ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » ListeList Özel » Ailesi Çok Uzakta Olan 18 Göçebe Bitki

Ailesi Çok Uzakta Olan 18 Göçebe Bitki

Konuk Yazar Yazar: Konuk Yazar
25 Eylül 2014
Kategori: ListeList Özel, Seyahat
Google Haberler'de ListeList'e Abone OlGoogle Haberler'de ListeList'e Abone Ol
1
Share on FacebookShare on Twitter

Konuk yazarımız Büke Tozlu listeledi, haberiniz olsun. (@buketozlu)

2000’li yıllarda doğmuş çocuklar nasıl internet ya da cep telefonu sanki ezelden beri varmış gibi hissederlerse, biz yaşlılarda da başka benzer hisler vardır. Domates yemek, çay içmek, sigara tüttürmek hayatımızın derinliklerine işlemiş, binlerce yıldır yaptığımız şeyler gibidir bizler için.

Hayatımızın-mutfağımızın bir parçası olan yiyeceklerin önemli bir kısmı ailelerinden-kökenlerinden çok uzaktalar. Bu açıdan insanlara da benziyorlar. Sonuçta kim doğup büyüdüğü yerde kalıyor? Kim yaşadığı yerde çalışıyor? Kim atalarının yaşadığı yerde yaşıyor? Doğal diye bir şey var mı?

Tarih aslında sömürülerin, göçlerin, savaşların, sürgünlerin ve her türlü kökün yok edilişi tarihi. Başka topraklarda mülteci, yabancı olan hayvanın, bitkinin taşın toprağın bütün her şeyin tarihi. O tarihe şöyle bir bakmak için, buyurun kullandığımız bitkilerin kökeni nereye dayanıyor, aileleri nereden geliyormuş birlikte bakalım.

Orta Amerika asıllı domates

domates
Bir Aztek dili olan Nahuatl’cası ‘Tomatl’. Anlamı ‘kabaran meyve’. ‘Tomana’ da bu dilde kabarmak anlamına geliyor. 16. yüzyılda işgalci İspanyol denizci Hernan Cortes tarafından ilk defa Amerika kıtasının dışına çıkarılıyor. 20. yüzyıla kadar da ne domates ne de salçası Anadolu’da yaygın olarak kullanılmıyor.

Avrupalılar domates daha kızarmadan yeşilken yermiş ilk zamanlar. Kırmızı halinin zehirlediğini düşündüklerinden mahkumlara yedirirlermiş. Bugün en çok domates üreten ilk iki ülke Çin ve Hindistan. Buralarda yetişen domatesle kendi ailesi (Amerika) arasında okyanuslar var.

Güney Çin asıllı çay

cay
Asya ve Doğu Avrupa dillerinde Mandarin lehçesinden alınan ‘ça’ (çay, şay…) biçimi yaygınken, Batı Avrupa dillerinde aynı sözcüğün Xiamen lehçesinden Hollandalı tüccarlar vasıtasıyla alınan ‘tê’ (tea, té…) biçimi benimsenmiş.

16. yüzyılda Portekizli tüccarlara ikram edilen çaylar Batılıların içtiği ilk çaylar oluyor. Çay 17. yüzyılda ortalarına doğru Batı Avrupa ve Rusya’da tanınıyor. Doğu Karadeniz’deki tarımı ise ancak 1940’lardan sonra yaygınlık kazanıyor. Çay bizim kültürümüzde var sayılır mı?

Dünya’da kişi başına en çok çay içilen ülke Türkiye ve ardından Fas, İrlanda, Moritanya, İngiltere gibi ülkeler geliyor, Çin listenin 33. sırasında.

Orta-Güney Amerika asıllı patates


Bir Karayip dilinden alınma, ‘Batata’ aslında. Türkiye’de ilk kez 1830’larda Alibeyköy çiftliğinde yetiştirilmiş.

