Yaşadığımız ülke kuzeyden güneye, doğudan batıya çok uzun bir geçmişe sahip. Kadim kültürler, tarihî olaylar, önemli şahsiyetler derken, bugün bunların sonuçlarını “görülmesi gereken eserler” şeklinde alabiliyoruz. Eh, gerek Türkiye gerek dünyanın çeşitli yerlerindeki birçok eseri bilen, gören ve hatta çocukluğundan beri gezen, hem okuyup hem gezmeyi bir arada önemli gören Tarihçi İlber Ortaylı da “Bir Ömür Nasıl Yaşanır” kitabında bize sıkı bir liste veriyor. Bu liste onun için “uğruna seyahat edilecek” yerlerden oluşuyor.
1. Ayasofya, İstanbul
İlber Ortaylı kitabında elbette Ayasofya’ya da yer veriyor. İstanbul’daki en kadim, tarihî müzelerden biri olan Ayasofya, 6. yüzyılda Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından yaptırılmıştır. Ayasofya, Bizans’ın İstanbul’da yaptığı en büyük kilisedir. İmparator Justinianus Ayasofya’nın yapımında en güzel mimarî parçaların kullanılması talimatını vermiştir.
2. Süleymaniye Camii, İstanbul
Yapıtlarıyla bugün bile tüm dünyada bilinen Mimar Sinan, camiyi 1551 – 57 yılları arasında Kanuni Sultan Süleyman adına yapmıştır.
3. Sultanhan, Aksaray
Sultanhan, 1229 yılında Anadolu Selçuklu Devleti’nin hükümdarı I. Alaeddin Keykubad tarafından yaptırılmıştır. Mimarı ise Şamlı Muhammed bin Havlan’dır.
4. Selimiye Camii, Edirne
Yine Mimar Sinan’ın yaptığı camilerden biri olan Selimiye Camii, II. Selim devrinde yapılmıştır. Mimar Sinan’ın doksan yaşında yaptığı ve ‘’ustalık eserim’’ dediği yapının ta kendisidir.
5. Surp Haç Kilisesi, Van
Van Gölü’ndeki Ahdamar Adası’nda bulunan, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın özel izniyle yılda bir kez ibadete açılan Surp Haç Kilisesi, 10. yüzyılda Mimar Manuel tarafından yapılmıştır.
6. İshakpaşa Sarayı, Ağrı
18. yüzyılda Ağrı Dağı’nın yakınında, Doğubeyazıt’ta yapılan kalenin mimarı bilinmiyor. 116 odalı sarayda Kürt Şair, Astronom, Tarihçi ve Âlim Ahmed-i Hani kâtiplik yapmıştır.
7. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, Sivas
Sivas’ta bulunan Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, tarihi cami ve hastane olup 13. yüzyılda, Anadolu Selçuklu Devleti döneminde yapılmıştır. Mimarı Hürrem Şah olan yapı, 1985’de UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınmıştır.
8. İtalyan Sefarethanesi, İstanbul
Osmanlı Devleti zamanında, 20. yüzyılda Mimar Giulio Mongeri tarafından inşa edilen yapı, zamanında “Venedik Sarayı” olarak da biliniyordu ve İtalyan sefiri (elçisi) tarafından kışlık bina olarak kullanılmaktaydı. Bugün ise Maçka Lisesi ve Teknik Anadolu Lisesi olarak hizmet vermektedir.
9. Rüstem Paşa Camii, İstanbul
Dünyaca ünlü Osmanlı mimarı Mimar Sinan tarafından 16. yüzyılda yapılan cami, Sultan Süleyman’ın damadı, Damat Rüstem Paşa için yaptırılmıştır.
10. Bergama Zeus Altar, İzmir
M.Ö 2. yüzyılda İzmir’in kuzeyindeki Antik Pergamon şehrinde inşa edilen yapı, Pergamon Krallığı’nı yöneten Attalos Hanedanı tarafından yaptırılmıştır. “Zeus Sunağı” olarak da bilinen dinsel yapı, 19. yüzyılın sonunda Almanya’ya kaçırılmıştır ve bugün Berlin’de sergilenmektedir.
11. Mahmutbey Camii, Kastamonu
14. yüzyılda Candaroğulları Beyliği hükümdarı tarafından inşa ettirilen yapının mimarı Nakkaş Mahmud oğlu Abdullah’tır.
12. Büyükçekmece Köprüsü, İstanbul
Kanuni Sultan Süleyman devrinde yaptırıldığı için padişahın adıyla da bilinen köprü Büyükçekmece’dedir. 16. yüzyılda Mimar Sinan tarafından yapılan köprü İstanbul’u Avrupa’ya bağlayan tarihî ticaret yolu üzerinde olmasıyla da büyük önem taşıyor.
13. Birgi Çakırağa Konağı, İzmir
18. yüzyılda yapılan Birgi Çakırağa Konağı’nın mimarı bilinmiyor. Devrin zengin iş insanlarından Çakıroğlu Mehmet Bey tarafından yaptırılan üç katlı bir ahşap konaktır. İlber Ortaylı kitabında bu önemli konağa da yer veriyor.
14. Alanya Kalesi, Alanya
Alanya’yı temsil eden en önemli yapılan biri olan kale, Anadolu Selçuklu zamanında, 13. asırda yeniden yapılmıştır. Orijinal hali Helenistik döneme kadar uzanan yapı, I. Alaeddin Keykubad’ın fethi sonrası bugünkü haliyle inşa edilmiştir.
15. Gazanfer Ağa Medresesi, İstanbul
Mimar Davut Ağa tarafından 17. yüzyılın başında inşa edilen medrese, 1782 yangınında tahrip olsa da onarımlar sonucu iyi bir şekilde korunmuştur.
16. Selimiye Kışlası, İstanbul
19. yüzyılda yapılan kışla Üsküdar’dadır ve bu nedenle bu semtin adıyla da bilinir. III. Selim tarafından Nizam-ı Cedid askerleri için inşa ettirilmiştir. Mimarı ise Krikor Balyan’dır.
17. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Ankara
İlber Ortaylı son olarak Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’ni gezilecek yerler listesine ekliyor.ilber Türkiye Cumhuriyeti’nin en önemli eğitim adreslerinden biri olan Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi ülkemizde ve dünyada oldukça meşhurdur. Üstelik yalnızca mimari yapısı olarak değil, insanî yapısı olarak da. 20. yüzyılda Mimar Bruno Taut tarafından yapılan fakülteye adını bizzat Atatürk vermiştir ve kalkınmamızda özel görev yüklediği bir bilim merkezi olmuştur.
