ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » Sağlıklı Yaşam » Düşündüğünüzden Daha Riskli! Gıdalarda Çapraz Bulaşma Nedir, Neden Olur, Nasıl Korunabilirsiniz?

Düşündüğünüzden Daha Riskli! Gıdalarda Çapraz Bulaşma Nedir, Neden Olur, Nasıl Korunabilirsiniz?

Çapraz bulaşma, gözle görülmez ama sağlığınız için oldukça büyük bir tehlike. “Bir şey olmaz”cılığı bırakıp, küçük hijyen adımlarıyla sağlığınızı koruyabilirsiniz.

Öykü Demirağ Yazar: Öykü Demirağ
17 Nisan 2025
Kategori: Sağlıklı Yaşam
Google Haberler'de ListeList'e Abone OlGoogle Haberler'de ListeList'e Abone Ol
0
Share on FacebookShare on Twitter

Günlük hayatımızda sağlıklı beslenme konusuna ne kadar dikkat etsek de, bazen hiç ummadığımız bir detay tüm emeğimizi boşa çıkarabilir. Özellikle mutfağa adım attığımızda, görünmeyen ama son derece etkili bir tehlike pusuda bekliyor olabilir: çapraz bulaşma. “Ne kadar kötü olabilir ki?” diye düşünmeyin; minicik bir bakteri, tüm yemeği mahvetmekle kalmaz, sağlığınızı da ciddi şekilde tehdit edebilir. Bu yazımızda çapraz bulaşma nedir, hangi durumlarda ortaya çıkar ve ondan nasıl korunabilir adım adım ele alacağız.

Çapraz bulaşma nedir?
Çapraz bulaşma

Şimdi şöyle düşünün… Elinizde taptaze bir salata var, mis gibi yeşillikler, çıtır domatesler… Ama o da ne? Salatanın yanına az önce doğradığınız çiğ tavuğun suyu temas etmiş. İşte geçmiş olsun! Tüm o özenli hazırlıklar, bir damlacık mikropla boşa gitti. Adı: Çapraz bulaşma.

Kısaca açıklamak gerekirse; bakterilerin bir yüzeyden ya da yiyecekten başka bir yüzeye geçmesine çapraz bulaşma diyoruz. Yani sadece tavuk etiyle sınırlı değil; gıdalar, ekipmanlar hatta siz bile bu bulaşmanın taşıyıcısı olabilirsiniz. Ve hayır, sadece restoranlarda olmuyor bu olay. Evde, piknikte, hatta marketten alıp buzdolabına koyarken bile başımıza gelebilir. Ama daha bitmedi, çünkü çapraz bulaşma dediğimiz şeyin birkaç farklı çeşidi var ve her biri ayrı bir dikkat istiyor!

Çapraz bulaşma nerelerde olur?

Çapraz bulaşma

Şöyle bir düşünün: “Ben zaten evde yemek yapıyorum, restoran değil burası. Ne olabilir ki?” diyeceksiniz. Ama gerçek şu ki, bu mikroplar dur durak bilmiyor. Bakın hangi aşamalarda pusuya yatmış olabilirler:

  • Tarım ve hayvancılık (yani üretimin en başı)
  • Hasat ya da kesim sırasında
  • Paketleme ve işleme sürecinde
  • Taşıma sırasında
  • Depolama sürecinde
  • Market veya pazarda
  • Son olarak evinizde ya da dışarıda yemek hazırlanırken

Yani sadece “mutfakta dikkatliyim” demek yetmiyor. Ürün size ulaşana kadar birçok yerden geçmiş olabilir ve siz farkında olmadan final dokunuşu yapıyor olabilirsiniz.