Bugün İrlanda yemek kültürünün temelinde olan patates oraya da sonradan gidiyor. 1845 yılında ise İrlanda’da “İrlanda Patates Kıtlığı” olarak bilinen bir felaket yaşanmış. Ticari gemilerle gelen bir mantar türü ülkedeki bütün patatesleri çürütmüş ve 7 yıl boyunca süren bu kıtlık sonucu 1 milyon kişi ölmüş.

Amarika asıllı biber

biber
6 bin yıl önce Meksika’da evcilleştirilen (Köleleştirilen demek lazım aslında, yabani olan özgürdür!) yeşil-kırmızı biber, İspanyol işgalinden (16. yüzyıl) sonra Anadolu’ya ticaret yoluyla geliyor. Yani kırmızı biber, pul biber gibi baharatlar da; biber salçası da yokmuş yakın zamana kadar.

Orta Amerika asıllı mısır

misir
Bir Karayip dili olan Arawakan’cası ‘Mahiz’. Maize de latin dillerindeki karşılığı. Anadolu’ya mısır, ülke olan Mısır üzerinden girdiği için mısır ismini almış. Bugün Karadeniz’de yenen mısırlı yemekler ve mısırözü yağı hep yeni.

Orta Amerika asıllı tütün


Tobacco yine Karayip dillerinden girmiş Latin dillerine. Yani sigara alışkanlığının nedeni aslında nikotin değil, Karayipler’den tütünü alıp getiren İspanyol denizciler.

Orta Amerika asıllı kakao

kakao
Yine bir Aztek dilinden alınma ‘cacahutl’. Çikolata da kakaodan yapılan baharatlı içecek. Anlamı da ‘acı su’ aynı dilde. ‘Xacolli’ acı, ‘atl’ da su demek.

Bugün en çok çikolata yiyen ülkeler İsviçre, Avusturya, Almanya, İngiltere gibi Avrupa ülkeleri. Fakat yine de ‘İsviçre’ , ‘Alman’ , ‘ Belçika ‘ çikolatası diye bir şey yok aslında, Aztek çikolatası var.

Etiyopya asıllı kahve

kahve
Kahve, Etiyopya’nın ‘Kaffa’ bölgesinden çıkma, ismini de bu bölgeden almış.

“Kahve’nin anavatanı olan Etiyopya’nın yüksek yaylaları, yabani kahve bitkisinin doğal olarak yetiştiği bölgelerde yerli halk bu bitkinin tanelerini un haline getirip bir çeşit ekmek yapıyordu. Meyveleri kaynatıldıktan sonra suyu içilmek suretiyle tıbbi amaçlı kullanılıyor ve ‘sihirli meyve’ olarak adlandırılıyordu.”

İlk kez 15. yüzyıl ortalarında Yemen’de kaydedilmiş, 16. yüzyıl başında Yemen’den Hindistan’a ve İstanbul’a götürülmüş, aynı dönemler Avrupalılar da kahveyle tanışmış. Aslında Yemen’e geçince ismi olmuş ‘Yemen kahvesi’, Anadolu’da ‘Türk kahvesi’, İtalya’da ‘Espresso’. Kahve; Brezilya’dan Vietnam’a dünyanın tropik birçok bölgesine götürülüp sömürülmeye başlanıyor. Doğal olarak da kişi başına en çok kahve içen ülkeler Finlandiya, Norveç, İsviçre, Hollanda, Fransa gibi sömürgeci ülkeler oluyor.

Güney Hindistan asıllı patlıcan

patlican
Hintçe ‘brincāl’, Malayalamca ‘berincāla’ imiş patlıcan. Tüccar Arap denizciler 12. yüzyılda İspanya’ya kadar göç ettirmişler patlıcanı. Arapça’daki ‘barancan’ olmuş batı dillerinde ‘aubergine’.

Güney Hindistan asıllı pirinç

pirinc
Güney Hindistan dilleri olan Telugucuası ‘warinci’, Tamilcesi ‘arisi’dir. 10 bin yıl önce ilk defa Çin’de evcilleştirilmiş. Anadolu’ya da 500 yıl önce İran üzerinden geldiği düşünülüyor.

