Günümüzün en popüler sosyal medya platformlarından Twitter, geçtiğimiz günlerde dünyanın en zengin insanlarından birisi olan Elon Musk tarafından satın alınmıştı. Musk, satın alma işleminin ardından şirketteki üst düzey çalışanların işine son vermiş ardından platformdaki mavi tikli hesaplardan ücret alınacağını açıklamıştı. Bununla birlikte Twitter çalışanlarına güvenmeyen Musk, platformun yazılımını incelemek için Tesla’dan kendi mühendislerini getirtmişti.
Tüm bunlar, Musk’ın büyük bir tepki çekmesine neden oldu. Haliyle, bu tepkiden Twitter da nasibini aldı. Tüm bu gelişmeler nedeniyle çok sayıda Twitter kullanıcısı, alternatif bir platform arayışına başladı. Bu arayıştan en karlı çıkan girişimlerden biri ise Mastodon isimli platform oldu. Geçtiğimiz bir hafta içerisinde yüz binlerce insan Mastodon isimli platformu kullanmaya başladı. Peki, son günlerin popüler platformu Mastodon tam olarak nedir, Twitter’dan farkı ne? Detaylara birlikte bakalım…
Mastodon, mart 2016’da Eugen Rochko isimli Alman yazılımcı tarafından yaratılan bir sosyal ağ yazılımı
Platform, son dönemde kazandığı binlerce yeni kullanıcı ile dikkat çekiyor. Özellikle çok sayıda Twitter kullanıcısının, Musk’ın Twitter’ı satın almasından sonra platformu kullanmayı bıraktığı ve Mastodon isimli uygulamayı kullanmaya başladığı biliniyor.
Mastodon’un arayüzü büyük oranda Twitter’a benziyor
Bununla birlikte platform tıpkı Twitter’dakine benzer bir şekilde kullanıcılarına paylaşım yapma ve diğer kullanıcılarla etkileşime girme imkânı tanıyor. Öte yandan kullanıcıların diğer kullanıcılar tarafından yapılan paylaşımları yanıtlama, beğenme ve yeniden paylaşma imkânları da var. Ancak Mastodon ile Twitter arasında önemli farklar da mevcut ve Mastodon arka planda Twitter’dakinden oldukça farklı bir çalışma prensibine sahip…
Mastodon birbirinden farklı ve bağımsız çok sayıda sunucudan oluşuyor
Ancak bu farklı sunucular, birbirleriyle etkileşim halinde. Bu etkileşim sayesinde binlerce farklı kullanıcının yer aldığı sunucular devasa bir ağ oluşturuyor ve ortaya Mastodon çıkıyor… Bununla birlikte bu geniş ağda yer alan sunucular, coğrafyaya ve belirli ilgi alanlarına göre kategorize edilmiş durumda. Örneğin, platforma kayıt olurken “Türkiye” sunucusunu veya “teknoloji,” “spor” ya da “sosyal” gibi başlıkların yer aldığı sunucuları seçebiliyorsunuz.
Ancak kayıt aşamasında hangi sunucuyu seçtiğiniz çok önemli değil. Çünkü platform farklı sunuculardaki kullanıcılarla da etkileşime girmenize olanak tanıyor. Fakat Mastodon, Twitter’da olduğu gibi etkileşime girebileceğiniz kullanıcıları önermiyor. Bu nedenle seçtiğiniz sunucu, ortak ilgi alanlarınız olan insanlarla aynı sunucuda yer almanıza ve başlangıç için ortak bir topluluk oluşturmanıza olanak veriyor.
Mastodon’a kayıt olurken oluşturulan kullanıcı isminin sonuna, seçilen sunucunun ismi de ekleniyor
Böylece benzer ilgi alanlarına sahip insanların daha kolay bir şekilde etkileşime girmesi sağlanıyor. Bununla birlikte platformda özellikle aranan bir kullanıcı varsa ve eğer bu kullanıcı farklı bir sunucudaysa, kullanıcı adının sunucu adıyla birlikte sorgulanması gerekiyor. Aynı sunucuda yer alan kullanıcılarsa yalnızca kullanıcı adını sorgulayarak birbirlerini bulabiliyor. Son olarak, Mastodon’da hashtagleri aramak ve gündemi takip etmek de mümkün.
Mastodon, bağımsız sunuculardan oluşan ağ yapısıyla “merkeziyetsiz sosyal medya platformu” olarak da biliniyor
Platformun farklı sunucuların bir araya gelerek oluşturduğu yapısına, “dağıtık ağ” ismi veriliyor. Bu özelliği sayesinde merkeziyetsiz bir platform olarak öne çıkıyor. Peki, merkeziyetsiz sosyal medya platformu tam olarak ne demek? Her şeyden önce, Mastodon’un bir sahibi veya bağlı olduğu bir şirket yok! Bu nedenle platformun herhangi bir yapı tarafından kontrol edilmesi veya satılması-satın alınması gibi durumlar söz konusu değil. Fakat Mastodon kullanıcıları için tamamıyla bağımsız bir sosyal medya platformu deneyimi yaşamak mümkün değil…
Mastodon her ne kadar merkeziyetsiz bir ağ ortamı olsa da, sistemin var olmasını sağlayan sunucular kişilerin veya kurumların kontrolünde
Yani Mastodon’daki sunucular üzerinde tasarruf sahibi olan şahıslar veya kurumlar var. Bu durumda örneğin sunucu sahipleri, sunucuları kapatmaya karar verdiğinde, sunucudaki kullanıcıların hesapları da kapanıyor. Buna rağmen, Mastodon’un kullanıcılarına ana akım sosyal medya platformlarından çok daha özgür bir ortam sunduğu söylenebilir…
Mastodon, sahipsiz bir platformsa platformdaki içerikler nasıl denetleniyor?
Bu soru, Mastodon’un en sık karşılaştığı sorulardan biri. Platformdaki denetimler sunucular tarafından gerçekleştiriliyor. Ancak her sunucu bağımsız olduğu için denetim kuralları da farklı. Örneğin bazı sunucularda hiçbir denetim mekanizması veya kural yok. Ancak bazı sunucular yoğun olarak nefret söylemi içeren diğer sunuculara bağlanmamayı tercih edebiliyor. Engellenen sunuculardaki kullanıcılar, diğer sunucuları göremiyor.
Bununla birlikte kullanıcı gönderileri de sunucular tarafından denetlenebiliyor. Yani illegal paylaşımlar veya nefret söylemi içeren gönderiler, sunucu sahipleri tarafından silinebiliyor. Ancak bu tarz paylaşımlar dolaşıma girdikten sonra platformun bu içeriklerden tamamen arınması mümkün değil.
Mastodon’un merkeziyetsiz yapısı platformun hem tercih edilme, hem de edilmeme sebebi!
Daha şimdiden pek çok Mastodon kullanıcısı çeşitli nefret söylemlerinin hedefi haline gelmiş durumda. Ancak platformun popülerliği gün geçtikçe artıyor. Geçtiğimiz hafta içerisinde yaklaşık 250 bin insanın platformu kullanmaya başladığı ifade ediliyor. Twitter’ı “terk eden” insanlar tarafından oluşturulan yoğunluk nedeniyle bazı sunucuların ciddi şekilde yavaşladığı, bazı sunucuların ise yeni hesap açma işlemini durdurduğu biliniyor…
