Havalar ısınmaya başladı ve bahar heyecanı yavaş yavaş içimizi sarmaya başlıyor. Kabuklarımızdan çıkıyoruz ve hayata daha fazla dahil olduğumuzu hissetmeye başlıyoruz. Soğukla birlikte yağmur ve kar hayatımızı zorlaştırmakla kalmıyor hayattan tat da alamıyoruz. Lahana gibi giyinme günleri sona eriyor, her an farklı bir durum gelişir mi diye tedirgin hissettiğimiz içliklerimizden kurtuluyoruz… Havaların baharın gelişini hissettirmeye başlamasıyla birlikte de halk arasında akıllara bir soru düşüyor: “İlk cemre ne zaman düşer?” Şimdi sizlere bu sorunun cevabını vermekle birlikte cemrenin ne anlama geldiğini ve kullanım şeklinin nasıl olduğunu da sizlere açıklamaya çalışacağız.
Başlayalım!
Cemre, ilkbahar başlangıcında yedi gün arayla önce havada sonra suda ve son olarak da toprakta oluştuğu düşünülen sıcaklık artışını ifade eden bir tabirdir
Meteorolojik bir olay olarak takvimlerde ilkbahardan önce birer hafta aralıkla havaya, suya ve toprağa düştüğüne inanılan ısıtıcı güç veya sıcaklık yükselmesi olarak tanımlanır
Halk arasında baharın müjdecisi olarak bilinir ve sıcaklığın artması olayı olarak kabul edilir
Dini açıdan bakıldığında Mina Vadisi’nde Arafat’tan gelen hacıların attıkları taşlarla oluşan yığınlar da “cemre” olarak adlandırılır
Cemre Arapça kökenli bir sözcüktür ve “kor, ateş” anlamına gelmektedir
Kor bir ateşin -ki bu baharla birlikte güneş ışınlarının dünyaya daha kuvvetli yansımasıdır- hava, su ve toprağa etki etmesiyle ısınmanın gerçekleşmesini ifade eder
Isının hava, su ve toprakta yarattığı etki için “düşmek” fiili kullanılmıştır
Anadolu’da yaygın olarak kullanılan geleneksel halk takviminde yıl, ”Kasım günleri” ve ”Hızır günleri” olarak kış ve yaz şeklinde ikiye bölünmektedir
Kasım günleri, miladi takvime göre 8 Kasım’da başlamaktadır ve 179 gün sonra 5 Mayıs’ta sona ermektedir
Kasım günleri, 4 yılda bir şubat ayı 29 çektiği zaman 180 gün olmakta, hızır günleri ise 6 Mayıs’ta başlayarak 7 Kasım’a kadar 186 gün sürmektedir
Cemrelerin düşmesi, Kasım günlerinden Hızır günlerine, başka bir ifadeyle kıştan bahara geçişin sembolleri olarak gösterilmektedir
Halk arasında cemre düşmesiyle birlikte Hıdırellez ve nevruz kutlamaları başlamaktadır
2021 yılı varsayımlarına göre ise ilk cemre havaya 19-20 Şubat, İkinci cemre suya 26-27 Şubat, üçüncü cemre 5-6 Mart tarihleri arasında toprağa düşecek
Cemre ile ilgili İstanbul’da 60 yıllık dönem için bir araştırma yapılmıştır
Araştırmaya göre kıştan bahara geçişte, ortalama sıcaklık eğrilerinin yükselmeye başladığı dönemin başlangıcı belirlenir ve bu dönem mevsim normallerinin üzerinde az/çok bir sıcaklık artışıyla çakışır
Araştırmaya göre her cemre arasında sıcaklıklarda az da olsa bir düşüş meydana gelir
Bu durumda cemre, sanki havanın aşağıdan değil de yukarıdan aşağıya doğru ısındığını ifade eder
Aynı araştırmaya göre her üç cemre dikkate alındığında, 1-2 günlük farklarla bu tarihlerde %42 olasılıkla, iki cemre dikkate alındığında %74 olasılıkla belirgin bir ısınma gerçekleşmektedir
Sanıyoruz ki geleneksel bir tabir olan “cemre” ile ilgili bir şeyleri artık daha iyi biliyor ve anlıyoruz. “Cemre düşüyor” dendiğinde bunun baharın müjdecisi olduğunu biliyoruz. Öyleyse soralım: “Kuş cıvıltılarına, rengarenk çiçeklere ve ağaçlara, yemyeşil kırlara ve de en önemlisi gönül yaylarınızın gevşemesine hazır mısınız?”
