Türkiye dahil olmak üzere pek çok ülkede ve toplumda ataerkil bir düzen hakim. Özellikle geçmiş yüzyıllarda kadınlar, ikinci sınıf insan olarak görülüyor, ev işleri ve çocuk bakımı dışında herhangi bir şeye dahil olamıyorlardı. Kadına yüklenen toplumsal roller sadece erkeğin isteğini karşılamak ve hizmet etmek üzereydi. ancak feminist hareketlerin başlamasından bu yana, kadının toplumsal kimliği üzerinde çok fazla şey değişti. Kadınlar eskiden üniversiteye bile gidemezken, şimdilerde tam da olması gerektiği gibi üniversiteye gidebiliyor, siyasette rol alabiliyor ya da iş dünyasında önemli pozisyonlarda çalışabiliyor. Erkek ve kadın arasındaki güç ayrımını ortaya çıkaran normlar yavaş yavaş yıkılıyor. Ataerkil toplumlarda da bu anlamda gelişmeler yaşanıyor. Ancak dünyada ataerkilliğin uğramadığı ve kadınların egemen olduğu anaerkil toplumlar da var. İşte kadınların hakim olduğu 6 modern toplum.
1. Mosuo
Yunnan ve Sichuan eyaletlerinde Tibet sınırına yakın yaşayan Mosuolar, belki de en ünlü anaerkiller toplum. Çin hükümeti Mosuolar’ı resmen Naxi olarak bilinen başka bir etnik azınlığın parçası olarak sınıflandırıyor ancak Naxiler ve Mosuolar hem kültür hem de dil açısından farklı.
Mosuo, geniş ailelerde büyük evlerde yaşıyor. Ailelerin reisleri ise kadınlar. Soy, ailenin kadın tarafından izleniyor ve mülkiyet anaerkil olarak aktarılıyor. Mosuo kadınları tipik olarak ticari kararları alıyor, erkekler ise siyasetle ilgileniyor. Çocuklar annenin evlerinde büyütülüyor ve onun adını alıyorlar.
2. Minangkabau
Endonezya’nın Batı Sumatra kentinde yaşayan Minangkabau dört milyon nüfusuyla, bugün bilinen en büyük anaerkil topluluk. Tüm klan malları anneden kızına geçiyor. Minangkabau toplumunda bu bir yasa. Öte yandan kadınların egemen olduğu bu toplumda annenin toplumdaki en önemli kişi olduğuna inanıyor.
Minangkabau toplumunda, erkekler politik ve ruhani liderlik rollerini üstlenirken, kadınlar genellikle ev dünyasını yönetiyorlar. Bununla birlikte, her iki cinsiyet de güçler ayrılığı eşit bir şekilde sağlanıyor. Evlendikten sonra her kadın kendi yatak odasına sahip oluyor, kadın isterse kocası onun yanında yatabiliyor.
Erkekler 10 yaşında annelerinin evinden ayrılıyorlar ve erkek mahallelerinde kalıyorlar. Buralarda ise pratik beceriler ve dini öğretileri öğreniyorlar. Klan şefi her zaman erkek olsa da, şefi kadınlar seçiyor ve görevini yerine getiremediğini düşündüklerinde klanı görevden alabiliyorlar.
3. Akan
Kadınların egemen olduğu bir başka toplum da Akan halkı. Halk, ağırlıklı olarak ikamet ettikleri Gana’da bulunuyor. Sosyal hayatın anaerkillik üzerine inşa edilmesine bağlı olarak, kişinin kimliği, siyaset, miras ve zenginliğiyle belirleniyor. Tüm klan kurucuları kadındır ancak erkekler geleneksel olarak toplum içinde liderlik pozisyonlarına sahiptir. Bu roller ise yine anaerkil toplumun getirisi. Roller, bir erkeğin anneleri ve kız kardeşleri (ve çocukları) aracılığıyla aktarılıyor. Çoğu zaman erkekten sadece kendi ailesine değil, kadın akrabalarına da destek olması bekleniyor.
4. Bribri
Bribri, Kosta Rika’nın Limón eyaletindeki Talamanca’da yaşayan 13 bin kişiden oluşan küçük bir topluluk. Diğer birçok anaerkil toplum gibi, Bribriler de klanlar halinde yaşıyorlar. Her klan geniş ailelerden oluşuyor ve bunun seçimini ise kadınlar yapıyor. Geleneksel olarak topraklar ise miras yoluyla kadınlara kalıyor. Kadınlara ayrıca kutsal Bribri ritüellerinde kullanılan kakaoyu hazırlama hakkı da veriliyor.
5. Garo
Garo toplumunda da diğer kadın egemen toplumlardaki gibi mülk ve siyasi miras anneden kızına geçer ve en küçük kız mirası devralır. Toplum anne soyundan gelir ancak anaerkil değillerdir. Toplumu ve mülkiyeti erkekler yönetir.
Garo toplumunda, çoğu zaman, en küçük kızın evliliği onun için ayarlanır. Ancak miras almayan kız çocukları için süreç çok daha karmaşık olabilir. Garo geleneğinde, damat adayının bir evlilik teklifinden kaçması ve gelinin ailesinin onu yakalayıp, gelinin köyüne geri getirmesi beklenir. Gelinin vazgeçene ya da damadın teklifini kabul edene kadar bu süreç devam eder. Gelin damadın teklifini, genellikle ona hizmet etmek ve itaat etmek için birçok söz verdikten sonra kabul eder. Koca evlendikten sonra karısının evinde yaşar.
6. Nagovisi
Nagovisi, Yeni Gine’nin batısında bir ada olan Güney Bougainville’de yaşayan bir topluluk. Antropolog Jill Nash, Nagovisi toplumunun iki anasoylu kısma bölündüğünü ve daha sonra başka ana soylarına bölündüğünü bildiriyor. Nagovisi kadınları yönetim ve seremonilere katılmalarına rağmen, en çok kendilerine ait topraklarda çalışmaktan gurur duyarlar. Nagovisi de evlilik kurumsallaşmadı. Bir çift birlikte görülürse, birlikte yatar ve erkek kadına bahçesinde yardım eder, tüm niyet ve amaçlar için evli kabul edilirler.
Kaynak: 1
