Bugün 21 Aralık. Kuzey Yarım Küre’de yaşayan herkes için kış resmen başladı! Bununla birlikte Ekvator’un kuzeyindeki insanlar, bugün yılın en kısa gününü yani “kış gündönümünü” yaşayacaklar. Bu nedenle 21 Aralık, pek çok toplumda “en kısa gün,” “en uzun gece” ya da “en karanlık gün” gibi farklı adlarla anılıyor. Öte yandan kışın başlangıcı, kadim zamanlardan bu yana dünyanın farklı bölgelerinde büyük bir coşkuyla kutlanıyor. Haliyle bu kutlamalar, kışın ilk gününde insanın içini ısıtan görüntülere de sahne oluyor. İşte dünyanın farklı coğrafyalarındaki kış gündönümü kutlamaları…
Kış gündönümü kutlamalarına geçmeden önce, kış gündönümünün ne olduğunu hatırlamakta fayda var
21 Aralık’ta Kuzey Yarım Küre, Güneş’ten en uzak olduğu konuma ulaşıyor. Böylece bu tarih, Kuzey Yarım Küre’de kışın başladığı anlamına geliyor. Bununla birlikte Güneş, bu tarihte gökyüzünde en alçak noktada, ufuk çizgisine yakın bir mesafede konumlanır. Böylece Ekvator’un kuzeyindekiler 24 saat içerisinde en kısa süreli gün ışığına maruz kalırlar. Yan, en kısa günü veya en uzun geceyi yaşarlar…
Kış gündönümü her zaman 21 Aralık’a denk gelmez
Çünkü kış gündönümü, Dünya’nın Güneş etrafındaki dönüşüyle alakalıdır. Bu nedenle kış gündönümü bazı yıllarda 21 Aralık’ta bazı yıllarda ise 22 Aralık’ta gerçekleşir.
En kısa günün, ne kadar kısa olduğu bulunduğunuz bölgeye göre değişir
Örneğin 21 Aralık’ta İngiltere’de gün, yaklaşık 8 saat sürer. Kuzeye yaklaştıkça, gün gerçekten kısalır. İzlanda, 21 Aralık’ta yalnızca 2 saat 14 dakika boyunca gün ışığı görebilir.
Kışın başlangıcı, kadim zamanlardan beri farklı topluluklar arasında kutlanıyor
Kadim toplulukların, kışın zorlu koşullarından korunabilmek, yiyecek bulabilmek ve hayatta kalabilmek için kutlamalar düzenlediği, adaklar adadığı biliniyor. Üstelik bazı coğrafyalarda, kadim kış gündönümü kutlamaları bugün de devam ediyor ve bu kutlamalar, görülmeye değer manzaralara ev sahipliği yapıyor. İşte mutlaka görmeniz gereken kış gündönümü kutlamalarından bazıları…
Dongzhi Festivali
Dongzhi Festivali Çin, Kore ve Japonya başta olmak üzere Doğu Asya’nın büyük bölümünde oldukça önemli bir festival olarak kabul ediliyor. “Aşırı kış” anlamına gelen Dongzhi, uzun günlerin başlangıcı ve pozitif enerji kaynağı olarak kutlanıyor. Öte yandan festivalin kökenleri Doğu kültüründe önemi bir yer tutan “yin-yang” yani uyum ve denge felsefesine dayanıyor. Festival kapsamında Doğu Asya’ya özgü özel tatlılar hazırlanıyor ve gün boyu bu tatlılar tüketiliyor.
Kadim Türk inanışlarında, Güneş’in ve mevsimlerin büyük bir önemi var. İşte, “Güneş’in doğuşu” anlamına gelen Nardugan, 21 Aralık’ta yani kış gündönümünde coşkuyla kutlanan kadim bir bayram.
Uçuş Dansı
Orta Amerika’daki insanlar kışın ilk gününü oldukça ilginç bir kutlamayla karşılıyorlar. 21 Aralık’ta “kuş adam” olarak da isimlendirilen 4 veya beş kişi, yüksek bir direğe tırmanıyor, kendilerini bir iple direğe bağlıyor ve daha sonra kendilerini boşluğa bırakıyorlar. Kuş adamlar, havada kuşlar gibi dans ediyorlar… Kadim efsaneler göre bu dans, tanrıları mutlu etmek, kuraklığı dindirmek ve mısır hasılatını artırabilmek için yapılıyor…
Yalda
Kışın resmi başlangıcı, İran’da Yalda adıyla kutlanıyor. İranlı aileler yılın en uzun gecesinde bir araya gelerek nefis yemekleri yiyor, uzun sohbetler ediyor ve birbirlerine şiirler okuyorlar…
Saturnalya
Kış gündönümü, günümüzden uzun zaman önce yaşayan Antik Romalılar için de oldukça önemliydi. Öyle ki Saturnalya ismi verilen kış gündönümünü kutlamaları 17 Aralık’ta başlıyor ve 7 gün boyunca devam ediyordu. Öte yandan bu kutlamalar, Antik Roma’da tanrıların atası kabul edilen Satürn adına gerçekleştiriliyordu. Satürn adına inşa edilmiş tapınaklarda toplanan Romalılar, kurbanlar keser, ziyafetler düzenler ve hediyeler verirdi.
Yule – Yul – Jul
Günümüzden uzun zaman önce, bugünkü İskandinavya bölgesinde yaşayan Cermen halkları, kış gündönümünü Yule-Yul-Jul ismiyle kutluyorlardı. Bu ilginç kış festivalinde Güneş’i, ışığı ve sıcağı temsil eden büyük ateşler yakılıyordu. Bununla birlikte festival kapsamında İskandinav mitolojisindeki en önemli tanrılardan birisi olan Thor için devasa kütükler yakılır, bu sayede kötü ruhların kovulduğuna inanılırdı.
İlk Noel kutlamaları Hristiyanlığın ve paganlığın ve Antik Roma’daki kutlamaların karışımı olarak ortaya çıkmıştı. Bununla birlikte Roma döneminde kullanılan Ay takvimine göre kış gündönümü, 25 Aralık’a denk geliyordu. Ancak Ay takviminden miladi takvime geçilince kış gündönümü de 21 Aralık’ta kutlanmaya başladı. Buna karşın Hristiyanlar, orijinal tarihe bağlı kalarak, İsa’nın doğumunu yani Noel’i 25 Aralık tarihinde kutlamaya devam ettiler.
