noel Baba kimdir, Noel Baba nereli ve Noel Baba gerçek mi gibi sorulara yanıt verdik.
“Noel Baba kimdir?” sorusunun cevabı, yüzlerce yıl geriye, Aziz Nikolaos adlı bir keşişe kadar uzanıyor. Nikolaos’un MS 280 civarında, günümüz Türkiye’sinde Myra yakınlarındaki Patara’da doğduğuna inanılıyor. Dindarlığı ve nezaketiyle çok takdir edilen Aziz Nikolaos, birçok efsaneye konu oldu. Kendisine miras kalan tüm servetini bağışladığı, yoksullara ve hastalara yardım etmek için kırsal bölgelere seyahat ettiği söylenir. Nikolaos, iyi kalpliliği ve cömertliği ile meşhurdu. Yoksulluk nedeniyle fuhuşa sürüklenecek olan üç genç kızın çeyiz masraflarını ödeyip evlendirdiğine ve bir kasap tarafından öldürülüp tuzlu suya basılan üç çocuğu dirilttiğine inanılır. Uzun yıllar boyunca Nikolaos’un popülaritesi yayıldı ve çocukların ve denizcilerin koruyucusu olarak tanındı. 6 Aralık, Aziz Nikola Günü olarak kutlanır. Bu tarihte birçok ülkede çocuklara hediyeler verilir ve büyük alışverişler yapılır.
Her şeye rağmen Aziz Nikolaos’un varlığını destekleyen tarihi bir doküman mevcut değildir. Antik Likya’nın liman kenti Patara’da doğduğu kabul edilir. Gençliğinde Filistin ve Mısır’ı dolaştı. Likya’ya döndükten sonra Myra piskoposu oldu. Roma İmparatoru Diocletian döneminde Hristiyanların gördüğü zulüm esnasında tutuklandı. İmparator Büyük Konstantin döneminde serbest bırakıldı ve 325 yılındaki İznik Konsili’ne katıldı. Öldükten sonra Myra’daki kilisesinin mezarlığına gömüldü.
Noel Baba kimdir sorusu, Aziz Nikolaos’un nasıl Noel Baba olduğuyla anlam kazanmaktadır. 16. yüzyılda Kuzey Avrupa’da, reformdan sonra, Aziz Nikolaos hakkındaki hikayeler ve gelenekler popülerliğini yitirdi. ABD’de başlarda Noel Baba’nın adı ‘Kris Kringle’ idi. Daha sonra ABD’deki Hollandalı yerleşimciler eski Aziz Nikolaos hikayelerini ABD’ye götürdüler. Ardından Kris Kringle ve Aziz Nikolaos ‘Sinterklaas’ oldu.
Birçok ülke, özellikle Avrupa’dakiler, 6 Aralık’ta Aziz Nikolaos Günü’nü kutlar. Hollanda’da ve diğer bazı Avrupa ülkelerinde, çocuklar hediyelerle doldurmak için 5 Aralık’ta terlikler veya ayakkabılar bırakırlar. Ayrıca Sinterklaas’ın atı için ayakkabılarına biraz saman ve havuç bırakırlarsa, kendilerine biraz şeker bırakılacağına inanırlar.
1800’lü yıllarda yazarların, şairlerin ve sanatçıların eski hikayeleri yeniden keşfetmesiyle Aziz Nikolaos yeniden popüler oldu. 1821’de New York’ta ‘Old Santeclaus with Much Delight’ adlı anonim bir şiir yayınlandı. Noel Baba / Aziz Nikolaos ilk kez bir ren geyiği tarafından çekilen bir kızakta tanımlandı. ‘The Children’s Friend: A New-Year’s Present, to the Little Ones from Five to Twelve’ adlı kitapta sekiz resimli olarak yayınlanan şiir, Aziz Nikolaos veya Sinterklaas’tan ziyade Noel Baba’nın en eski görüntüleridir.
1823’de Dr. Clement Clarke Moore bir şiir yazdı. Bu şiirde Aziz Nikolaos, tombul, neşeli, yaşlı bir elf olarak tanımlanıyordu ve minyatür bir kızak ile sekiz küçük ren geyiği vardı.
Rudolph’u (Noel Baba’nın ren geyiği) ilk kez 1939’da, Robert L May’in Montgomery Ward’ın alışveriş merkezleri için yazdığı bir kitapta gördük. 1948’de ise Rudolph hakkında bir çizgi film çekildi ve 1949’da ünlü ‘Kırmızı Burunlu Ren Geyiği Rudolph’ şarkısı yazıldı.
Rudolph ve Noel Baba’nın diğer ren geyiklerinin hepsinin dişi olabileceğini biliyor muydunuz? Sadece dişi ren geyiği boynuzlarını kış boyunca tutar. Noel’de çoğu erkek ren geyiği boynuzlarını atmış olur.
Noel Baba hangi ülkeye ait ve ilk nerede çıktı gibi soruların cevabını bilmek, onun kökenini öğrenmemize yardımcı olabilir. O, kökleri pagan kültürüne ve İskandinav mitolojisine uzanan bir karakterdir. Hristiyanlık ortaya çıkmadan önce Paganizm çok yaygındı. Hristiyanlık dini doğduktan sonra din değiştiren kişiler, Pagan kültürüne ait olan geleneklerini Hristiyanlığa taşıdılar. Noel baba hediye tanıtması ile bilinen bir karakterdir ve onun hediye dağıtma geleneği İskandinav mitolojisindeki tanrı Odin’e dayanmaktadır.
Noel Baba kimdir sorusuna verilebilecek net bir cevap yoktur. Ancak Noel Baba’ya ilham olan kişi Aziz Nikolaos’tur. Ayrıca birçok ülkede Noel Baba’ya benzer efsaneler olduğu için tam olarak nereli olduğunu söylemek çok zordur. Fakat Avrupalı olduğunu söylemek yanlış olmaz.
Günümüzdeki Noel Baba imajı
Peki günümüzdeki Noel Baba kimdir ve onun imajı nasıl ortaya çıkmıştır?
Günümüzdeki Noel Baba imajı, karikatürist Thomas Nast’ın 3 Ocak 1863 tarihli Harper’s Weekly dergisinde yayınlanan çizimlerine dayanır. Nast’ın çizimleri ise 1822’de Amerikalı şair Clement Clarke Moore’un yazdığı kabul edilen ve ölümünden sonra kendisine atfedilen, “A Visit from Saint Nicholas” ya da “Twas the Night Before Christmas” olarak bilinen şiirden esinlenmiştir.
Popüler Noel Baba imajı ise çizer Haddon Sundblum’un, 1931 yılından itibaren Coca-Cola şirketi için hazırladığı çizimlerle son halini almıştır. Sundblum’un Noel Baba’sı, tombul, beyaz saçlı ve sakallı, uçları beyaz kürklü kırmızı bir kıyafet giyen, siyah kemerli, siyah çizmeli ve kırmızı şapkalıdır.
Adım Caner Cem Martı, 1996 yılında Bartın'da doğdum. 2010 yılında geçirdiğim kaza sonucunda vücudumun %99'u felç kaldı. 2015'ten bu yana bazı cihazlar yardımıyla internet ortamında çalışabiliyorum. İçerik editörlüğü ve sosyal medya uzmanlığı gibi alanlarda tecrübe sahibiyim, ancak asıl uzmanlık alanım SEO uyumlu makale yazmak. Ayrıca front-end tasarımlar yapıyorum. Sinema, spor ve tarih gibi konular çok dikkatimi çekiyor. Özellikle sinema tutkunuyum.
