“Bir zamanlar Montaigne gibi bir insanın yaşamış olması, bugün şu yeryüzünde yaşamanın hazzını gerçekten artırıyor.”
Böyle söyler Friedrich Nietzsche, Montaigne için… Sanıyoruz, haksız da sayılmaz. Michel de Montaigne, özellikle Denemeler’inde, insanlık tarihini muhteşem bir biçimde çözümler. Hem de okuyucuyla oldukça keyifli bir sohbet şeklinde yapar bunu. Onun Denemeler’i, ayrıca edebiyatta bu türde verilen ilk örneklerdir.
Bugün Dünya Edebiyatı için çok önemli bir yerde duran Fransız yazar Montaigne’in doğum günü. Biz de onu, Denemeler’inden 16 beyin yakan alıntıyla analım istedik. Buyrunuz, sizi derin düşüncelere sevk edecek o anlamlı alıntılar…
1. “Kendimiz sandığımızdan çok daha zenginiz; ama bizi oradan buradan alarak, dilenerek yaşamaya alıştırmışlar. Kendimizden çok başkalarından yararlanmaya zorlamışlar bizi.”
2. “İyinin aşırısı olmaz, çünkü aşırı oldu mu zaten iyi değil demektir.”
3. “… Hayattan sonra ölümdesiniz, ama hayatta iken ölmektesiniz. Ölümün, ölmekte olana ettiği ise, ölmüş olana ettiğinden daha acı; daha derin; daha can yakıcıdır.”
4. “Bilmediğini bilmek için bir hayli anlayış olmalı insanda. Bir kapının kapalı olduğunu anlamak için o kapıyı itmek gerekir.”
5. “Hayat kendiliğinden ne iyi, ne kötüdür. Ona iyiliği, kötülüğü katan sizsiniz…”
6. “İnsan her yerde hep o insandır ve bir insanın özünde soyluluk olmadı mı, dünyanın tacını giyse yine çıplak kalır.”
7. “Bir şey yapmadım ne demek? Yaşadınız ya! Bu sizin yalnız başlıca işiniz değil, en parlak, en onurlu işinizdir.”
8. “Dışımızda aramayalım kötülüğü, içimizdedir o; ciğerlerimize işlemiştir.”
9. “Bir amaca bağlanmayan ruh, yolunu kaybeder. Çünkü her yerde olmak, hiçbir yerde olmamaktır.”
10. “Delilik, özgür bir kafanın yiğitçe çıkışları, yüce ve görülmedik bir erdemin ortaya attıklarıyla çok yakın kapı komşusudur.”
11. “Aşk denilen şey, arzulanan bir varlıkta bulacağımız tada susamaktan başka bir şey degildir.”
12. “Derin bir sevinçte, eğlentiden çok ciddilik vardır. Mutluluk bile haddini aşarsa azap olur.”
13. “Eğitimin insanı bozmaması yetmez, daha iyiden yana değiştirmesi gerekir.”
14. “Bilgisizliği kavramak, bilimi kavramak için gerektiği kadar bilgi ister.”
15. “Kendini beğenmek; insanın özünde, yaratılışında olan bir hastalıktır. İnsan yaratıkların en zavallısı, en cılızıdır; öyleyken en mağruru da odur.”
16. “Bize yaşamayı, ömür geçtikten sonra öğretiyorlar.”