1.Gıdadan gıdaya bulaşma

Çapraz bulaşma

Bu tür çapraz bulaşma, en sık karşılaşılan ve genellikle en tehlikeli olanıdır. Düşünün, çiğ tavuğun suları sebzeye damlıyor ya da yıkanmamış bir salatalık doğranmış sebzelerin yanına karışıyor. Geçmiş olsun…

Çiğ veya az pişmiş ürünler, genellikle şu kötü niyetli bakterileri taşıyor:

  • Salmonella
  • E. coli
  • Listeria
  • Campylobacter
  • Staphylococcus aureus (adı bile ürkütücü)

Riski yüksek gıdalar da cabası:

  • Yeşil yapraklı sebzeler
  • Filizlenmiş baklagiller
  • Pastörize edilmemiş süt
  • Yumuşak peynirler
  • Şarküteri ürünleri
  • Çiğ yumurta ve et ürünleri

2006 yılında ABD’de bir fast food restoranında yaşanan E. coli skandalı hâlâ hafızalarda. Sebep? Marul. Evet evet, o masum görünen marul tüm salatayı zehirli hale getirmiş ve yüzlerce insanı hastanelik etmişti.

Ve bir not: Artık yemekleri çok uzun süre buzdolabında saklamak da ayrı bir tehlike. 3-4 gün içinde tüketilmeyen artıklar, tam bir bakteri oteli hâline geliyor. Hele bir de o yemekleri birbirine karıştırıp “yeniden yemek” yaparsanız, risk ikiye katlanıyor.

2. Ekipmandan gıdaya bulaşma

Çapraz bulaşma

Geldik en sinsisine… Bu tür bulaşma genellikle fark edilmiyor ama tehlikesi büyük. Şöyle düşünün: Çiğ eti doğradığınız tahtayı yıkamadan domates doğradınız. Ya da bulaşık süngeriyle önce çiğ tavuğun tabaklarını, sonra temiz çatal bıçakları yıkadınız. Bingo! Bakteriler partide!

Bazı yüzeyler bakterileri uzun süre saklayabiliyor:

  • Kesme tahtaları
  • Bıçaklar
  • Tezgahlar
  • Saklama kapları
  • Mutfak robotları

Hatta 2008’de Kanada’da bir et fabrikasında kesme makinelerinden yayılan listeria yüzünden 22 kişi hayatını kaybetti. Düşünün, sadece bir makineden tüm ülkeye yayılabilecek kadar güçlü bu mikroplar!

Evde de benzer durumlar yaşanabiliyor. Bir çalışmada yaşlıların kesme tahtasını sabunla yıkama oranı oldukça düşük bulunmuş. Gençler ise bilgi eksikliğinden dolayı riski fark etmiyor.

Ve ev yapımı konserveler… Özellikle yanlış sterilize edilmiş konserve patatesler 2015 yılında 22 kişiyi botulizmle hastanelik etti. Yani sadece “el yapımı” demek güvenli değil.

3. İnsandan gıdaya bulaşma

Çapraz bulaşma

Bu kısmı yazarken biraz ürküyor insan çünkü evet, biz de bulaştırıyoruz.

  • Çiğ ete dokunup elinizi yıkamadan sebzeye geçmek
  • Öksürüp/hapşırıp sonra mutfağa dönmek
  • Telefonla uğraşıp sonra yemek yapmaya devam etmek
  • Kirli önlükle elleri kurulamak

Hepsi riskli!

2019’daki bir çalışmaya göre, sadece %58’imiz yemek yapmadan önce ellerimizi yıkıyoruz. Ve sadece %48’imiz öksürdükten sonra ellerimizi yıkıyor! Bir de telefon ekranlarının bakteriden geçilmediğini düşünürsek…

Ama moral bozmak yok! 2025 yılındayız ve artık gıda güvenliği konusunda eğitimler ciddi fark yaratıyor. Evde ve iş yerinde alınan hijyen eğitimi sayesinde bulaşma oranları büyük ölçüde azalıyor.

İlginizi çekebilir:

E. Coli Salgını: Nedir, Nasıl Bulaşır, Belirtileri Nelerdir?

Peki ne yapmalı? Çapraz bulaşmayı engellemenin pratik yolları

Şimdi geldik asıl önemli bölüme: Bu mikroplarla nasıl baş ederiz?

  • Ellerinizi en az 20 saniye sabun ve suyla yıkayın. (Şarkı söyleyin, zaman geçsin)
  • Kesme tahtalarınızı renk kodlayın: Et için ayrı, sebze için ayrı.
  • Bıçakları ve mutfak eşyalarını kullanım sonrası hemen temizleyin.
  • Artık yemekleri 3-4 günden fazla bekletmeyin.
  • Çiğ ve pişmiş ürünleri ayrı ayrı saklayın.
  • Mutfakta cep telefonu kullanımını minimuma indirin.

