Garcia Lorca, yaşamı ve şiirleriyle dönemini ve sonrasını etkileyen bir sanat yoğunluğuna sahiptir. Kısa süren yaşamını sanata dair çalışmalarla var eden Lorca, İspanyol şiirinin en önemli isimleri arasında yer almaktadır.
Eserlerinde verdiği duygu ayrıntılarında gözlenen mesele, insanın incelikli bakış açılarına dair izler taşır. Aynı izleri tıpkı şiirlerinde olduğu gibi tiyatro oyunlarında da görmek mümkündür.
Lorca’nın sanatla başlayıp sanatla devam eden hayatını ve şiirlerini sizler için listeledik.
1. Federico Garcia Lorca, 5 Haziran 1899’da Granada bölgesinde bulunan Fuente Vaqueros’ta dünyaya geldi. Toprak sahibi olan babası sayesinde İspanyol halkını yakından tanıma fırsatı buldu.
Atlının Türküsü
Kurtuba
Uzakta tek başına
Ay kocaman at kara
Torbamda zeytin kara
Bilirim de yolları
Varamam Kurtuba’ya
Ovadan geçtim yel geçtim
Ay kırmızı at kara
Ölüm gözler yolumu
Kurtuba surlarında
Yola baktım ama yol uzun
Canım atım yaman atım
Etme eyleme ölüm
Varmadan Kurtuba’ya
Kurtuba
Uzakta tek başına
2. Şiirin yanı sıra tiyatro oyunları da kaleme alan Lorca, bunun yanında resimle ve müzikle de yakından ilgileniyordu.
Su Kıyısında İki Gemici
I
Bir balık vardı kalbinde;
Çin denizlerinden getirmiş;
Ufacık, gelir geçerdi bazen
Gözlerinin içinden.
Gemici idi ama unutmuştu
Meyhaneleri, portakalları;
Gözleri suda.
II
Ötekinin sabun vardı dilinde;
Yıkadı sözlerini, sustu
Dünya dümdüz, deniz dalga dalga;
Yüzlerce yıldız ve gemisi;
Çeşmeler görmüştü Roma’da
Ve yanık yüzler Küba’da
Gözleri suda.
3. Çocukluğu boyunca dadısından dinlediği çingene öyküleri ve İspanyol baladları, Garcia’nin ileriki dönemlerde sanat yaşamına olumlu yönde katkılar sunacaktı.
Sezilmemiş Aşka Gazel
Karnındaki karanlık manolyanın
Kimseler anlamadı kokusunu.
Acıttığını kimseler bilemedi
Dişlerinle sıktığın o aşk kurşunu.
Binlerce Acem tayı uykuya yattı
Alnının ay vurmuş alanında,
O senin kar düşmanı göğsünü
Kucaklarken dört gece kollarımla.
Bakışın, tohumların solgun dalıydı
Alçılar,yaseminler arasından,
Aradım vermek için yüreğimde
O fildişi mektupları her zaman diyen,
Her zaman: acımın bahçesi benim
Gövden her zaman, her zaman şaşırtıcı
Damarlarının kanıyla dolu ağzım,
Ağzın ölümüm için söndürdü ışığını.
4. Lorca henüz çocuk yaşlardayken ailesinin satın aldığı kukla tiyatrosu, yazarın tiyatroyla iç içe bir çocukluk geçirmesini sağladı.
Kaçışa Gazel
Birçok kere yitirdim denizde kendimi
Yeni kesilmiş çiçeklerle dolu kulaklarım
Dilim sevgiyle, acıyla dolu.
Birçok kere yitirdim denizde kendimi
Bazı çocukların kalbinde yitirdiğim gibi.
Kimse yoktur duymasın öpüşürken
Yüzü olmayan insanların gülümseyişini
Kimse yoktur dokunurken bir bebeğe unutsun
Durgun kafataslarını atların.
Çünkü aranır alında güller
O katı görünüşünü kemiklerin.
Başka işe yaramaz erkeğin elleri
Toprağın altındaki köklere benzemekten.
Bazı çocukların kalbinde yitirdiğim gibi
Birçok kere yitirdim denizde kendimi.
Gidiyorum aramaya, suyu bilmeden,
Beni çürütecek, ışık yüklü ölümleri.
5. Bir süre sonra Fuente Vaqueros’tan Granada’ya taşınan ailesi sayesinde çingenelerle bir arada yaşamaya başladı ve onlarla birlikte şarkılar söyledi, şiirler yazdı. Bu dönem Lorca’nın gençlik yıllarına denk geliyordu.
u!
Balıklardan, kayıklardan,
ne olursun, bir yudumcuk!
Ah, muhafız komutanı,
ah, muhafız komutanı,
yan gelmişsin odanda!
