Amerikan yerlileri olarak da bilinen Kızılderililer, Avrupalılar kıtaya ayak basmadan önce bölgenin egemen ulusuydu. Bu kadim topluluk, kolonizasyondan önce Alaska’nın kuzey kesimlerinden Florida’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyaya yayılmış haldeydi. Bir zamanlar, Amerika Birleşik Devletleri topraklarında onlarca farklı Kızılderili kabilesi, köklü kültürleri ile birlikte varlığını sürdürüyordu. Ancak kıtanın Avrupalıların egemenliğine girmesiyle, Kızılderililer üzerinde korkunç bir asimilasyon politikası başlatıldı. Böylece bu kadim kültürün izleri, büyük oranda silindi. Kızılderili popülasyonunda ise büyük bir azalma meydana geldi. Ancak oldukça zorlu şartlar altında da olsa Kızılderili kültürü Amerika Birleşik Devletleri’ndeki varlığını devam ettirmeye çabalıyor. Bugün ABD topraklarında 9 milyondan fazla Kızılderili yaşıyor. İşte, Kuzey Amerika’nın kadim halkı Kızılderililer hakkında bilmeniz gereken 7 şaşırtıcı gerçek…
1. Kızılderili topluluklarında 300’den fazla dil konuşuluyordu
Ancak bu dillerin büyük bölümü ABD’nin asimilasyon politikası sonucunda yok oldu! Öyle ki, dönemin ABD Başkanı Ulysses S. Grant, ABD’deki problemlerin, Kızılderililerin farklı dillerde konuşmaları sebebiyle ortaya çıktığına inanıyordu! Grant, 1868’de Kızılderililerin “barbarca” lehçelerinin yok edilmesi gerektiğini savunuyor, bu doğrultuda adımlar atıyordu… Ancak Kızılderililere karşı yürütülen asimilasyon politikası Grant ile başlamamıştı. 1800’lerin başından itibaren Kızılderili toplulukları yüzlerce yıldır yaşadıkları bölgelerden uzaklaştırıldı. Dillerini öğrenmeleri ve konuşmaları yasaklandı. Bu politikalar yıllar boyunca devam etti. 2013 yılında yayımlanan rapora göre, bugün ABD’de 169 farklı Kızılderili lehçesi var. Ancak bu dilleri konuşabilen Kızılderili sayısı oldukça az. Bu nedenle varlığını halen sürdüren bu lehçelerin neredeyse tamamı yok olma tehlikesi ile karşı karşıya…
2. Amerika Birleşik Devletleri’nde resmi olarak tanınmış 574 Kızılderili kabilesi var
Bu kabilelerden 229’u bugün Alaska’da varlığını sürdürüyor. Florida eyaletinde ise 109 Kızılderili kabilesi var. Ayrıca günümüzde en yoğun Kızılderili nüfusuna sahip bölge de yine Florida…
3. En yaygın tarım ürünlerinin büyük bölümünü ilk kez Kızılderililer yetiştirdi
2016 yılındaki bir rapora göre, küresel gıda arzının yüzde 60’ını Kuzey Amerika kökenli tarım ürünleri oluşturuyor. Mısır, fasulye, kabak, patates ve domates gibi günümüzün yaygın gıdaları yüzlerce yıl önce ilk defa Kızılderililer tarafından yetiştirilmişti…
4. Kızılderililer yüzlerce yıl önce demokratik bir yapı oluşturmuştu
Haudenosaunee Konfederasyonu olarak isimlendirilen yapı İrokua dilini konuşan 5 farklı kabilenin katılımıyla oluşturulmuştu. Bazı araştırmacılar Mohawk, Oneida, Onondaga, Cayuga ve Seneca kabileleri tarafından teşkil edilen yapının 1142 yılında ortaya çıktığını düşünüyor. Ancak oluşumun çok daha önceki tarihlerde kurulduğunu düşünenler de var. Haudenosaunee Konfederasyonu, kabileler arasındaki ilişkileri yasal olarak düzenleyen tarihin en eski demokratik oluşumlarından biri olarak kabul ediliyor. Öte yandan bazı tarihçiler, konfederasyonun ABD Anayasası üzerinde de önemli bir etkisi olduğu görüşünde…
5. 1830 yılında çıkarılan bir yasa ile göç etmeye zorlandılar
Oysa bu korkunç olaydan önce bugün Amerika Birleşik Devletleri olarak bilinen toprakların tamamında Kızılderililere rastlamak mümkündü. Ancak 1830 yılında dönemin ABD Başkanı Andrew Jackson tarafından imzalanan yasa ile Alabama, Florida, Georgia, Kuzey Carolina ve Tennessee gibi bölgelerde yaşayan binlerce Kızılderili Oklahama’ya sürgün edildi. Binlercesi bu göç sırasında yaşamını kaybetti. Bu yasanın çıkarılmasında Choctaw, Cherokee ve Creek gibi kabilelere ait verimli toprakları ele geçirerek pamuk üretimi yapmak isteyen çevrelerin payı da büyüktü…
6. 1924 yılına kadar Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı olarak kabul edilmediler
Aslında merkezi hükümetin gösterdiği bölgelerde yaşamayı kabul eden bazı Kızılderili toplulukları, 1887 yılında ABD vatandaşı olarak kabul edilmişti. Ancak bu vatandaşlık, oy kullanma ve benzeri bazı temel hakları kapsamıyordu! Kızılderililerin oy kullanıp kullanmayacağı, eyaletlerin kararına bırakılmıştı. Elbette pek çok eyalet de Kızılderililere bu temel hakkı tanımakta aceleci davranmadı! Bu insanlık dışı uygulama ancak 1965 yılında “Oy Hakkı Yasası’nın” yürürlüğe girmesiyle sona erdi…
7. ABD’deki en kalabalık Kızılderili topluluğu Navaholar
Navoho dilini konuşan bu topluluğun 2021 yılı itibariyle kayıtlı 400 bin üyesi var. Bu nedenle ABD’de en fazla konuşulan Kızılderili dili de Navohaca! Ayrıca topluluk bugün Arizona, New Mexico ve Utah gibi bölgelerdeki geniş topraklarda varlığını sürdürüyor.