Yan etkiler

Çapraz bulaşma deyince, aklınıza hemen “zehirlenme” gelmeli. Ama bu zehirlenme bir anda karnınızı tutup kıvranmanız şeklinde olmayabilir. Belirtiler bazen sinsi sinsi yaklaşır. İşte onlardan bazıları:

  • Hafif mide bulantısı mı var?
  • İştahınız mı kaçtı?
  • Başınız ağrıyor ama anlam veremiyorsunuz?
  • Hafif bir ishal başladı ama ‘geçer’ deyip önemsemediniz mi?

Sürpriz! Bunların hepsi çapraz bulaşmanın tetikleyebileceği ilk sinyallerden. Üstelik bazen o kadar geç ortaya çıkar ki, “Ben ne yedim de böyle oldum acaba?” diye kafayı yersiniz… Oysa o suçlu, 10 gün önceki o lazanyanın içine kaçmış minicik bir bakteri olabilir!

Amaaa işin kötü tarafı şu: Belirtiler burada kalmayabilir. Eğer vücudunuz biraz daha hassassa ya da bağışıklığınız yorgunsa, işler ciddileşebilir:

  • 3 günden fazla süren ishal
  • Kanlı dışkı
  • Yüksek ateş
  • Şiddetli susuzluk (dehidrasyon dedikleri olay bu işte)

Hatta bazı ağır vakalarda organ yetmezliği ve ne yazık ki ölüm gerçekleşebilir. Uyarı: Eğer belirtiler 1-2 günden uzun sürerse ya da kötüleşirse, lütfen ama lütfen “geçer ya” demeyin. Doktorunuzun kapısını çalın.

Kimler daha fazla risk altında?

Şöyle düşünün, bu bakteriler sinsi ninja gibi. Herkese bulaşabilir ama bazı kişilere karşı özellikle acımasızlar: Hamileler, çocuklar, 65 yaş ve üzeri bireyler, bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler (HIV hastaları, kanser tedavisi görenler, diyabet kontrolü zor olan bireyler). Yani bu gruplardan birindeyseniz ya da bu gruplarla aynı evde yaşıyorsanız, mutfakta hijyen konusunda biraz titizlik değil, bolca titizlik şart!

Çapraz bulaşmadan korunmanın altın kuralları

Alışveriş yaparken:

  • Tarihi yaklaşmış ürünleri hemen tüketecekseniz alın. “Ucuzmuş” diye dolaba atıp unutmayın.
  • Çiğ etleri market poşetlerine ayrı koyun. Yumurta da buna dahil!
  • Eve gelince çiğ etleri buzdolabının en alt rafına, tercihen ağzı kapalı bir kap içinde yerleştirin. (Üst raflara koyarsanız sızarsa, tüm dolaba yayılır.)

Mutfakta yemek hazırlarken:

  • Çiğ etle uğraştınız mı? Bitti mi? Eller hemen 20 saniyelik sabunlu duş alsın!
  • Aynı şey hayvan sevdikten, öksürdükten, telefona dokunduktan sonra da geçerli. (Cidden, telefon bakterilerin yazlık evi gibi!)
  • Et ve sebzeleri aynı tahtada kesmeyin. Mümkünse farklı renkli kesme tahtaları alın. (Bonus: Mutfak da şık durur!)
  • Süngerinizi haftalarca kullanmayın. Hijyenik görünse de, bakteriler parti veriyor olabilir!
  • Etin iç sıcaklığını ölçün. “Dışı pişmiş görünüyor” tuzağına düşmeyin. Gıda termometresi bu işin kahramanı.

Pişirdikten sonra:

Artan yemekleri 2–3 gün içinde tüketin. “Dur dolapta dursun belki yerim” cümlesi, çöp kutusuna giden ilk adım olabilir. Yeniden ısıtacaksanız içini dışını sıcacık yapın.

Kaynak: 1

PaylaşTweetleGönder
Öykü Demirağ

Öykü Demirağ

Yazmayı seven reklamcı.