Hani ipek mendiller,
kurulayım yüzümü!
6. Colegio Del Sagrago Corazon des Jesus adlı Cizvit okulunu bitirdikten sonra Granada Ünivsersitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu.
Ölü Çocuğa Gazel
Her akşam üzeri bir çocuk ölür,
her akşam üzeri Granada’da.
Her akşamüzeri yerleşir de su
dostlarıyla konuşur baş başa.
Yosundan kanatları var ölülerin.
Bulutlu yel ve duru yel yan yana
süzülen iki sülündür kuleler üstünde,
gündüzse yaralı bir oğlan.
Havada kalmazdı tek kırlangıç gölgesi
şarap mağarasında rastlayınca ben sana,
tek bulut kırıntısı kalmazdı yerde
sen ırmakta boğulup gittiğin zaman.
Yuvarladı vadi köpeklerle süsenlerini
bir su devi yıkılınca dağlara.
Gövden, ellerimin mor gölgesinde,
bir soğuk meleğiyle, kıyıda cansız yatan.
7. İlk kitabı 1918 yılında yayınlandı ve sonrasında yayınlanan bütün kitapları oldukça yoğun bir ilgiyle karşılandı.
İlk
Adem ve Havva.
Yılan
kırdı aynayı
bin parçaya.
Elma
taş oldu.
8. 1919 yılında Madrid’e yerleşti ve Rafael Alberti, Vicente Aleixandre, Juan Ramon Jimenez, Salvador Dali, Pedro Salinas ve Luis Bunuel gibi önemli isimlerle dostluk kurdu.
İçeri
Ne ozan olmak isterim
nede sevdalı.
Serildiğin çarşaflara aklığı!
Ne düşü bilirsin
ne gündeki parlaklığı.
Mürekkep balıkları gibi
koku mürekkebinde kör çıplaklığın.
Carmen
9. 1930 yılında Amerika’ya davet edildi ve pek çok konferans verdi. Ardından Brezilya, Arjantin ve Uruguay’ı ziyaret etti. 1934’te ülkesine döndüğünde İspanya’yı karışmış bir halde buldu.
Başka Bir Yoldan
Kudurmuş geyik boynuzları koyuyor
akşamın ovasına ateş donanması.
Bütün vadi dinliyor. İncecik bir yel
sırtına biniyor atlayıp.
Hava billurlaşıyor duman altında.
– Bir kedi gözü, hüzünlü ve sarı-.
Gözlerimde dallarla dolaşıyorum ben.
Dallar dolaşıyor ırmağı.
Beliren binbir şey var önemli.
Nakaratı bunlar nakaratların.
Akşamın geç vakti ve sazlar arasında
Federico, ne tuhaf, benim adım!
10. Hükümet sağcıların eline geçmişti ve maden işçilerinin ayaklanması silahla bastırılmıştı. Ancak Lorca, şiirlerini ve oyunlarını yazmaya devam ediyordu.
Yararsız Şarkı
Geleceğin gülü ve bastırılmış damar,
dünün ametisi ve bugünün meltemi,
unutmak istiyorum bunları!
Kendi ortamında insan ve balık, yüzen şeyler altında,
umarak iskelede , yosunda gecesini,
unutmak istiyorum bunları!
Ben
Yalnız ben.
Kafamın hiç gitmeyeceği
yaylayı işleyen
Yalnız ben.
11. 1936 yılına gelindiğinde iktidar solcuların eline geçti fakat bu sefer de sağcıların suikast girişimleri başladı. Buna karşılık halk da suikast girişimlerine karşılık veriyor, toplumsal gerilim iyiden iyiye artıyordu.
Olağanüstü Aşka Gazel
Bütün kireciyle
ötü kırların işte
bir aşk sazına dönmüştün, ıslak bir yasemine.
Güneyle ve aleviyle
kötü göklerin işte
bir kar uğultusu kesilmiştin içimde.
Gökler ve kırlar
zincir takıyordu ellerime.
Kırlar ve göklerse
kırbaçlardı ne kadar yara varsa gövdemde.
12. Lorca için tek çare Granada’ya geri dönmekti. Öyle de yaptı. Ancak Franco yandaşları silahlı saldırılara devam ediyorlardı. Yaklaşık olarak on beş bin kişi kurşuna dizildi. Lorca da tutuklananlar arasındaydı. Ve 1936’da Falanjistler tarafından kurşuna dizilerek infaz edildi. Lorca, öldürüldüğünde 38 yaşındaydı.
Elveda
Ölürsem
açık bırakın balkonu.
Çocuk portakal yiyor.
(Balkonumdan görüyorum onu.)
Orakçı ekin biçiyor.
(Balkonumdan işitiyorum.)
Ölürsem
açık bırakın balkonu!
Kaynak: 1
