Dağınık dalgalı saçları ve yuvarlak gözlükleriyle o bir efsaneydi. The Beatles’ın kurucularından, şarkıları kadar yazdıkları söyledikleri ve eylemleriyle de dikkat çekti. Öyle ki öldürüldüğünde FBI’da ona ait yüzlerce dosya vardı. Hayranları “Acaba şimdi ne yapacak?” diye beklerken barış mesajları milyonlarca insana ulaştı, şarkıları dillerden düşmedi. Biz de bir döneme damgasını vuran ama etkileri bir dönemle sınırlı kalmayan bu eylem adamını tanıyalım, hatırlayalım istedik. Huzurlarınızda John Lennon ve hakkında bilmedikleriniz.
Otorite ile çocukluktan savaş
John Lennon, 9 Ekim 1940’ta İngiltere’nin liman kenti Liverpool’da doğdu. Annesi Julia işçi, babası Alfred denizciydi. Çift, oğulları iki yaşındayken boşanınca John teyzesi Mary “Mimi” Smith ve eniştesiyle yaşadı.
Mimi, John’u çocuğu gibi büyüttü ama kardeşi Julia’nın aksine otoriter biriydi. Bu yüzden Lennon’un çocukluğu teyzesine direnerek geçti.
Julia’nın izi oğlunda, şarkılarında
John babasını 20 yaşına dek sadece iki kere gördü. Annesini de lisedeyken tanıdı. Ama John henüz 17 yaşındayken Julia trafik kazasında hayatını kaybetti. Lennon, onun anısına ilk eşi Cynthia Powell’dan doğacak oğluna Julian ismini koydu. Annesi için Julia’yı yazdı.
Annesini etkilemek isterken
Lennon çocukluğunda mızıka çalıyordu ama teyzesi, yeğeni 15 yaşındayken ilk gitarını hediye etti. Üstelik kısa sürede sıkılacağını umarak ve gitar çalarak hayatını sürdüremeyeceğini söyleyerek.
Ama Mimi’nin umduğu olmadı. Lennon’un bu müzik tutkusunda yeni tanıdığı annesi Julia’nın Rock’n Roll sevdasının ve Elvis hayranlığının etkisi büyüktü.
İlk grup The Quarrymen
Lennon, ilk grubu The Quarrymen’i Pete Shotton ile 1957’de kurdu. Sonra gruba Bill Smith, Paul McCartney ve George Harrison da katıldı.
The Quarrymen 1958’de stüdyoya girdi ve McCartney / Harrison bestesi “In Spite of All the Danger” adlı şarkı ile “That’ll Be The Day” adlı bir cover’dan oluşan bir demo yaptı. Grup 1959’da dağıldı.
Ve The Beatles kuruluyor
John liseden mezun olunca ilk eşi Cynthia ile tanışacağı Liverpool Sanat Okulu’na gitti. McCartney ile hâlâ arkadaştı. İkili yeniden bir araya geldiğinde, Harrison da gruba dâhil oldu.
McCartney ve Lennon, resme daha yetenekli olmasına rağmen, arkadaşları Stu Sutcliffe’i yeni grupta bas çalması için ikna ettiler. Böylece The Sickless, The Silver Beatles gibi farklı isimlerle anılan yeni grup nihayet Temmuz 1960’ta The Beatles oldu.
“Tempolu böcekler”
Grubun adını kimin bulduğu ve ne anlama geldiği hakkında rivayetler muhtelifti. Grup, The Crickets hayranıydı. Özellikle “crickets” adının cırcır böceği ve kriket sporu anlamına gelmesi çok hoşlarına gidiyordu.
Kendileri de çift anlamlı bir kelime ararken akıllarına “beatle” kelimesi geldi. Bu kelime hem “böcek” hem Rock’n Roll’da “ritm, tempo” demekti.
İsa’dan daha popüler
Grubun ilk 45’liği Love Me Do 1962’de piyasaya çıktı. The Beatles 22 yaşında vefat edecek Stu Sutcliffe ve davulcu Pete Best’in ayrılması ve Ringo Starr’ın gruba katılmasıyla yavaş yavaş oturuyordu. Artık John Lennon, Paul McCartney, George Harrison ve Ringo Starr şöhret basamaklarını hızla tırmanacaklar, Lennon’un deyimiyle “İsa’dan daha popüler” olacaklardı.