İleri
Grey Rock (Gri Kaya) Tekniği: Manipülatif Kişilerle Başa Çıkmak İçin Geliştirilen İletişim Stratejisi

Grey Rock (Gri Kaya) Tekniği: Manipülatif Kişilerle Başa Çıkmak İçin Geliştirilen İletişim Stratejisi

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

Lütfen tartışmaya katılmak için giriş yapın

İlgili İçerikler

Raelizm: Dünyadaki İnsanların Uzaylılar Tarafından Yaratıldığını İddia Eden Din
ListeList Özel

Raelizm: Dünyadaki İnsanların Uzaylılar Tarafından Yaratıldığını İddia Eden Din

Bilim İnsanları Açıklıyor! Bulutlar Neden Beyaz Renktir?
Teknoloji - Bilim

Bilim İnsanları Açıklıyor! Bulutlar Neden Beyaz Renktir?

Bir Vatandaş Hayatını Kaybetti: Balıkesir’de Gerçekleşen 6,1 Büyüklüğündeki Deprem Hakkında Neler Biliniyor?
Gündem

Bir Vatandaş Hayatını Kaybetti: Balıkesir’de Gerçekleşen 6,1 Büyüklüğündeki Deprem Hakkında Neler Biliniyor?

Misokinezi: Sıradan Hareketlerden Nefret Edercesine Rahatsız Olma Durumu
Sağlıklı Yaşam

Misokinezi: Sıradan Hareketlerden Nefret Edercesine Rahatsız Olma Durumu

Haftalık Burç Yorumları: 11-17 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 11-17 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

Bir Şarkının Gün Boyunca Dile Dolanmasıyla Ortaya Çıkan “Earworm” Nedir? Nasıl Geçer?
ListeList Özel

Bir Şarkının Gün Boyunca Dile Dolanmasıyla Ortaya Çıkan “Earworm” Nedir? Nasıl Geçer?

Ekranların Sessiz Kahramanları: Herkesin Tanıdığı Ama İsmini Bilmediği Türk Oyuncular
Sinema

Ekranların Sessiz Kahramanları: Herkesin Tanıdığı Ama İsmini Bilmediği Türk Oyuncular

Penis Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 8 Bilimsel Gerçek
Sağlıklı Yaşam

Penis Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 8 Bilimsel Gerçek

Matruşka Gibi! Bir Adanın İçindeki Gölün İçindeki Adanın İçindeki Gölde Yer Alan Vulcan Point Adası
Seyahat

Matruşka Gibi! Bir Adanın İçindeki Gölün İçindeki Adanın İçindeki Gölde Yer Alan Vulcan Point Adası

Kadim Zamanların Bilgi Tapınakları: Antik Dönemlerde Kurulan En Önemli 8 Kütüphane
Tarih

Kadim Zamanların Bilgi Tapınakları: Antik Dönemlerde Kurulan En Önemli 8 Kütüphane

Hava Durumunu Kontrol Etmek Mümkün Mü? Bulut Tohumlama Hakkında Bilmeniz Gereken 6 Şey
Teknoloji - Bilim

Hava Durumunu Kontrol Etmek Mümkün Mü? Bulut Tohumlama Hakkında Bilmeniz Gereken 6 Şey

Addams Ailesi Hayranları Buraya! Burcunuza Göre Hangi Wednesday Karakterisiniz?
Astroloji

Addams Ailesi Hayranları Buraya! Burcunuza Göre Hangi Wednesday Karakterisiniz?

Kendi Döneminin Çehresini Değiştiren Tarihin En Ünlü 20 Kadın Lideri
Kadın

Kendi Döneminin Çehresini Değiştiren Tarihin En Ünlü 20 Kadın Lideri

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri

Filenin Sultanları 2025 FIVB Dünya Kadınlar Voleybol Şampiyonası Maç Programı
Gündem

Filenin Sultanları 2025 FIVB Dünya Kadınlar Voleybol Şampiyonası Maç Programı

Sessiz Bir Gece Uykusu Mümkün! Horlamayı Durdurmak İçin Denemeniz Gereken 9 Şey
Sağlıklı Yaşam

Sessiz Bir Gece Uykusu Mümkün! Horlamayı Durdurmak İçin Denemeniz Gereken 9 Şey

Tartarya: Dünyanın Dört Bir Yanındaki Görkemli Yapıları İnşa Ettiği İddia Edilen Uygarlık
Tarih

