Amatör bir sinemacı olarak başlayarak övgülerle dolu yapımlara imza atmaya giden bir yolda, elbette ki oldukça az sayıda yönetmen bulunmaktadır. Ancak bugün; en büyük fiyaskoları da en başarılı yapımları da ciddi bir gişe başarısına sahip, yönettiği filmlerin yapımcılığını ve senaristliğini de bizatihi üstlenen bir yönetmenden bahsedeceğiz. En komplike hikayeleri dahi izleyicilerin kolayca sindirebileceği bir şekilde anlatan akıcı filmleriyle öne çıkıyor. Tüm bu özellikleri sağlayan tek bir yönetmen var: M. Night Shyamalan
1992’den beri uzun metrajlı filmlere imza atan ve dönem dönem gişe kaygısının eseri olan yapımlara imza atan Shyamalan, Altıncı His ile en önemli ticari ve sanatsal başarısını elde etti. Altıncı His’in başarısı, Shyamalan’a 20’li yaşlarının başındaki herhangi bir film yapımcısının hayal edebileceğinden çok daha fazla para, şöhret ve Hollywood nüfuzu kazandırdı. Ve Sixth Sense’ten edindiği dersler ile, (ki bunlardan birisi kesinlikle sürpriz sonlar ve ters köşeler oldu) ilerleyen yıllarda Unbreakable, Signs ve The Village gibi filmleri piyasaya kazandırarak yoluna devam etti.
Lady in the Water, The Happening, The Last Airbender ve After Earth gibi filmler ile oldukça kötü eleştiriler almaya başlayan M. Night, 2016 yılında Unbreakable’ı tarz olarak devam ettirecek bir üçlemenin ikinci filmini çıkararak kariyerine yeni bir milat daha ekledi. 700 milyon dolara yakın hasılat elde eden Sixth Sense’in yanı sıra; Unbreakable, Split ve Glass’tan oluşan üçlemesi ile de psikolojik gerilim severlerin gönlüne taht kuran M. Night, bu ilgiyi özgün yönetmenlik tarzına borçlu…
M. Night Shyamalan’ın yönetmenlik tarzı
M. Night Shyamalan filmlerinin, hem üretim aşamasında hem de seyir ânında sezilebilecek; belirli imza özellikleri var. Az önce belirttiğimiz üzere; sürpriz sonlar, ters köşeler gibi… Yönetmenlik deneyimlerinden edindiği birikim ile, yeni ve deneysel bir arayışçılığa soyunan Shyamalan; filmlerindeki öngörülemezliği sürdürmeye bugün de devam ediyor. Şaşırtmacalar ve senaryo boşluklarının yanı sıra, belirli temel ögeleri seyirciden saklaması ve seyirci tarafından yorumlanabilecek hususlarda kasıtlı soru işaretleri bırakması da M. Night Shyamalan imzalı bir diğer film özelliği…
Renk ve kamera açılarının yanı sıra oyuncu ile senaryo arasındaki bağı didaktik bir yerden kurmaması da bu imza özelliklere eklenebilir. Zira Shyamalan başrol oyuncularına çekim esnasında senaryodan notlar ve doneler vermiyor, bunun yerine oyuncuların senaryoya göre kendi özgün performanslarını geliştirmelerine izin veriyor.
Oyuncu seçimleri konusunda güçlü bir geçmişi bulunan M. Night Shyamalan, çoğunluğu psikolojik gerilim gibi yoğun ve “basit”likten sakınılması gereken bir türe ait olan filmlerini; kafa karıştırmayacak bir hikâye akışı ve minimize edilen karakter ve mekân sayısı ile tolere ederek, izleyicilerine izledikleri filmin “içine girebilecekleri” bir pencere açıyor.
Filmlerinde, dünyaca ünlü ve usta yönetmen Hitchcock etkisini bariz bir şekilde taşıyan ve onun kullandığı kavramlardan yararlanan M. Night Shyamalan için önemli bir film ögesi de Hitchcock’un MacGuffin’idir. MacGuffin, 1941 yapımı Hitchcock filmi Suspicion’da ilk kez sinema dünyasına açılan bu kavram, bahsi geçen filmdeki gizemli bir paketin adıdır. Bir anlatının sonunda, ona yol açan olaylar hakkında bildiğimizi düşündüğümüz her şeyi değiştirmesi ile öne çıkan bu olay örgüsü aracı; aynı zamanda seyircileri tetikte tutma kaygısının ve hedefinin bir getirisidir.
Bugün sinema dünyasındaki bu enteresan ismin 14 filmini tanıtacağız. Keyifli okumalar…
1. The Last Airbender – Son Hava Bükücü (2010) – IMDB: 4.0
Yılının en kötü filmleri arasında gösterilen ve 310 milyon dolarlık gişe başarısına karşın eleştiri yağmuruna tutulan The Last Airbender; dört elementin hepsinde ustalaşması ve Ateş Ulusu’nun Su ile Toprak Krallığı’nı köleleştirmesine engel olması gereken, uzun bir hava bükücü soyunun son temsilcisi olan Aang’ın maceralarını anlatan Avatar çizgi dizisinin bir bölümünün filme uyarlanmasıdır.
