Hıdırellez, Anadolu’dan Balkanlar’a, Orta Asya’dan Orta Doğu’ya kadar dünyanın pek çok bölgesinde baharın müjdecisi olarak kabul ediliyor. Her yıl 5-6 Mayıs tarihlerinde kutlanan Hıdırellez, renkli ritüellere sahne oluyor. Türkiye başta olmak üzere Azerbaycan, Balkan ülkeleri, Kırım ve Suriye gibi ülkelerde “bayram” olarak değerlendiriliyor. Hıdırellez, Türkiye ve Makedonya’nın ortak çalışmaları sonucunda 2017 yılında “UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri”ne kaydettirildi. Peki Hıdırellez nedir, kutlamalar nasıl yapılıyor?
Halk inancına göre; İlyas ve Hızır peygamberler her yıl sadece bir kez buluşuyor
İnanışa göre, iki peygamber 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece buluşuyor. İlyas peygamberin dünyadaki suları koruduğuna inanılıyor. Hızır peygamberin ise darda kalan insanlara yardım ettiği düşünülüyor. Bu nedenle birçok kültürde İlyas ve Hızır peygamber bolluk ve bereketi simgeliyor. İnanışa göre; onların ayaklarını bastığı her yer bereketleniyor ve şifa buluyor. Hıdırellez kelimesi ise Hızır ve İlyas kelimelerinin birleşiminden oluşuyor.
Hıdırellez’den bir gün önce insanlar ev ya da araba gibi isteklerini bir kağıda çizerek gül ağacının dalına bağlıyor
Bazı vatandaşlar bereket getirdiğine inandığı için gül ağacının dibine para gömüyor. Kutlamalar çoğu zaman ormanlık alanlarda ya da su kenarlarında yapılıyor. Bu sırada maniler söyleniyor, çeşitli yarışmalar düzenliyor ve yoksullara yardımlar yapılıyor. Hıdırellez’in en bilinen ritüellerinden biri de büyük bir ateş yakıp üzerinden atlamak. Romanlar, Hıdırellez’i bayram olarak kutluyor ve bu günü “Kakava” olarak isimlendiriyor. Öte yandan dünyanın farklı yerlerinde; Bahar Bayramı, İlk Yaz, Hızır Günü, Eğrilce, Altı Mayıs ve Ederlez gibi isimlerle de anılıyor.
Hıdırellez, dünyanın çoğu yerinde kışın son erip baharın başlamasına bağlı olarak kutlanıyor
Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü’nde görev yapan Prof. Dr. Alimcan İnayet, bu günün eskiden yeniye geçişi simgelediğini belirtiyor: “Hıdrellez kutlamalarındaki ev, çevre ve beden temizliğinin yapılması, giysilerin yenilenip değiştirilmesi, ateş yakılıp üzerinden atlanması, kırlara çıkılıp eğlence şenlik ve oyunların düzenlenmesi, sofralar kurulup yemeklerin yenmesi, mezar ziyareti, bolluk bereket duaları ve dilek tutulması gibi pratikler eskiden arınıp yeniye geçmeyi ve bolluk bereket dileğini yansıtır.”
Hıdırellez geleneği yüzyıllardır insanlar arasındaki sosyal dayanışmayı güçlendiriyor. Orta Asya, Anadolu ve Balkanların ortak kültürel değerlerinden biri olan Hıdırellez, bölgesel barış ve huzurun korunması gibi konularda son derece önemli görülüyor.
