Meslek edinmek amacıyla gittiğimiz lise ve üniversitelerden mezun olduğumuzda çok az kişi istediği mesleği yapıyor. Çevrenizde mutlaka bir meslek lisesinden mezun olup o işi yapmayan ya da üniversitede okuduğu bölümden çok farklı bir işle uğraşan insanlar vardır. Okuduğumuz okullarda bilgiler, meslek edindirmeye yönelik verilseydi o zaman durum değişir miydi? Dil öğrenmek isteyen biri aynı zamanda edebiyat öğrenmek zorunda olmasaydı belki dil alanında daha başarılı olabilirdi. Bakalım İsviçre eğitimde nasıl bir yol izliyor?
İsviçre’de zorunlu eğitim 6 yaşında başlıyor
İlkokul, 2 yıl devam eden okul öncesi eğitimle beraber 8 yıl sürebiliyor. İsviçre’de okul öncesi eğitim zorunlu olmasa da ebeveynler çocuklarının 1 veya 2 sene okula hazırlık için eğitim almasını tercih ediyor. Çoğu çocuk 2 yıl okul öncesi eğitim alsa da bu eğitim bazı kantonlarda zorunlu değil. İlkokuldaki çocuklar hem kendi kantonlarının dilini öğreniyor hem de farklı resmî dillerden birinin de eğitimini zorunlu olarak alıyor.
Her kantonda farklı eğitim veriliyor
İsviçre toplam 26 kantondan oluşuyor. Bu kantonların her birinde farklı bir eğitim sistemi kullanılıyor. Bazı kantonlarda ilkokul 4 sene, bazılarında 5 sene, bazılarında 6 sene okutuluyor. Ancak çoğunlukla ilkokul 6 yıl sürüyor. Okullarda verilen yabancı dil eğitiminin seçimi de kantonlara göre değişiyor. 4 resmî dile sahip olan İsviçre’de öğrencinin bulunduğu kanton hangi dili konuşuyorsa o dilin eğitimi veriliyor. Bunun yanında bir de İngilizce eğitimi var ki bu tüm kantonlarda ortak. Ayrıca okulların yönetimi, haftalık tatiller, ders programları, müfredatlar da değişiklik gösteriyor.
İsviçre’de ortaokuldan sonra zorunlu eğitim bitiyor
Yine kantonlara göre değişiklik gösterse de zorunlu eğitim genellikle 9 sene sürüyor. 6 yaşında okula başlayan çocuklar 15 yaşında zorunlu eğitimini bitirmiş oluyor. İsteklerine göre liseye ve üniversiteye devam edebiliyorlar.
Ortaokullarda eğitimin yönü öğrencinin kararına bağlı
Ortaokul, İsviçre’de yaşayan öğrencilerin zorunlu eğitimlerinin son basamağı. Bu basamaktan sonra öğrenciler ilgi ve yeteneklerine göre okulları tercih ediyor. 3 çeşit ortaokul bulunuyor: Realschule (zanaat ve endüstri okulu), Sekundarschule (belli mesleklere hazırlık okulu), Bezirkschule (endüstri, ticaret, zanaat okulu). Okullardan Skendurschule ve Bezirkschule, Realschure’a göre daha başarılı öğrencilerin bulunduğu okullar. Bu sebeple o okullarda eğitim almak isteyen öğrenciler bir sınava giriyor.
Ortaokulu bitirip liseye devam eden öğrenciler yine istedikleri alanda eğitim alabiliyor
Öğrenciler zorunlu eğitimi bitirip liseye devam etmek istediklerinde yeteneklerini fark ederek istedikleri alana yöneliyorlar. Lise sonunda da aldıkları diplomayla istekleri doğrultusunda üniversiteye geçebiliyorlar. Öğrenciler liselerde; bölgesel dili, İsviçre’nin farklı bir resmî dili, başka bir yabancı dil, matematik, edebiyat, sanat, müzik, coğrafya, tarih, bilim, ekonomi ve spor alanlarında farklı eğitimleri seçme hakkına sahip.
Her üniversite ve lise kendi sınavını yaparak öğrenci alıyor
Lise başvurularında öğrencilerin ortaokuldaki sınav sonuçlarına bakılıyor. Üniversite içinse yine kantondan kantona değişiklik gösteriyor. Bazı üniversitelere giriş için yalnızca lise sonunda alınan “Matura” diploması yeterli görülüyor. Bazı üniversitelerde ise 12-13 yıl sonunda verilen ortaokul sonunda verilen diplomalar hazırlık sınıfında okumaları şartıyla kabul ediliyor.
Başarılı öğrenciler ortaokulun son senesinde üniversite için hazırlıklara başlıyor
Her ortaokul, öğrencilerini yeteneklerine uygun olarak meslek edindirmeye yönelik eğitiyor. İsviçre’de ortaokullar, öğrencilerin seçtikleri alanlara göre farklılık gösteriyor: Oberschule (sanat okulu), Realschule (meslek okulu), Sonderschule (öğrenme güçlüğü çeken öğrenciler yararına olan okul) ve Unterstufe und erster Teil Mittelstufe Gymnasiums (başarılı öğrencilerin bulunduğu okul). Başarılı öğrencilerin olduğu okulda öğrenciler, ortaokulun son 2 senesinde (7-8.sınıf) lise derslerine çalışmaya başlıyor ve 9.sınıfa geldiklerinde de İsviçre Federasyonu’ndan kazandıkları hakla üniversite hazırlıklarına başlıyorlar.
Okullarda not sistemi bulunmuyor
1 ve 6 arasındaki notlar iyi olarak değerlendiriliyor. 6 puan çok iyi, diğer puanlar ise yeterli sayılıyor. Sınıfı geçme seviyeleri ise ana dil, yabancı dil ve matematik başarısına bağlıdır.
Çoğu kişi üniversite okumadan da meslek sahibi oluyor
Ortaokuldan itibaren öğrencilere meslekî eğitimler veriliyor. Ayrıca zorunlu eğitim ortaokuldan sonra sona eriyor ve öğrenciler ortaokul sonunda bir işte çalışacak kadar donanıma sahip oluyor. İnsanların çoğu üniversite okumasa da eğitimini aldıkları alanlarda çalışabiliyor. Akademik bir kariyer düşünen öğrenciler ise üniversite eğitimine ve hatta yüksek lisans eğitimine devam ediyor. Fakat belirttiğimiz gibi üniversiteye gelene kadar öğrenciler ilgilendikleri meslek alanlarıyla ilgili eğitimi almış oluyor.
Üniversite eğitimi, staj ve teorik eğitim olarak iki bölümden oluşuyor
Federal bir ülke olan İsviçre’de her üniversitenin ders programı farklıdır. Öğrencilere öncelikle seçtikleri meslekle ilgili hazırlık kursları veriliyor. Bu kurslarda işin tanımı ve neler yapıldığı gibi şeyler açıklanıyor ve öğrenciye yavaş yavaş iş öğretiliyor. Staj eğitiminin ardından üniversite teorik eğitimle devam ediyor ve işin teorik bilgileri veriliyor. Özellikle uygulamalı eğitim veren üniversitelerin puanları oldukça yüksek.
İsviçre’de özel eğitim ihtiyacı olan çocuklar için seçenekler bulunuyor
İsviçre’de özel eğitime ihtiyacı olan çocuklar, doğumdan 20 yaşına kadar uzmanlardan eğitim ve destek alma hakkına sahipler. Çocuklar bulunduğunuz kanton içindeki kuruluşlar tarafından değerlendirilip gerçekten ihtiyacı varsa çevredeki ücretsiz okullara yönlendiriliyor.