Çin-Hindistan asıllı narenciye

narenciye
Eski Hint dili olan Sanskritçe ‘nāranga’ yani ejder ağacı demekmiş. Milattan önce 2500 yıllarında ilk defa Çin’de evcilleştirilmiş.

Mandalina: En çok konuşulan Çince lehçesi Mandarin Çincesi ve Mandalina da bu memleketten geldiğinden mandalina ismi almış.

Portakal: Uzakdoğu’dan Portekizli tüccarlar tarafından getirildiğinden portakal adı verilmiş. İstanbul’da ilk defa 1800’lü yılların başında yenmeye başlanıyor.

Brezilya asıllı kaju

kaju
Bir yerli Brezilya dili olan Tupice’de ‘acaju’, kendini yenileyen yemiş demekmiş.

Kajuyla ilgili doğru mu yanlış mı bilinmez çok ilginç bir hikaye var:

“Hindistan başsefiri, güzeller güzeli kızı ve yakışıklı damadıyla köşke davetliydi. Mükellef sofra kuruldu, sohbete başlandı. Hint sefirinin kızı ‘Gazi hazretleri, size bizim diyarlardan seveceğinizi ümit ettiğimiz bir yemiş getirdik’ diyerek torbayı masanın göbeğine koyuverdi. Bu yemişin adı kaju, namı diğer maun fıstığıydı… Atamızın fıstığı ağzına atmasıyla tıkanması bir oldu. Tuzlu irice yemiş her nasılsa Atamızın çiğnemesine fırsat kalmadan dilinden doğruca nefes borusuna kaymış, enlemesine yerleşmişti… Köşk muhafızı Ali Haydar koşa koşa geldi ve kocaman kollarıyla sararak silkeledi. Atamız derin nefes alarak sandalyeye yığıldı.

Bu talihsiz kazanın ardından Hintli Sefir, kızı ve damadı suikasta teşebbüs iddiasıyla tevkif edildi ve bir hafta sorgulandıktan sonra serbest bırakıldı. Kaju ise on yıllar boyu ithalatı men edilen mamuller listesinin tepesinde kaldı.”

Amerika asıllı ayçiçeği

aycicegi
1600’lerde Avrupa’ya yayılmış, Anadolu’ya ise Balkanlı göçmenlerce 1920’li yıllarda getirilmiş. Bu durum Trakya’daki ayçiçeği tarlalarını açıklıyor olabilir. Ayçiçek yağı bile son zamanlarda yaygınlaşmış.

Kuzey Hindistan asıllı limon

limon
İlk olarak buralarda yetişen limon 1930’lardan sonra Anadolu’da tarımı yapılmaya başlanan bir meyve. Eski Hint dili olan Sanskritçe’si de ‘nimbu’ymuş.

Güney Hindistan asıllı karabiber

karabiber
Güney Hindistan dillerinden (Dravid dillerinde) birinde ‘pippali’ deniyormuş bu bitkiye. Sonradan Amerika’dan gelen yeşil-kırmızı biberle karışmasın diye, karabiber ismini vermişler.

Kuzeybatı Çin-Uygur asıllı şeftali

seftali
İran üzerinden yayıldığından kelime de Farsçaymış, şaft (kaba) + alu (erik, alıç) = Kaba erik! Peach’in kökeni de ‘malum Persicum’ yani ‘İran elması’ imiş.

Bangladeş-Birmanya asıllı tarçın

tarcin
Kelime olarak farsça ‘dar-ı çini’ yani ‘Çin ağacı’ demekmiş.

Orta Afrika asıllı susam

susam
Afrikalı da olsa susam kelimesi bir Mezopotamya dili olan Akatça. Şamşamnu zamanla söylene söylene kısalmış susam olmuş. Şamaş (yağ) + şammu (ot) yani ‘yağ otu’.

