Sağlıklı yaşam herkes için çok önemlidir. Hastalıklara yakalanmamak için sağlıklı beslenmek en önemli faktörlerdendir. Vitamin, mineral, karbonhidrat, yağ ve proteinlerin dengeli ve düzenli tüketimi önemlidir. Sağlığa faydalı proteinlerden biri de kazeindir. Peki kazein nedir? Faydaları nelerdir? .
Kazein nedir?
Kazein proteini sadece sütte bulunan bir proteindir. Sütün en önemli bileşene sahip proteinlerinden biridir. İnek sütünde %80 oranında bulunur. Farklı hayvan sütlerinde farklı oranlarda kazein bulunur.
Kazein miktarları ortalama:
- İnek sütünde %2,63
- Keçi sütünde ise %3,1
- Koyun sütünde %4,5 oranındadır.
Kazein proteininde %0,8 fosforik asit bulunduğu için fosfoprotein de denmektedir. Kazein proteininin 1 gramında 1,84 mg. galaktoz, 1,11 mg. glukoz ve 0,53 mg. mannoz bulunmaktadır.
Yavaş sindirilir ve yavaş emilir. Kazein proteini diğer bileşiklerle kompleks halinde çalıştığında etkisini daha iyi gösterir. Çalışmalarla kanıtlanmıştır ki; kazein proteinin fraksiyonları ya da diğer bileşiklerle yaptığı komplekslerle görülen etkisi, tek başına kullanıldığında görülen etkisinden daha fazladır.
Kazein proteini düşük pH seviyelerinde bile çözünmeden uzun süre kalabilir. Bu özelliğiyle mide asidiyle karşılaştığında pıhtılaşarak, yavaş ve uzun süreli amino asit salgısı yapabilir. Kazein proteinin sindirilmesi 7-8 saat sürer. Bu yüzden kana karışma süresi ve anti katabolik etkisi whey proteininden çok daha fazladır.
Kazein proteininin faydaları nelerdir?
- Kas büyümesi sağlar. Yapılan çalışmalarda süt proteinler, ve soya proteinleri karşılaştırıldığında süt proteinlerinin kas gelişimine daha çok etki ettiği görülmüştür. Direnç egzersizleri sonrasında kazein proteini tüketildiğindeki kas gelişiminin tüketilmediğindeki kas gelişiminden çok fazla olduğu görülmüştür.
- Protein sentezini destekler.
- Kazein proteinini whey proteininden ayıran en önemli özellik, kazeinin yavaş sindirilmesi ve emilmesidir. Kazein proteini uzun süreli ve sürekli amino asit salgılama yeteneğine sahiptir. Bu özelliğiyle kazein daha uzun süre tok tutar ve etkisi uzun sürer.
- Uykudan önce alınan kazein proteini, uykuda geçen süre boyunca vücudun nitrojen dengesini sağlamaktadır.
- Kazein proteini kalsiyum açısından da zengindir. Kemik sağlığını olumlu yönde etkiler. Yağ yakımını destekler.
Kazein proteininin kilo yönetimine etkisi nedir?
En etkili ve doğru beslenme tarzı olduğu şu ana kadar yapılan çalışmalarda kanıtlanmış olan Akdeniz tipi beslenmede süt ve süt ürünleri protein kaynağı olarak sıkça yer almaktadır. Süt proteinlerinin %80’ini oluşturan kazein ve kazeinden zengin bir diyet, obez kadınlarda vücut ağırlığını azaltabilmektedir. Ratlar üzerinde yapılan 8 hafta süren bir çalışmada, bir gruba kazeinden zengin bir beslenme programı, diğer bir gruba kazeinden fakir bir beslenme programı uygulanmış ve çalışma bitiminde kazeinden zengin beslenme programı uygulanan grupta anlamlı derecede kilo kayıpları görülmüştür. Kazeinin yağ birikimini baskılama özelliği bu sonuçların görülmesine sebep olmuştur.
Kazein proteininin diş sağlığına etkisi nedir?
Tüm yaş gruplarındaki insanlara gereken amino asitleri ve organik bileşenleri içinde bulunduran süt ve süt ürünleri hepimizin bildiği gibi içerisindeki kalsiyum, fosfat, kazein gibi faktörler sayesinde diş sağlığını da olumlu yönde etkiler. Sütün içerisindeki özellikle kazein proteinleri dişe bağlanarak bakterilerin bağlanmasını engeller bu nedenle dişlerin çürümesine engel olur. Yapılan bir çalışmada sütlü ve sütsüz çikolatanın dişlerde çürük meydana getirme dereceleri karşılaştırıldığında; sütlü çikolatanın daha az çürük lezyonu yarattığı görülmüştür. Bu olumlu etkinin sütün içerisindeki kazein proteininden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Kazein proteini ve alerji ilişkisi nedir?
