Bu liste elinde belgeyle konuşan oluşum Doğruluk Payı tarafından hazırlandı, haberiniz olsun.
Seçimler sonrası hiçbir partinin tek başına hükümet kurabilecek çoğunluğa ulaşamaması, 16 yıl sonra ilk kez koalisyon tartışmalarını gündeme getirdi.
Aslında dünyanın gelişmiş demokrasilerine bakıldığında farklı demokratik yapılanmaların olduğu ABD ve İngiltere dışında, tek partili hükümetlerin bir normdan çok istisna olduğu söylenebilir. Demokrasi endekslerinde en üst sıralarda yer alan ülkeleri barındıran Avrupa bölgesine bakıldığında 28 üyeli Avrupa Birliği’nin 25 ülkesi koalisyonlarla yönetiliyor. Brezilya, Şili ve Avustralya da yasamanın koalisyon yapısıyla sürdürüldüğü ülkeler arasında.
Fakat Türkiye’de siyasi tartışmalardaki koalisyon algısının hiç de olumlu olmadığı açıkça görülüyor. Şüphesiz koalisyon dönemlerinin sıklıkla istikrarsızlık ve ekonomik krizle beraber anılması bu algıyı negatife çeviren en önemli etkenlerden.
İşte tartışmalarda yol alabilmek için koalisyonlarla ilgili bilinmesi gereken 5 şey
1. Türkiye’de demokratik seçimlerle ilk kez iktidarın değiştiği 1950 seçimlerinden bu yana 44 hükümet kuruldu
Bu hükümetlerin 5’i askeri müdahaleler sonrası kurulan geçici hükümetler 5’i de azınlık hükümetleriydi.
2. Geriye kalan 34 hükümetin 18’ini tek parti, 16’sını ise birden fazla parti kurdu
Kısacası, Türkiye’de partiler için yeterli çoğunluğa ulaşamadıklarında uzlaşmak çok yeni bir şey değil, daha önce 16 kez yapılmış bir rutin bir uygulama.
3. Şu an 65 yaşındaki bir teyze ömrünün 13 bin 500 gününü tek parti iktidarları 7 bin 100 gününü de koalisyon hükümetleri altında geçirdi
Fakat bir partinin tek başına hükümet kuracak çoğunluğa ulaşmasına ancak 13 yılda bir şahit olabildi. Bu teyze hayatı boyunca Demokrat Parti, Adalet Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Anavatan Partisi ve Adalet ve Kalkınma Parti’sinin tek parti hükümetlerine tanıklık etti.
4. Türkiye’de 1950 – 2015 arası ortalama hükümet ömrü 538 gün
Ortalama ömür tek parti hükümetlerinde doğal olarak 794 güne kadar çıkarken; koalisyon hükümetlerinde 446 güne kadar iniyor. Kısacası, istatistik bize önümüzdeki dönemde kurulması ihtimal dahilinde olan koalisyon hükümetinin ömrü konusunda çok iyimser olmamamız gerektiğini salık veriyor.
5. Koalisyon tartışmalarının en dikkat çekici iddiası…
… koalisyon hükümetleri döneminin ekonomik kriz ve durgunluklarla birlikte anıldığından ekonomik performansın azalacağına yönelik varsayım. Bu tartışmada koalisyonun bir neden mi ya da sonuç mu olduğuna yönelik boyutunu bir kenara koyarsak 1950 – 2014 arası dönemde ekonomik büyüme rakamlarının bu iddiayı desteklediği söylenebilir. 64 yıllık dönemde Türkiye’deki ortalama büyüme yüzde 4,9 seviyelerinde.
Tek parti iktidarı hükümeti dönemlerinde ortalama büyüme yüze 5,3’e çıkarken, koalisyon hükümetleri ortalaması yüzde 4,6.
Fakat dağılımı detaylı incelediğimizde Türkiye’de ekonomide ciddi küçülmenin yaşandığı 1994 ve 2001 krizlerinin koalisyon hükümetleri zamanında olmasının bu düşük ortalamada payı olduğunu da söylemek gerekiyor.
Öyle ki her iki grup için en düşük iki değer hesaplamaya katılmadığında tek parti ve koalisyon hükümetlerinin büyüme ortalamaları arasında ciddi bir fark kalmıyor.
