Köy Enstitüleri hareketi, Türkiye’nin kalkınma politikasıyla doğrudan bağlantılı olarak pek çok nitelikli girişime zemin oluşturmuştur. Birincil olarak eğitim alanında yapılan girişimler, her anlamda aydınlanma hareketinin de öncüsü olarak büyük bir ivme yakalamıştır.
Köy Enstitüleri’nin temel amacı, yönelimi ve hedeflediği çoğu girişim; dönemi itibariyle pek çok insanın faydalandığı bir okul niteliği taşımaktaydı. Sanat ve spor alanları da dahil olmak üzere birçok alanda yapılan çalışmalar, yetiştirdiği öğretmenler ve öğrencilerle birlikte tarihimizin en güzel yerinde durmaktadır.
Enstitü üzerine dönemin ileri gelen aydınları tarafından söylenenleri kendisi de Köy Enstitülü bir yazar olan Fakit Baykurt’un Unutulmaz Köy Enstitüleri kitabından alıntılayarak sizler için derledik.
1. “Ben üç şeyle övünmesini isterim Türkiye’nin. Atatürk’ün gerçekleştirdiği kendine dönüş ve bağımsızlık politikası, Hakkı Tonguç’un gerçekleştirdiği demokratik eğitim ve Nâzım Hikmet’in getirdiği insancıl, ulusal şiir.”
Yaşar Kemal
2. “Eğer Köy Enstitüleri yöntemleri yürütülseydi, eğer Köy Enstitüleri devam etseydi, bugün Türkiye’de okuma yazma bilmeyen vatandaş kalmayacak, kafası ışımayan köylü çocuğu mumla aranacaktı.”
İlhan Selçuk
3. “Köy Enstitüleri 600 yıllık Osmanlı devletinin ümmetleştirdiği ve suskunlaştırdığı bir halkın uyanışına ve kurtuluşuna öncülük etmiştir.”
Prof. Server Tanilli
4. “Yaşamın amacı, ileri millet olarak yaşamaktır. Ortaçağ hayatından farksız, geri bir hayata razı olan insan kalabalığıyla çağımız uygarlığına katılamayız, diri millet haline gelemeyiz.”
İ. Hakkı Tonguç
5. “Köy Enstitülerinin kusurlarını bana verin, başarıları sizin olsun.”
Hasan Âli Yücel
6. “Dünyanın hiçbir yerinde böylesine yararlı ve anlamlı eğitim kurumları görmedim.”
Georges Duhambel
7. “Köy Enstitülerinde kız ve erkek öğrencilerin oluşturduğu bir müzik topluluğu, bize verdikleri batı müziği konserinde Beethoven ve Mozart’ın parçalarını hatasız çaldılar.”
Prof. Schwarz Kessler
8. “Bütün askeri ve siyasi hayatımdaki vazifelerin hiçbirini kaale almadan diyebilirim ki, öldüğüm zaman Türk milletine iki eser bırakmış olacağım. Biri Köy Enstitüleri, öbürü çok partili hayattır.”
İsmet İnönü
9. “Köy Enstitüleri deneyimi, bize şunu da öğretmiştir ki memlekette hükümetle halk arasındaki en verimli ilişki biçimi tatlı söz, eşitlik ve işbirliğidir…”
“…Onura, kuvvete, şiddete, yönetenle yönetilen arasındaki uzak ilişki bulundurmaya, vâsiliğe dayanan otorite türleri; bu memlekette sökmez ve iyi sonuçlar vermez.”
Ahmet Emin Yalman
10. “Köy Enstitülerini bitirenler arasında edebiyatımızın yüz akı sanatçıları çıkmıştı; Fakir Baykurtlar, Mahmut Makallar, Dursun Akçamlar, Adnan Binyazarlar, Talip Apaydınlar, Mehmet Başaranlar…”
“…Saymakla bitmez. Yetersiz bir sistem nasıl olur da böyle ürünler verebilir?”
Prof. Server Tanilli
11. “Köy Enstitüleri kapatılmamış olsaydı, taa 30 yıl önce Türkiye’de okur yazar olmayan kalmayacaktı. Plân program buydu…”
Mustafa Ekmekçi
12 “Batılıların Türk Pestalozzisi diye adlandırdığı değerli eğitimbilimcimiz İsmail Hakkı Tonguç zulmün ve haksızlığın her çeşidine uğratılmıştı. Eğitim düşmanlarının saldırılarına ulu bir çınar sessizliğiyle katlanan bu eşsiz insan Sokrates gibi çevresine aydınlık saçmakla devam ediyordu….”
“…Karagüç yenilecekti; yaşamın amacı milelt olarak yaşamaktı. Bilgisizliğe, geriliğe yaslanarak “cezbe halinde iktidar sürmek cinayetlerin en büyüğü idi. Zaferi mutlaka aydın güç kazanacaktı.”
Aziz Nesin