2. After Earth – Dünya-Yeni Bir Başlangıç (2013) – IMDB: 4.8
Uzay aracı seyahati sırasındaki bir zorunlu iniş sonucunda, Kitai Raige ve babası Cypher; insanlığı Dünya’dan kaçışa sürükleyen olaylardan yaklaşık bin yıl sonra Dünya’da mahsur kalırlar. Kitai, Cypher’In yaralanmasının üzerine, yardım edebilecek birilerini bulmak için tehlikeli bir yolculuğu göze alır. Will Smith ve onun şimdilerde ünlü bir rapçi olan oğlu Jaden Smith’in başrolde bulunduğu aksiyon ve bilim kurgu türündeki film, seyircilerden ve eleştirmenlerden genellikle olumsuz eleştiriler almıştır. 130 milyon dolarlık dev bütçesini neredeyse ikiye katlayan film, yaklaşık 250 milyon dolar hasılat elde etmiştir.
3. The Happening – Mistik Olay (2008) – IMDB: 5.0
Bir fen bilgisi öğretmeni olan Elliot Moore, eşi Alma ve aile dışından genç bir kız olan Jess ile birlikte; hastaları intihara sürükleyen bir veba enfeksiyonundan kaçmaya çalışmaktadır. Bunun için birtakım tahminler ve teoriler üretmekten başka imkânları bulunmayan bu grup, hayata tutunabilecek mi? En İyi Korku Filmi dalında Satürn ödülü adaylığı bulunan film, 60 milyon dolarlık bütçesine karşın 160 milyon doları aşan hasılat elde etmiştir.
4. Lady in the Water – Sudaki Kız (2006) – IMDB: 5.5
Gişede 70 milyon dolarlık bütçesini ancak karşılayabilen Lady in the Water; Cahiers du Cinéma tarafından hazırlanan 2006 Yılının En İyi 10 Filmi listesine girmeyi başarmış bir fantastik drama ve gizem filmidir. Film, apartman müfettişi Cleveland Heep’in, bakımını yaptığı havuzdan genç bir kadın olduğunu düşündüğü şeyi kurtarması ile başlar. Onun aslında bir masaldan evine dönmeye çalışan bir karakter olduğunu keşfettiğinde ise, onu dünyamızda tutmaya kararlı yaratıklardan korumak için bir ekip çalışmasına ihtiyaç duyacaktır.
5. Old – Zamanda Tutsak (2021) – IMDB: 5.8
Tatil yapan mutlu bir aile, kısa bir süreliğine dinlendikleri ıssız bir kumsalın; bir şekilde onların hızla yaşlanmasına neden olduğunu fark ettiğinde, kalan ömürlerinin tek bir güne sığacağı fikriyle yüzleşirler. En İyi Gerilim Filmi dalında Satürn ödülü adaylığına layık görülen bu yapım, 18 milyon dolarlık bütçesini tam beşe katlayarak 90 milyon dolar hasılata imza atmıştır.
6. Wide Awake – Uyanış (1998) – IMDB: 5.9
Beşinci sınıf öğrencisi Joshua, büyükbabası öldükten sonra Tanrı’yı aramak üzere bir yolculuğa çıkar. Yolculuğu boyunca bir erkek okulu olan Waldron Academy’de maceradan maceraya koşacak ve bu arayışında ona eşlik edecek sporsever bir rahibe ile tanışacaktır. Bu komedi ve drama filmi, M. Night Shyamalan’ın erken dönem eserlerinden birisidir.
7. The Visit – Ziyaret (2015) – IMDB: 6.2
Çocuk yaştaki kardeşler Becca ve Tyler; hiç tanışmadıkları, hatta görmedikleri büyükanne ve büyükbabaların yanına giderler. Anneleri, ailesiyle kötü bir geçmişe sahip olması nedeniyle onlara eşlik edememektedir. Kısa bir süre sonra çocuklar, büyükanne ve büyükbabalarının karanlık, ölümcül bir sırrı olduğunu öğreneceklerdir. Yalnızca 5 milyon dolarlık bütçesine karşın film 100 milyon dolara yakın hasılat elde etmiştir. The Visit, En İyi Korku Filmi de dahil olmak üzere iki Satürn ödülüne adaylığını koymuştur.
8. Knock at the Cabin – Kulübeye Tıklat (2023) – IMDB: 6.4
Tatile çıkan bir çift ve evlat edindikleri küçük bir kız, kendilerini kıyameti önlemek üzere esir aldıklarını iddia eden ve çok özel bir amaca hizmet ettiğini ifade ettikleri özgün silahlara sahip olan 4 yabancı tarafından alıkonulurlar. 2023 yılı Ocak ayının sonlarında vizyona giren ve hâlâ sinema gösterimleri süren film şu âna dek 50 milyon doları aşkın bir hasılata imza atmıştır.
