İsrail ile Filistin arasındaki sıcak çatışmalar son dönemde tüm dünyadaki önemli gündem maddeleri arasında yer alıyor. 7 Ekim 2023’te başlayan sıcak çatışmalarda bugüne kadar binlerce insan hayatını kaybetti. Ancak çatışmaların kökeni günümüzden uzun yıllar öncesine uzanıyor. Çeşitli ülkeler ise bölgedeki çatışmaların sona ermesi için bazı adımlar atmayı planlıyor. Bunlardan biri de Filistin’in devlet olarak tanınması. İspanya, Norveç ve İrlanda kısa süre önceki açıklamalarıyla 28 Mayıs’ta Filistin’i bir devlet olarak tanıyacaklarını duyurdu. Peki, Filistin’i devlet olarak tanıyan ve tanımayan ülkeler hangileri, gerekçeleri neler? Detaylara birlikte bakalım.
İsrail ile Filistin arasındaki çatışmalar son dönemin en önemli gündem maddeleri arasında yer alıyor
7 Ekim 2023’te başlayan çatışmalar sebebiyle on binlerce insan yaşamını kaybetti. Ancak çatışmaların kökeni günümüzden uzun zaman öncesine uzanıyor. Bu noktada çeşitli ülkeler, bölgedeki silahlı çatışmaları sonlandırabilmek için bazı adımlar atmaya hazırlanıyor. Filistin’i devlet olarak tanımak da masadaki çözüm yöntemlerinden biri olarak görülüyor.
İspanya, Norveç ve İrlanda kısa süre önce 28 Mayıs’ta Filistin’i devlet olarak tanıyacaklarını açıkladı
Filistinli liderleri tarafından memnuniyetle karşılanan açıklama Filistin Kurtuluş Örgütü tarafından da tarihi bir an olarak nitelendi. İsrail ise karara tepki göstererek, “üç ülkenin elçilerini çağırarak 7 Ekim saldırılarının videosunu izletebileceklerini” dile getirdi. İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz “İspanya, Norveç ve İrlanda, Hamaslı katillere ve tecavüzcülere altın madalya takmaya karar verdi.” şeklinde bir açıklamada bulundu.
Filistin’i devlet olarak tanımaya karar veren İspanya, Norveç ve İrlanda kararın İsrail ile Filistin arasındaki barış görüşmelerinin gelişmesine yardımcı olacağını belirtiyor
Norveç Başbakanı Jonas Gahr Store
Örneğin Norveç Başbakanı Jonas Gahr Store, konuyla ilgili olarak “Hem İsrailliler hem de Filistinliler için siyasi çözüm sağlayan tek alternatifi, yani iki devletin barış ve güvenlik içinde yan yana yaşamasını sürdürmemiz gerekiyor.” ifadelerin kullanıyor. Uzmanlar ise Batı’dan gelen bu hamlenin İsrail’in küresel siyasetteki manevra alanını daraltabileceği görüşünde. Öte yandan İsrail ise resmi bir Filistin devletinin İsrail’in varlığına tehdit olacağını iddia ediyor. Peki, Filistin’i devlet olarak tanıyan ve tanımayan ülkeler hangileri?
Birleşmiş Milletlere (BM) üye 193 ülkeden 139’u Filistin’i devlet olarak tanıyor
BM’deki 22 üyeli Arap Grubu, 57 ülkeli İslam İşbirliği Teşkilatı ve 120 üyeli Bağlantısızlar Hareketi de Filistin’i tanıyan ülkeler arasında yer alıyor. Filistin’i devlet olarak kabul eden ülkeler arasına İspanya, İrlanda ve Norveç’in katılmasıyla bu sayı 142’ye yükselecek.
Avustralya, İspanya, İrlanda, Malta ve Slovenya da Filistin’in devlet olarak tanımaya sıcak bakan ülkeler arasında yer alıyor
Avustralya makamları geçtiğimiz günlerde, iki devletli çözüme önayak olmak üzere Filistin’i devlet olarak tanıyabileceklerini belirtmişti. İspanya, İrlanda, Malta ve Slovenya ise uygun koşullar sağlandığında Filistin’i devlet olarak tanımaya yönelik adımlar atabileceklerini açıklamıştı. Ancak Filistin’i devlet olarak tanımayan ülkeler de var.
Birleşmiş Milletler üyesi 193 ülkeden 54’ü Filistin’i devlet olarak tanımıyor
ABD, İngiltere, Almanya, Fransa, Kanada, Avustralya, Hollanda, İtalya, Portekiz, Finlandiya, Danimarka, İsviçre, Belçika, Yunanistan, Japonya, Güney Kore, Myanmar, Eritre, Tayvan, Yeni Zelanda, Panama ve Kamerun bu ülkelerden bazıları.
Özellikle ABD, Fransa, İngiltere ve Almanya gibi ülkeler Filistin uluslararası kuruluşlara üye olmasına da karşı çıkıyor
Söz gelimi ABD, BM Güvenlik Konseyindeki oylamada veto hakkını kullanarak Filistin’in BM’ye tam üye olmasının önüne geçmişti. BM Güvenlik Konseyine gelen taslaklar ancak beş daimi üyeden hiçbirisi veto etmediği takdirde onaylanabiliyor. Bu beş ülke arasında ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin yer alıyor. Bu nedenle Filistin, 2012 yılından bu yana “üye olmayan gözlemci devlet statüsü” ile toplantılara katılıyor ve oy hakkı bulunmuyor.
Filistin’i devlet olarak tanıyan ve tanımayan ülkelerin gerekçeleri neler?
Yukarıda da değindiğimiz gibi Filistin’i resmi olarak tanıyan ülkeler, “iki devletli çözümün” en geçerli yöntem olduğunu ileri sürüyor. Filistin’i tanımayan ülkeler ise bu tutumlarını genellikle İsrail’le müzakere sonucu varılmış bir anlaşmanın olmamasıyla açıklıyor. Öte yandan özellikle İsrail’i destekleyen bir pozisyonda bulunan bazı ülkeler ise Filistin’in 1933 Montevideo Sözleşmesi’nde belirlenen devlet olma kriterlerini karşılamadığını ileri sürüyor.