Gelişmekte olan ülkelerde alerjiye bağlı hastalık görülme sıklığı son yıllarda artmıştır. İnek sütünde de alerjiye sebep olabilecek proteinler bulunur. Alerjiye en sık neden olan iki protein ise kazein ve whey proteinidir. Süte alerjik reaksiyon gösteren bireylerin çoğunda aslında kazeine duyarlılık olduğu bilinmektedir. İnek sütü alerjisi olan kişiler beslenmelerinden inek sütünü çıkarmalıdır. İnek sütü yerine diğer memeli hayvanların sütü kullanılabilir. Eşek sütü inek sütü alerjisi olan bireylerde tercih edilebilir. Soya sütü de inek sütünün yerine tercih edilen protein değeri diğer bitkisel sütlerinkinden yüksek bir süttür ancak soya sütünün tadı inek sütünden farklıdır ve herkesin damak zevkine uygun değildir. Yapılan çalışmalar, sütte a-kazeninin azaltılmış düzeylerinin, genel olarak süt alerjilerinde faydalı olacağını söylemektedir.
Kazein proteini ve otizm ilişkisi nedir?
Otizm nörogelişimsel bir bozukluktur. Değişen fenotipik ifadelerin, tipik erken çocukluk döneminde tanı ve iletişim ve sosyal etkileşim açıklarının yanı sıra, tekrarlayıcı ve basmakalıp davranışlar ile karakterizedir. Yaşam boyu süren bir durumdur. Günümüzde otizm görülme sıklığı ve insidansı gözle görülür şekilde artmaktadır. Yapılan çalışmalarla otizmli bireylerin bazılarında laktoz intoleransı olduğu, bazılarında glukoz ve kazein içermeyen bir beslenme programı uygulandığında semptomlarda iyileşme gözlendiği görülmüştür. Bu çalışmalar kanıtlanmamıştır fakat ankete dayalı olarak yapılan çalışmada; 387 ebeveynin otistik spektrum bozukluğu tanısı alan çocuklarında glütensiz ve kazeinsiz bir beslenme programı uyguladıktan sonra sosyal davranışlarında, fiziksel belirtilerinde iyileşme görülmüştür. Ancak otizm için glutensiz ve kazeinsiz bir diyet kullanılması potansiyel risklerin bir kısmını taşımaktadır. Aynı zamanda diyet müdahalelerinin etkileri büyük ölçüde belirgin, iyi kanıtlar olsa da bu müdahaleler düşündürmektedir.
Kazein proteini içeren besinler nelerdir?
Kazein Proteini Tozu
Süt ürünlerinin çoğunda doğal olarak whey proteini ve kazein proteini bulunmaktadır. Kazein proteinini saf formuyla toz olarak vücuda alabilmekteyiz. Protein tozlarında ve protein tozu katkılı ürünlerde (protein bar, proteinden zengin bisküviler vs) karşımıza çıkar. Sporcular da kazein proteininden sıklıkla faydalanmaktadır. Gece yatmadan önce kas yıkımını engellemek için sporcular genelde kazeini kullanır.
Kazein proteinini protein tozu olarak kullanmak için süt içerisindeki whey proteinini ve kazein proteinini ultra filtreleme yöntemiyle ayrıştırmak gerekir. Bu ayrıştırma sırasında herhangi bir kimyasal madde kullanılmaz. Kazein protein tozunun kalorisi düşüktür ve protein içeriği fazladır. Ortalama 30 gram bir kazein protein tozunda 25 gram protein bulunur. Kalori değeriyse yaklaşık 100 – 120 civarındadır.
Peynir
Sütten elde edilen peynir de yüksek miktarda kazein proteini içerir. Peynir yapılırken whey proteini (peynir altı suyu) ve laktoz peynirden ayrılır. Sütün üzerinde bir topaklanma görülür. Bu topaklar kazein içermektedir ve peynir bu topaklardan elde edilir. Peynir aynı zamanda kalsiyumdan da zengin bir besindir. Aynı zamanda yağ içeriği de yüksektir ve bu yüzden kontrollü tüketilmelidir.
Cottage Cheese (Lor Peyniri)
Yüksek kazein proteini içeriğine sahip olan bir diğer besin de Cottage Cheese peyniridir. Bu peynir maalesef ülkemizde bulunmamaktadır. Ancak bu peynirin muadili denebilecek olan lor peynirine ülkemizde erişmek kolaydır ve lor peynirinin de kazein içeriği Cottage cheese peynirine yakındır. Lor peyniri yapımında tamamen olmasa da whey proteini ayrıştırılır. Lor peynirinin protein oranı diğer peynirlerden daha yüksektir. Sodyum seviyesi de yüksektir. Bu sebeple tuz ilave edilmemiş taze lor peyniri ya da tatlı lor peyniri kullanılması önerilebilir. 1 su bardağı lor peynirinde 26 gram protein bulunmaktadır.
Süt
Sütün içeriğinde %20 whey proteini ve %80 kazein proteini bulunmaktadır. Ancak sütü tüketmeden önce yapılan işlemlerden sonra besin değerleri düşer. Süt, aynı zamanda kalsiyum ve diğer temel vitaminler açısından da önemli bir kaynaktır.
Kazein İçeren Diğer Gıdalar
Kazein proteini, tıpkı whey proteini gibi pek çok hazır gıdada ekstra protein, doku ve emülsiyon katmak için kullanılır. Kazein, mide asidiyle buluştuğu zaman jel kıvamını alır ve çok yavaş bir şekilde emilmeye başlar. İçeriğinde kazein proteini olan işlenmiş gıdalardan bazıları şöyledir:
- Bebek maması
- Dondurma
- Naneli şeker
- Salata sosu
- İşlenmiş soğuk etler (salam, sosis vb.)
- Mısır gevreği
- Protein tozu
- Protein barı
