Kedilerin tarihteki yeri ve insanlarla olan ilişkisi 10 bin yıl kadar öncesine dayanıyor. Kediler, tarih boyunca birçok ulusun efsanevi öğesi haline gelmiştir; aynı zamanda birçok yazar ve artist için de kediler önemli bir öğe olmuştur. Peki geçmişten günümüze kediler tarihte nasıl konumlandırılmış?
Antik Mısır’da Kediler
Kedilere Eski Mısır’da ilahi varlıklar olarak saygı duyuluyordu. Kedilerin tanrıçası Bastet dahil olmak üzere birçok Mısır tanrısı kedigillerle tasvir edilmiştir. Kediler ayrıca, Mısırlı mitolojisine dayanarak mumyalanmış ve gömülmüşlerdir.
Bastet
Genellikle bir kedi ya da bir kedinin başı olarak tasvir edilen tanrıça Bastet, Mısır panteonunun en popüler tanrıçaları arasındaydı. Evin ve evin koruyucusu, kadın sırlarının koruyucusu, kötü ruhlara ve hastalığa karşı koruyucu ve kedilerin tanrıçasıydı.
Ölüm cezası ve Yas
MÖ 450’de Mısır’da bir kediyi öldürmenin karşılığı ölüm cezasıydı. Herodotus ayrıca, Mısırlıların kedileri için birçok önlem aldıklarını ve onları kendilerinden daha çok koruduklarını anlatıyor. Bir ev ateş aldığında, kendilerini yangının içine atarak kedileri oradan uzaklaştırıyorlardı.
Bir kedi öldüğünde ise farklı bir şekilde yas tutuyorlardı. Herodotus şöyle anlatıyor: “Derin bir yasın işareti olarak bir evin tüm sakinleri kaşlarını tıraş ederlerdi. Öldürülmüş olan kediler, Bubastis’e (Bastet’in evi) götürülüyor, burada kutsal kaplara saklanıyor ve gömülüyorlardı. İnsanların kaşları büyüdüğünde yas dönemi tamamlanmış oluyordu. Sonrasında mumyalanan kediler, sahipleriyle birlikte ya da yakınlarının yanına gömülüyorlardı.
Hindistan’da Kediler
Hindistan’daki kedilerin fareler, sıçanlar ve yılanlar gibi daha az arzu edilen yaratıkların popülasyonlarını kontrol etmede özellikle yararlı olduğu ve bu nedenle kedilerin evlerde, çiftliklerde ve saraylarda onurlandırıldığı görülmüştür. Kedinin sadece bir haşere kontrolü yönteminden daha fazlası olarak görülmesi, Hint Edebiyatı’nda kedigillere verilen saygıyla kanıtlanmıştır. Kediler, Antik Hindistan, Mahabharata ve Ramayana’nın iki büyük edebi destanında belirtilmiştir. Mahabharata’da, birbirlerinin ölümden kaçmasına yardım eden Lomasa adlı bir kedi ve Palita adlı bir fare ile ilgili bir pasaj vardır. Ramayana’da tanrı Indra, güzel hizmetçi Ahalya’yı kocasından kaçmak için bir araç olarak ayarladıktan sonra kendisini bir kedi olarak gizlemiştir.
Shasthti
Hindistan’da kedilerin gördüğü saygınlık da, Bastet ile aynı rolü olan ve çok saygı duyulan Hintli kedi tanrıçası Sastht’te belirgindir.
Pers İmparatorluğu’nda Kediler
Bir İran masalı, kedinin sihirli bir şekilde yaratıldığını iddia ediyor. Büyük Pers kahramanı Rustum, bir gece hırsız kasabasından bir büyücü kurtardı. Rustum, yaşlı adamın misafirperverliğini kabul etti ve sihirbaz Rustum’a, kendi hayatını kurtarma karşılığında ne istediğini sordu. Rustum, istediği hiçbir şey olmadığını, ateşin sıcaklığının ve rahatlığının, dumanın kokusunun ve yıldızların güzelliğinin yeterli olduğunu söyledi. Sonrasında sihirbaz bir avuç dolusu duman aldı, alev ekledi ve en parlak yıldızlardan iki tanesini indirdi, ellerinde bir araya getirip üfledi. Ellerini Rustum’a doğru açtığında, savaşçı; yıldız gibi parlak gözleri olan küçük bir yavru kedi gördü. Bu şekilde, ilk kedi Rustum’a şükran ifadesi olarak yaratıldı.