İlham perisi oğlu Julian
Lennon 1962’de Cynthia ile evlendi. Bu evlilikten 8 Nisan 1963’te John Charles Julian doğdu. Dört yaşındayken arkadaşının resmini yapıp babasına gösterince, Lennon çizdiği kızın kim olduğunu sordu. Julian “Lucy In The Sky With Diamonds” deyince meşhur şarkıya ilham verdi.
Julian, Hey Jude’daki Jude’un ta kendisiydi ve 11 yaşındayken babasının Walls and Bridges albümündeki “Ya Ya” isimli şarkıda davul çaldı.
Lucy 3,2 milyon yaşında
Lucy In The Sky With Diamonds’ın baş harfleri ile LSD’nin ima edildiği rivayet edilse de Lennon bunu yalanladı. Günümüzden 3,2 milyon önce yaşamış Donald Johanson tarafından bulunan Australopithecus Afarensis isimli primat türü fosiline bu şarkıdan ötürü Lucy adı verildi.
Avangard ve müdanasız evlilik
John Lennon, avangard sanatçı Yoko Ono ile 1966’da Londra’daki Indica Gallery’de tanıştı. Ono aristokrat bir Japon ailenin Amerika’da üniversite okumuş kızıydı.
Lennon’dan yedi yaş büyüktü. Yoko, Lennon’a “Henüz hazır değilsin” deyip 18 ay ayrı kalacak kadar da müdanasızdı. Çift, 20 Mart 1969’da Cebelitarık’taki The Rock Hotel’de evlendi. 1975’te Yoko’dan Sean adında bir çocuğu oldu.
Beatles’ı yıkan kadın ile aktivizmin pençesinde
Lennon, Yoko Ono’yla evlenince kadın-erkek eşitliğini vurgulamak için onun soyadını da aldı.
Yoko’nun usta müzisyene katkısı elbette sadece soyadı olmayacaktı. Kimilerince “Beatles’ı yıkan kadın” ilan edilen Yoko ile Lennon sıkı bir aktiviste dönüşürken, avangard albümler de peş peşe geliyordu.
Çıplak ve antimilitaristler
Önce çiftin 1968’deki “Unfinished Music, No.1: Two Virgins” albümü çıktı. “Two Virgins”, Lennon ve Ono’nun çıplak fotoğraflarından ötürü epey tartışıldı. O yıla dek Lennon, gruptan ayrı bir müzik kariyeri oluşturmaya çalışmamıştı.
1969’da “Unfinished Music, No.2: Life With the Lions” ve “Wedding Album”ü çıkardılar. “Give Peace a Chance” da bu dönemin ürünüydü. Parça o dönemde antimilitarist eylemlerin şarkısı oldu.
Plastic Ono Band sahnede
The Beatles’tan ayrılmayı düşündüğü sırada Lennon, Eric Clapton, basçı Klaus Voormann ve davulcu Alan White’dan oluşan Plastic Ono Band ile sahnedeydi.
Hatta bu yeni grup ile eroin bağımlılığına karşı savaşını anlatan “Cold Turkey” isimli bir single yaptı. Ancak single beklenen ilgiyi görmedi. “Let It Be” albümünden sonra 1970’in sonunda “Beatlemania” bitmedi ama Beatles dağıldı.
Yatakta basın toplantısı
Çift, balayında Vietnam Savaşı’nı protesto için “Bed-Ins For Peace” (Barış İçinde Yatakta) eylemi düzenledi. Evliliklerinin çekeceği ilginin farkında olan ikili, bir hafta boyunca her gün Amsterdam Hilton’da onlarca gazetecinin önünde yatakta basın toplantısı gerçekleştirdi. Arkalarında “hair peace” (saç barışı) ve “bed peace” (yatak barışı) yazıyordu.
“Savaş biter, eğer sen istersen!”
John ve Yoko 1971’de yine aynı amaçla 12 şehirde billboard’lara “Savaş biter, eğer sen istersen! John ve Yoko’dan mutlu Noeller” yazdı. Lennon’un aktivizm CV’si kabarıyordu.
