KGB, 13 Mart 1954’ten 6 Kasım 1991’e kadar Sovyetler Birliği için devletin dış istihbarat ve iç güvenlik operasyonlarını yürüten birincil güvenlik kurumu olarak görev yaptı. Teşkilat, Sovyetler Birliği’nde ve tüm dünyada yüz binlerce insanı kendisi için çalıştıran son derece güçlü ve gizli bir örgüt olarak ün yapmıştı. Öncelikli olarak iç güvenlik, kamu gözetimi ve askeri ilerlemeden sorumluydu. Ancak aynı zamanda, bazen şiddet içeren araçlar ve gizli operasyonlar yoluyla Sovyet hükümetine hizmet etti. Aralık 1991’de SSCB’nin dağılmasına rağmen örgüt çok iyi bir şekilde korundu. Sovyetlerin istihbarat servisi hakkında muhtemelen asla bilemeyeceğimiz çok şey var. Ancak yine de bazı bilgilere sahibiz. İşte KGB hakkında bilmeniz gereken şeyler.
1. Örgüt, 1918 yılında Çeka adıyla kuruldu, 1954 yılında ise KGB adını aldı
İlk olarak 1918 yılında Çeka adıyla kurulan teşkilat pek çok kez isim değişikliğine gitti ve son olarak 13 Mart 1954’te bugünkü adını aldı. KGB’nin ilk başkanı ise Ivan Serov idi.
2. KGB’nin açılımı Türkçede Devlet Güvenlik Komitesi anlamına geliyor
KGB’nin açılımı Rusça ‘Komitet Gosudarstvennoy Bezopasnosti’. Bu ifade Türkçeye ‘Devlet Güvenlik Komitesi’ olarak çevriliyor.
3. KGB’nin merkezi Moskova’daki Lubyanka Meydanı’nda bulunuyordu
Örgütün karargahı, Moskova’daki Lubyanka Meydanı’nda şimdi ünlü olan bir yapıda bulunuyordu. Aynı bina şu anda FSB’nin (Rusya Federal Güvenlik Servisi) iç işleyişine ev sahipliği yapıyor. FSB, KGB’ye benzer bir amaca hizmet etmektedir, ancak itibarı KGB’ninki kadar kötü değildir.
4. Vladimir Putin bir zamanlar madalyalı bir KGB ajanıydı
1975 ve 1991 yılları arasında Vladimir Putin, örgüt için yabancı istihbarat subayı olarak çalıştı. 1987’de Ulusal Halk Ordusundaki üstün hizmetleri için altın madalya, 1988’de Ulusal Halk Ordusu Liyakat Madalyası ve ardından Şeref Rozeti ile ödüllendirildi.
5. Teşkilat, en iyi zamanlardayken dünyanın en büyük casusluk örgütüydü
Sovyetler Birliği’nin istihbarat servisi, en iyi dönemlerini yaşarken dünyanın en büyük casusluk örgütüydü. KGB’nin yüz binlerce sınır muhafız askeri de dahil olmak üzere yaklaşık 480.000 ajanı olduğu tahmin ediliyor. Ayrıca Sovyetler Birliği’nin yıllar içinde potansiyel olarak milyonlarca muhbirden faydalandığı düşünülüyor.
6. KGB’nin dünya çapında casusları vardı
KGB’nin Batı’daki tüm istihbarat teşkilatlarına sızdığı ve hatta neredeyse her Batı başkentinde bir ajanı olabileceği düşünülüyor. KGB’nin casus ağı, İkinci Dünya Savaşı sırasında o kadar etkiliydi ki Stalin, müttefiklerinin (ABD, Büyük Britanya ve Fransa) askeri faaliyetleri hakkında, onların Sovyetler Birliği ordusu hakkında bildiklerinden çok daha fazlasını biliyordu.
7. CIA bile KGB’den çekiniyordu
Amerika’nın ilk CIA direktörü Allen Dulles, Sovyetler Birliği’nin istihbarat servisi hakkında şunları söyledi: “Bu, gizli bir polis teşkilatından, bir istihbarat ve karşı istihbarat teşkilatından daha fazlasıdır. Başka ülkelerin iç işlerine gizlice müdahale etmek için bir yıkım, manipülasyon ve şiddet aracıdır.”
KGB’ye ve genel olarak Sovyetler Birliği’ne karşı duyulan kuşkular, Batı’da ve özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde yaygın bir komünizm korkusunun hakim olduğu ‘Kızıl Tehlike’ sırasında daha belirgindi.
8. KGB 1991’de feshedildi
1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından teşkilat resmen kaldırıldı ve yerini yeni bir iç güvenlik servisi olan FSB aldı. FSB, Moskova’daki eski KGB karargahında bulunuyor ve Rus hükümetinin çıkarlarını korumak adına selefiyle aynı görevlerin çoğunu yerine getirdiği iddia ediliyor.
9. KGB’nin güvenlik birlikleri FPS (Federal Koruma Servisi) oldu
1989’da KGB’nin güvenlik birliklerinin sayısı 40.000 civarındaydı. Rusya, 1991’den 1999’a kadar süren Boris Yeltsin yönetiminde, KGB’nin güvenlik birlikleri Federal Koruma Servisi olarak yeniden adlandırıldı. FPS, üst düzey yetkilileri ve kamuya mal olmuş kişileri korumakla görevlidir.
10. Belarus’un hala bir KGB’si var
Belarus, ulusal güvenlik teşkilatının halen ‘KGB’ olarak adlandırıldığı tek eski Sovyetler Birliği devletidir. Belarus ayrıca, KGB’nin etkin olduğu zamandan önce var olan Bolşevik güvenlik teşkilatı Çeka’nın kurulduğu yerdir.
Adım Caner Cem Martı, 1996 yılında Bartın'da doğdum. 2010 yılında geçirdiğim kaza sonucunda vücudumun %99'u felç kaldı. 2015'ten bu yana bazı cihazlar yardımıyla internet ortamında çalışabiliyorum. İçerik editörlüğü ve sosyal medya uzmanlığı gibi alanlarda tecrübe sahibiyim, ancak asıl uzmanlık alanım SEO uyumlu makale yazmak. Ayrıca front-end tasarımlar yapıyorum. Sinema, spor ve tarih gibi konular çok dikkatimi çekiyor. Özellikle sinema tutkunuyum.