Çin’de ve Japonya’da Kediler
Tanrıça Li Shou’nun kedi biçiminde tasvir edildiği Çin’de, Li Shou da kedilerin önemini somutlaştıran çok popüler bir tanrıçaydı. Eski bir Çin efsanesine göre, kedilerin yeni yaratımların işleyişini denetlemesi ve iletişim kurabilmesi için Tanrıların, kedilere konuşma gücü verdiklerine inanılıyordu. Ancak kediler, dünyanın işleyişiyle değil, ağaçların altında uyumakla ilgilendiler. Üç kez tanrılar, kedilerin işlerini ne kadar iyi yaptığını kontrol etmeye geldi ve üç seferde de kedileri uykuda ya da oyun oynarken bulup hayal kırıklığına uğradılar. Tanrılar üçüncü ziyaretinde, kedilerin dünyayı yönetmekle hiçbir ilgisi olmadığını ve bu pozisyon için insanı aday gösterdiklerini açıkladılar. Konuşma gücü daha sonra kedilerden alındı ve insanlara verildi. Bir kedinin gözlerine bakarak günün saatini anlayabileceği düşünüldüğü için kedilere zaman tutma gibi görevler verildi; bu inanç Çin’de hala devam etmektedir.
Maneki Neko
Japonya’da, anlamı çağıran kedi olan “Maneki Neko” sembolü tanrının merhametini ifade eder. Efsaneye göre, Gotoku-ji tapınağının dışında oturan bir kedi, yoldan geçmekte olan imparatora kabül anlamında pençesini yükseltti. Kedinin jestinden etkilenen imparator, tapınağa girdi ve birkaç dakika sonra, imparatorun önceden durduğu noktaya şimşek vurdu. İmparatorun hayatını kurtaran kedi, büyük onurlara layık görüldü. Japonya’da “Meneki-Neko”nun hediye olarak verildiğinde iyi şans, bolluk ve bereket getirdiği düşünülür ve hemen hemen birçok farklı versiyonunu Japonya’da dükkânların kapısında ya da kasaların yanında görmek mümkündür.
Yunanistan ve Roma’da Kediler
Kedilere Yunanistan’da ve Roma’da insanlar tarafından saygı gösterilmiştir. Ancak burada kedilere saygı gösterilmesi onlarına haşereyle ettiği mücadeleden dolayı değil, kedileri bağımsızlığın bir simgesi olarak gördüklerindendi, kedilerden faydalanma gibi bir amaçları yoktu. Kediler ilk kez M.Ö 5. yüzyılda Yunanlılar ve Romalılar tarafından evcil hayvan olarak görüldü. Yunanlılar daha sonra kendi tanrıçaları olan Artemis’i Mısır tanrıçası Bastet’le eşleştirdiler, Bastet derneklerini kedilerle birlikte kabul ettiler ve onları Artemis’e atfettiler.
Modern Kültürde Kediler
1990’lardan itibaren kedi illüstrastyonları; bardak altlıkları, peçeteler, tişörtler, çantalar, mücevherler ve kitap ayracı gibi hediyelik eşyalar üzerinde en çok kullanılan öğe olmaya başladı.
Günümüzde internette, kedi foroğrafları ve videoları büyük ilgi görmeye devam ediyor.
Bonus: Gününüzü güzelleştirin!
Twitter’da @Catsu adlı bot hesabını etiketleyip cat yazarak tweet atarsanız, hesap size bir kedi fotoğrafı gönderiyor, gününüzü güzelleştirmek için birebir!