Lennon, Kraliçe Elizabeth’in Beatles üyelerine verdiği imparatorluk nişanını, Britanya’nın Vietnam Savaşı’ndaki ve Nijerya İç Savaşı’ndaki rolünden ötürü geri göndermişti. Ünlü sanatçı böylece yavaş yavaş hedef tahtasına oturuyordu.
“Cennetin olmadığını hayal et!”
“Imagine / Imagine there’s no heaven / It’s easy if you try / No hell below us / Above us only sky / Imagine all the people living for today…”
1971’de Lennon New York’a taşındı ve burada “Imagine”ı dillere doladı. Bu albümden sonra kendisine “hayalperest” lakabı takıldı. 1972’de ise sırada çoğu politik şarkılardan oluşan “Sometime in New York City” albümü vardı.
Bu kadar politik duruş fazlaydı. İşte bu dönemde, Vietnam’da büyük bir hezimete uğramaya doğru hızla ilerleyen Nixon yönetimi usta müzisyeni hedef gösterip sınır dışı etmek istedi.
Hızlı, Budist, aktivist
Lennon, Yoko ile bir dargın bir barışık peş peşe albümler yaparken kariyerinde yeniden yükseldi. İlk gençliğinde hızlı yaşayan, sonra Budizm’e sardıran ve nihayetinde sıkı bir aktiviste dönüşen Lennon 1970’lerin sonlarında artık duruluyordu.
1980’de Lennon ve Ono’nun ortak çalışması “Double Fantasy” yayınlandı. Tam her şey yerine oturmuştu ki suikasta uğradı.
Kelimelerin anlamlarını çözemeyince
1970’te dağılmadan önce The Beatles ile toplam 12 albüm kaydeden Lennon, solo müzik kariyerinde de altısı Yoko Ono’yla olmak üzere 11 albüm yaptı.
Rubber Soul, Abbey Road gibi klasik The Beatles albümleri dünya çapında bir milyarın üzerinde satan Lennon, solo kariyerinde ise sadece Amerika’da 14 milyon albüm sattı. ABD listelerinde bir numaraya kadar çıkan 25 şarkıda onun adı vardı.
İlk sayıda ve son gününde
Dünyanın en önemli müzik dergilerinden Rolling Stone’un 9 Kasım 1967’deki ilk sayısını John Lennon süslüyordu. Efsane ismin suikasta uğradığı gün Yoko Ono ile birlikte Rolling Stone için yine bir kapak çekimi vardı.
Ünlü fotoğrafçı Annie Leibovitz’in Lennon’ı çıplak olarak Yoko Ono’ya sarılırken çektiği son fotoğrafı, Rolling Stone’a kapak oldu ve son 40 yılın en iyi dergi kapağı seçildi.
Kitaplar yazdı, beyazperdede boy gösterdi
Lennon o kadar üretkendi ki sadece müzik yapmadı; yazdı, çizdi, oynadı. 1964’te In His Own Write (Kendi Yazdıkları) ve 1965’te A Spaniard in the Works adlı kitaplarını yayımladı.
İki yıl sonra ise Richard Lester’in yönettiği savaş karşıtı komedi filmi How I Won The War? (Savaşı Nasıl Kazandım?) ile beyazperdedeydi. Bu filmin ardından The Beatles üyeleri ile A Hard Day’s Night (Gençlerin Sevgilisi), Help, Magical Mystery Tour ve animasyon Yellow Submarine filmlerini yaptı.
John Lennon, farklı yaşamı ile pek çok filme konu oldu
Forbes’un 2012’de “en çok kazanan hayatta olmayan ünlüler” listesinde 12 milyon dolarla beşinci sırada yer alan Lennon hakkında pek çok film de yapıldı.
1991’de The Hours And Times, 1994’te Backbeat, 2000’de Two of Us, 2007’de Across the Universe (Seni İstiyorum), Nowhere Boy (Sınır Tanımayan) ve 2010’da Lennon Naked (Lennon Çıplak) isimli filmler efsanenin farklı dönemlerine odaklanıyordu.
Kaynak: 1