9. The Village – Köy (2004) – IMDB: 6.6
En İyi Orijinal Müzik dalında Oscar adaylığı kazanan ve Cahiers du Cinéma’nın 2004 yılı En İyi 10 Film listesinde 2. sırada yer alan The Village, 60 milyon dolarlık dev bir bütçeye ve 250 milyon doları aşan güçlü bir gişe başarısında imza atmıştır. Film, ıssız bir köyde birbirini seven bir çiftin duygusal bağını ve aşk uğruna yapabileceklerini ele alıyor.
10. Glass (2019) – IMDB: 6.6
20 milyon dolarlık bütçesine karşın 250 milyon dolara yakın hasılat elde eden Glass, Unbreakable ve Split’le birlikte oluşturduğu üçlemenin son filmidir. Film; James McAvoy, Bruce Willis, Anna Taylor-Joy ve Samuel Jackson’dan oluşan güçlü bir oyuncu kadrosuna sahiptir ve En İyi Aksiyon-Macera filmi dalında Satürn ödülüne aday gösterilmiştir. Eski bir güvenlik görevlisi, 20’yi aşkın kişiliğe sahip bir suçluyu, doğaüstü yeteneklerini kullanarak gözlemlemeye başlayacaktır.
11. Signs – İşaretler (2002) – IMDB: 6.8
72 milyon dolarlık dev bütçesine karşın 400 milyon doları aşan bir gişe başarısına imza atan Signs, Mel Gibson’ın başrol oyunculuğu performansı ile En İyi Bİlimkurgu Filmi dalında Satürn ödülü adaylığına layık görülmüştür.
Rahip Graham Hess, eşini korkunç bir kazada kaybettikten sonra inancını sorgular ve kiliseyi terk eder. Altı ay sonra bahçesinde devasa bir ekin çemberi keşfeder. Bu sadece bir aldatmaca mı, yukarıdan gelen uğursuz bir işaret mi, yoksa Graham Hess’in küçük yaşamını aşan bir kader habercisi mi?
12. Split – Parçalanmış (2016) – IMDB: 7.3
9 milyon dolarlık bütçesini 30’a katlayan ve ciddi bir gişe başarısına imza atan Split, En İyi Gerilim Filmi dahil 2 dalda Satürn ödülü adaylığına sahip güçlü bir yapımdır. James McAvoy, Anya Taylor-Joy ve Betty Buckley’den oluşan usta oyuncu kadrosu ile Split, Cahiers du Cinéma’nın düzenlediği 2017’nin En İyi 10 Filmi listesinde de kendisine yer bulmuştur.
Üç genç kadın, çoklu kişilik bozukluğu olan biri tarafından kaçırılır. Bu esaretten kurtulmanın tek yolu, 23 kişiliğe sahip olan ve onları alıkoyan suçlunun kendilerini özgür bırakabilecek kişiliklerini bulmaktır. Ancak, suçlunun 24. kişiliği olan “Canavar”ın geleceği, diğer kişiliklerce müjdelendiğinde; işler bu üçlü için çok daha korkunçlaşacaktır.
13. Unbreakable – Ölümsüz (2000) – IMDB: 7.3
Oldukça ciddi bir gişe başarısı yakalayan ve M. Night Shyamalan’ın ikinci yönetmenlik başarısı olan film, Split ve Glass ile devam eden üçlemenin ilk filmidir. Bruce Willis ve Samuel L. Jackson’ın başrolleri paylaştığı filmde; yıkıcı bir kazanın ardından kendisi hakkında oldukça sıra dışı bir şeylere tanık olan David Dunn, elindeki tek verinin deli saçması gibi görünen bir teori olduğu bir durumun ortasında kendi varlığını anlamlandırmak zorunda kalacaktır.
14. The Sixth Sense – Altıncı His (1999) – IMDB: 8.2
Bruce Willis, Toni Collette, Olivia Williams ve döneminin genç yeteneği Haley Joel Osment’tan oluşan oyuncu kadrosu ile The Sixth Sense, M. Night Shyamalan’ı zirvelere taşıyan bir yapımdır ve hâlâ IMDB’nin Top 250 listesindeki yerini korumaktadır. En İyi Film dahil 6 dalda Oscar ve 3 dalda BAFTA ödülü adaylığı bulunan film, En İyi Korku Filmi dahil 2 dalda Satürn ödülü kazanmıştır.
Psişik güçlere sahip olduğu iddia edilen, 9 yaşındaki Philadelphia’lı bir çocuk olan Cole’un son umudu, kendine ve işine dair inancını yitiren bir çocuk psikoloğu olan Malcom Crowe’dur. Ölüleri gördüğünü iddia eden bu çocuğa yardım etmek için tüm mesaisini harcayan Crowe’un içini bir şüphe kaplamaya başlar. Zira gerçekler, kitapta görülenlerin ötesinde seyretmektedir.