Not: Listeyi hazırlarken aşağıdaki kaynaklardan faydalandık.
(Wikipedia 1, 2 / Etymonline / Nişanyan Sözlük / Cine-Tarım)

PaylaşTweetleGönder
Konuk Yazar

Konuk Yazar

İleri
Yandaş Medyaya Büyük Kıyak: Boş Salonu Dolu Göstermenin 7 Çarpıcı Yolu

Yandaş Medyaya Büyük Kıyak: Boş Salonu Dolu Göstermenin 7 Çarpıcı Yolu

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

Lütfen tartışmaya katılmak için giriş yapın

İlgili İçerikler

Dune ve Yüzüklerin Efendisi Gibi Unutulmaz Filmlerin Çekildiği UNESCO Dünya Mirası Alanları
Seyahat

Dune ve Yüzüklerin Efendisi Gibi Unutulmaz Filmlerin Çekildiği UNESCO Dünya Mirası Alanları

Fidye İçin Diri Diri Mezara Gömülen Barbara Mackle’ın Kan Donduran Kurtuluş Hikayesi
ListeList Özel

Fidye İçin Diri Diri Mezara Gömülen Barbara Mackle’ın Kan Donduran Kurtuluş Hikayesi

İdeal Toplumda Yaşama Niyetiyle Kurulsalar da Sonunda Başarısız Olan 10 Ütopya
Tarih

İdeal Toplumda Yaşama Niyetiyle Kurulsalar da Sonunda Başarısız Olan 10 Ütopya

Toplanın Açıklıyoruz! Çoğu İnsanın Kurtarıcısı Olan Kafeinsiz Kahve Nedir, Nasıl Üretilir?
Yeme - İçme

Toplanın Açıklıyoruz! Çoğu İnsanın Kurtarıcısı Olan Kafeinsiz Kahve Nedir, Nasıl Üretilir?

Haftalık Burç Yorumları: 16-22 Haziran Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 16-22 Haziran Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

Kilerinizde Mutlaka Olması Gerekiyor! Asya Lezzetlerini Evinize Taşıyacak 8 Muhteşem Sos
Yeme - İçme

Kilerinizde Mutlaka Olması Gerekiyor! Asya Lezzetlerini Evinize Taşıyacak 8 Muhteşem Sos

Yeni Başlayanlar İçin En Etkili Core (Merkez) Bölgesi Egzersizleri
Spor

Yeni Başlayanlar İçin En Etkili Core (Merkez) Bölgesi Egzersizleri

Aman Dikkat! Farklı Kültürlerde Kötü Şans Getirdiğine İnanılan 13 Şey
ListeList Özel

Aman Dikkat! Farklı Kültürlerde Kötü Şans Getirdiğine İnanılan 13 Şey

Tokyo’dan Paris’e: Popüler Video Oyunlarına İlham Veren Gerçek Yerler
Oyun

Tokyo’dan Paris’e: Popüler Video Oyunlarına İlham Veren Gerçek Yerler

Toplanın Açıklıyoruz! Sabun Mikropları Ve Kirleri Nasıl Temizler?
Teknoloji - Bilim

Toplanın Açıklıyoruz! Sabun Mikropları Ve Kirleri Nasıl Temizler?

İngiliz Heykeltıraş Robin Wight’ın Masal Kitaplarından Fırlamış Gibi Görünen Peri Heykelleri
Tasarım

İngiliz Heykeltıraş Robin Wight’ın Masal Kitaplarından Fırlamış Gibi Görünen Peri Heykelleri

Çiçek Desenlerinden Matcha Yeşiline: Yaz Aylarına Damgasını Vuracak 9 Pedikür Trendi
Kadın

Çiçek Desenlerinden Matcha Yeşiline: Yaz Aylarına Damgasını Vuracak 9 Pedikür Trendi

Saraylardan Köşklere: Dünya Liderlerinin Yaşadığı 15 Ünlü Başkanlık ve Kraliyet Konutu
ListeList Özel

Saraylardan Köşklere: Dünya Liderlerinin Yaşadığı 15 Ünlü Başkanlık ve Kraliyet Konutu

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri

Zihin Körlüğü Olarak da Tanımlanan Afantazya Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Sağlıklı Yaşam

Zihin Körlüğü Olarak da Tanımlanan Afantazya Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Bilim Dünyası Açıklıyor! İnsan DNA’sının %60’ı Muzla Aynı Mı?
Teknoloji - Bilim

Bilim Dünyası Açıklıyor! İnsan DNA’sının %60’ı Muzla Aynı Mı?