Tartarya: Dünyanın Dört Bir Yanındaki Görkemli Yapıları İnşa Ettiği İddia Edilen Uygarlık

Görünce Sarılmak İsteyeceksiniz! Japonya’nın Hokkaido Adası’na Özgü 7 Sevimli Hayvan
Hayvansever

Görünce Sarılmak İsteyeceksiniz! Japonya’nın Hokkaido Adası’na Özgü 7 Sevimli Hayvan

Mikrodalga Fırından Aynalara: Wi-Fi Sinyalinizi Bozabilecek 7 Eşya
Teknoloji - Bilim

Mikrodalga Fırından Aynalara: Wi-Fi Sinyalinizi Bozabilecek 7 Eşya

Kadınlar Ne İster Diye Merak Eden Erkeklerin Bilmesi Gereken 19 Şey
Kadın

Kadınlar Ne İster Diye Merak Eden Erkeklerin Bilmesi Gereken 19 Şey

İnsan Bedeni, Hastalıklar Ve Bilimin Karanlık Yüzüne “Işık Tutan” Tartışmalı Mütter Müzesi
Seyahat

İnsan Bedeni, Hastalıklar Ve Bilimin Karanlık Yüzüne “Işık Tutan” Tartışmalı Mütter Müzesi

Toplanın Açıklıyoruz! Burcunuza Göre Hangi Klasik Tablosunuz?
Astroloji

Toplanın Açıklıyoruz! Burcunuza Göre Hangi Klasik Tablosunuz?

1 Temmuz 2025
Sivilcelere Elveda! Daha Sağlıklı Bir Cilt Görünümü İçin 6 Doğal Yöntem
Sağlıklı Yaşam

Sivilcelere Elveda! Daha Sağlıklı Bir Cilt Görünümü İçin 6 Doğal Yöntem

16 Kasım 2021
Evde İngilizce öğrenmek
ListeList Özel

Evde İngilizcenizi Geliştirmek İçin Yapabileceğiniz 12 Şey

2 Ocak 2021
Eski Türkçe Kelimeler: Kulağa Hoş Gelen ve Az Bilinen 53 Kelime
Edebiyat

Eski Türkçe Kelimeler: Kulağa Hoş Gelen ve Az Bilinen 53 Kelime

25 Şubat 2021
Raelizm: Dünyadaki İnsanların Uzaylılar Tarafından Yaratıldığını İddia Eden Din
ListeList Özel

Raelizm: Dünyadaki İnsanların Uzaylılar Tarafından Yaratıldığını İddia Eden Din

11 Ağustos 2025
Bilim İnsanları Açıklıyor! Bulutlar Neden Beyaz Renktir?
Teknoloji - Bilim

Bilim İnsanları Açıklıyor! Bulutlar Neden Beyaz Renktir?

11 Ağustos 2025
Bir Vatandaş Hayatını Kaybetti: Balıkesir’de Gerçekleşen 6,1 Büyüklüğündeki Deprem Hakkında Neler Biliniyor?
Gündem

Bir Vatandaş Hayatını Kaybetti: Balıkesir’de Gerçekleşen 6,1 Büyüklüğündeki Deprem Hakkında Neler Biliniyor?

11 Ağustos 2025
Misokinezi: Sıradan Hareketlerden Nefret Edercesine Rahatsız Olma Durumu
Sağlıklı Yaşam

Misokinezi: Sıradan Hareketlerden Nefret Edercesine Rahatsız Olma Durumu

11 Ağustos 2025
Haftalık Burç Yorumları: 11-17 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 11-17 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

10 Ağustos 2025
Bir Şarkının Gün Boyunca Dile Dolanmasıyla Ortaya Çıkan “Earworm” Nedir? Nasıl Geçer?
ListeList Özel

Bir Şarkının Gün Boyunca Dile Dolanmasıyla Ortaya Çıkan “Earworm” Nedir? Nasıl Geçer?

10 Ağustos 2025
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi

10 Şubat 2024
Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite
Alışveriş

Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite

25 Mart 2020
Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler
Alışveriş

Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler

10 Nisan 2020

Sosyal Medya'da ListeList

  • Hakkımızda
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu