Aralık ayının sonuna yaklaştığımız şu günlerde dünyanın farklı coğrafyalarından farklı insan toplulukları, kendi kadim geleneklerine ve inançlarına yönelik çeşitli kutlamalara hazırlanıyor. İnsanlık, bir an önce 2022’nin sona ermesini ve yeni yıl kutlamalarının başlamasını bekliyor. Hristiyan dünyası, kısa süre sonra gerçekleşecek Noel kutlamalarına hazırlanıyor. Yahudiler ise, Hanuka isimli kadim bir bayramı bekliyor. Kökenleri milattan önce 200’lere kadar uzanan ve “Işık Bayramı” veya “Işıklar Bayramı” olarak da anılan Hanuka Bayramı, tüm dünyadaki Yahudiler için büyük bir önem taşıyor. Bu nedenle tüm dünyadaki Hanuka kutlamaları son derece renkli ve “ışıklı” görüntülerin de ortaya çıkmasını sağlıyor. İşte Yahudilerin kadim bayramı Hanuka hakkında bilmeniz gerekenler…
“Adanmışlık” anlamına gelen Hanuka, Yahudi topluluğunun milattan önce 200’lerde, Kudüs’ü Seleukos İmparatorluğu’ndan geri alması sebebiyle kutlanıyor
Tüm dünyadaki Yahudi cemaati, Kudüs’ün geri alındığı tarihten bu yana Hanuka Bayramı’nı büyük bir coşkuyla kutluyor. İbrani takvimine göre Kislev ayının 25. günü kutlanan bu bayram, miladi takvime göre ise kasım ayının sonu ile aralık ayının ortalarındaki bir tarihe denk düşüyor. Çoğunlukla Noel dönemine yakın bir tarihte kutlandığı için pek çok insan Hanuka Bayramı için “Noel’in Yahudi versiyonu” gibi hatalı bir yakıştırma yapıyor.
Hanuka’ya neden Işık Bayramı veya Işıklar Bayramı deniyor?
Çünkü Hanuka Bayramı’nın en önemli simgelerinden biri, bayram boyunca yakılan mumlar. Kadim anlatılara göre Kudüs’ün geri alınmasından önce oldukça zor şartlar altında yaşayan Yahudi cemaati, ibadethanelerini aydınlatabilmek için yalnızca bir günlük kandil yağına sahiplerdi. Buna rağmen ibadethaneyi aydınlatan kandil, mucizevi bir şekilde sekiz gün boyunca yanmaya devam etti.
Bu nedenle Hanuka Bayramı sekiz gün boyunca kutlanıyor ve her gün, bu mucizevi olaya gönderme yapılarak bir önceki günden bir adet daha fazla mum yakılıyor. Bazen de her gün için bir adet mum yakılıyor. İşte sekiz gün boyunca devam eden Hanuka kutlamaları sırasında yakılan mumlar nedeniyle, Hanuka Işık Bayramı veya Işıklar Bayramı olarak da isimlendiriliyor.
Kökenleri yüzlerce yıl öncesine kadar uzanan Hanuka Bayramı bünyesinde oldukça renkli, çok sayıda ritüel barındırıyor
Her şeyden önce Hanuka Bayramı kutlamaları, Monero adı verilen dokuz kollu şamdandaki mumların yakılmasıyla başlıyor. Şamdanın ortasında, diğer mumlardan daha yüksekte duran muma ise “shamash” ismi veriliyor. Hanuka kutlamaları işte bu mumun yakılmasıyla başlıyor. Kutlamalar boyunca şamdandaki mumlardan her gün birisi yakıldığı ve yanmaya devam ettiği için, sekizinci gün Monero adlı şamdandaki mumların hepsi aynı anda yanıyor.
Hanuka Bayramı’nda öne çıkan geleneklerden biri de insanların birbirlerine para vermesi
Bununla birlikte Hanuka süresince Yahudiler arasında hediye alıp vermek de oldukça yaygın.
Hanuka Bayramı’nın dikkat çeken unsurlarından bir diğeri ise özenle hazırlanan sofralar
Çünkü Hanuka, yemek söz konusu olduğu zaman pek çok farklı geleneğin yaşatıldığı bir bayram. Örneğin Hanuka süresince yalnızca İsrail’de 175 milyon adetten fazla, İbranice “sufganiyot” ismi verilen bir tür çörek tüketiliyor.
Hanuka sofralarının geleneksel yemeklerini çoğunlukla kızartmalar oluşturuyor
Bu, yüzlerce yıl önce sekiz gün boyunca yanan bir günlük kandil yağına bir gönderme. Öte yandan kalabalık Hanuka sofralarında, yalnızca “koşer” adı verilen ve Yahudilikte tüketilmesi sakıncalı olmayan yiyecekler yer alıyor. Yahudi cemaati, son derece renkli Hanuka sofralarında bir araya gelerek Işıklar Bayramı’nı coşkulu bir şekilde yüzlerce yıldır kutlamaya devam ediyor…
Kaynak: 1