Peru Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 20 İlginç Bilgi
Seyahat

Peru Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 20 İlginç Bilgi

Nörobilimciler Açıklıyor! İnsan Zihni Bilgisayara Yüklenebilir mi?
Teknoloji - Bilim

Nörobilimciler Açıklıyor! İnsan Zihni Bilgisayara Yüklenebilir mi?

Ekran Süresini Azaltmak İsteyenlerin Bilmesi Gereken 8 İpucu
Yaşam

Ekran Süresini Azaltmak İsteyenlerin Bilmesi Gereken 8 İpucu

Tükettikten Sonra Vücut Kokunuzun Değişmesine Neden Olabilecek 7 Besin
Yaşam

Tükettikten Sonra Vücut Kokunuzun Değişmesine Neden Olabilecek 7 Besin

İçinizi Isıtacak Resimler: Sanat Tarihinin Mutluluk Temalı En Ünlü 11 Tablosu
Tasarım

İçinizi Isıtacak Resimler: Sanat Tarihinin Mutluluk Temalı En Ünlü 11 Tablosu

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları
Teknoloji - Bilim

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları

22 Mart 2024
Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi
Teknoloji - Bilim

Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi

29 Mart 2024
İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller
Sponsorlu İçerik

İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller

6 Mart 2021
Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın
Sponsorlu İçerik

Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın

22 Ağustos 2023
Dune ve Yüzüklerin Efendisi Gibi Unutulmaz Filmlerin Çekildiği UNESCO Dünya Mirası Alanları
Seyahat

Dune ve Yüzüklerin Efendisi Gibi Unutulmaz Filmlerin Çekildiği UNESCO Dünya Mirası Alanları

16 Haziran 2025
Fidye İçin Diri Diri Mezara Gömülen Barbara Mackle’ın Kan Donduran Kurtuluş Hikayesi
ListeList Özel

Fidye İçin Diri Diri Mezara Gömülen Barbara Mackle’ın Kan Donduran Kurtuluş Hikayesi

16 Haziran 2025
İdeal Toplumda Yaşama Niyetiyle Kurulsalar da Sonunda Başarısız Olan 10 Ütopya
Tarih

İdeal Toplumda Yaşama Niyetiyle Kurulsalar da Sonunda Başarısız Olan 10 Ütopya

16 Haziran 2025
Toplanın Açıklıyoruz! Çoğu İnsanın Kurtarıcısı Olan Kafeinsiz Kahve Nedir, Nasıl Üretilir?
Yeme - İçme

Toplanın Açıklıyoruz! Çoğu İnsanın Kurtarıcısı Olan Kafeinsiz Kahve Nedir, Nasıl Üretilir?

16 Haziran 2025
Haftalık Burç Yorumları: 16-22 Haziran Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 16-22 Haziran Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

15 Haziran 2025
Kilerinizde Mutlaka Olması Gerekiyor! Asya Lezzetlerini Evinize Taşıyacak 8 Muhteşem Sos
Yeme - İçme

Kilerinizde Mutlaka Olması Gerekiyor! Asya Lezzetlerini Evinize Taşıyacak 8 Muhteşem Sos

15 Haziran 2025
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi

10 Şubat 2024
Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın
Sponsorlu İçerik

Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın

22 Ağustos 2023
Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu
ListeList Özel

Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu

16 Mart 2020

Sosyal Medya'da ListeList

  • Hakkımızda
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu