Sosyoloji biliminin inceleme alanına giren fanatizm, toplumumuzda ilk olarak futbol takımlarını akıllara getirir. Halbuki fanatizm olgusu bundan çok daha fazlasını kapsıyor. Egonun kolay tatmin edilemediği durumlarda ortaya çıkan fanatizm hali kişinin yetiştiği toplum, çevre, ekonomik durum, eğitim seviyesi gibi faktörlere bağlı olarak çok farklı alanlarda kendini gösterebiliyor.
Fanatiklik güdüsü ait olma ihtiyacından doğar, kendine bir hedef belirleyen kişi ona saplantıyla bağlanır ve eleştirel bakış açısından çok uzakta bir ruh haline bürünür. Fanatik kişi uçlardadır, onun için ya nefret ya da aşk vardır, gözü kördür. İnsanı ve toplumları gelişimden alıkoyan ve faşizm ile çok yakından ilgili bir İZM’dir fanatizm.
Eğer şahsen fanatik olmadığınızı düşünüyorsanız bu listeyi okuduktan sonra bir kez daha düşünün. Yok ben hala fanatik değilim derseniz tebrikler! Sağduyunuzu ve objektif bakış açınızı hala kaybetmediğinizi söyleyebiliriz.
1. Tüketici fanatizmi
Çok uzaklara gitmeden önce en çok gözardı edilen tüketici ve marka fanatizmine değinelim. Görseldeki insan kuyruğunu hatırladınız mı? Bir mağazanın açılışını bekleyen ölümlüler… Rekabetçi firmaların en çok işine gelen fanatizm çeşidi budur. Kıllarını bile kıpırdatmadan onları hunharca destekleyen bir kitle olması sayesinde piyasada alır başlarını yürürler. “Marketing”ci abiler de bunu marka sadakati adında tatlış bir terimle tanımlar. Arabanız, cep telefonunuz hatta ayakkabınızın markasını karşınızdaki insana şuursuzca savunduğunuz anınızı hatırladınız mı? Hatta tüketici fanatizmi altında; hayran olunan müzik grupları, film ve diziler, sık gidilen mekanlar bile sayılabilir.
2. Siyaset / ideoloji fanatizmi
Topraklarımızdan alışkın olduğumuz fanatiklik biçimlerinden biri de ideolojik fanatizm maalesef. Savunulan ideoloji ya da lider gerçekten mükemmel bile olsa fanatizme dayandığı anda kişi artık eleştirel bakış açısını kaybeder ve bütün akılcılık ortadan kaybolur. Tek yönlü ve sınırlı bakış açısıyla yaklaşılan bir siyaset hiçbir zaman fayda getiremez. Dünya tarihi boyunca peşinden milyonları sürükleyen tüm gaddar liderler insanların fanatizm duygusundan beslenmişlerdir ve hala ekmeğini yemektedirler.
3. Din fanatizmi
Din fanatizminin ortaya çıkış sebebi aslında dünyada birden fazla din olmasından kaynaklanıyor. İnsanlar bağlı oldukları dini inancın sarsılmasından bilinçli olmayarak korktukları için fanatizme yönelebiliyorlar. Diğer yandan Toplumun çoğunluğu ile aynı dine mensup olmak, yaşanılan bölgedeki çoğunluğun bir parçası olma hissi uyandırdığından, arkasında bir güven duygusu da almış oluyor.
4. Din karşıtlığı fanatizmi
Ters köşe yaptık! Din ve fanatizm ikilisini bir arada görünce kıs kıs gülenler ya da sinire kesenler dikkatli olun. Din karşıtlığı da fanatizm boyutunda görülebiliyor.
5. Spor fanatizmi
Ülkemizde bol miktarda görülen spor fanatizmi ağırlıklı olarak futbol takımı alanında zuhur etmektedir. Zaman zaman şiddet boyutuna varan holiganizme dönüştüğü de görülür. Buna rağmen ülkemizdeki futbol fanatikliği kimi zaman gururlanılacak bir durum gibi yansıtılır. Rakibe küfür ve nefret kusarken kendi takımına hayatının aşkı muamelesi yapan fanatikler sahip oldukları taraftar kimliğiyle hayatlarına anlam katmaktadırlar.
6. Duygusal fanatizm
Hiç bütün yanlışlarına ve kötülüklerine rağmen bir insana kör kütük aşık olup onun hatalarını arkadaşlarınıza savunduğunuz oldu mu? Cevabınız hayır ise şanslısınız ama en azından çevrenizde mutlaka böyle bir insana şahit olmuşsunuzdur. Bu kişiler belirli bir insana ve ona ait her şeye obsesyon derecesinde bağlı olurlar.
7. Memleket fanatizmi
Sadece vatan, millet değil yalnızca şehir hatta semt olarak bile ortaya çıkabilen bir türdür. Memleket, vatan millet fanatizmi yapan kişiler ait oldukları grubu yüceltirken hedefe koydukları diğer gruplara karşı aynı oranda nefret söylemlerinde bulunurlar.
8. Aile fanatizmi
Özellikle bireysellikten uzak toplumların insanlarında görülen bir fanatizm çeşididir, ülkemizde de oldukça yaygın olduğunu söyleyebiliriz. Büyüdüğü aileden kopamayan yeni evli çiftlerin arasında tartışmalara yol açan aile fanatizmine mutlaka siz de çevrenizde denk gelmişsinizdir. Daha ilkokul sıralarındayken “bütün erkekler gerizekalı, aptal, sadece babam, amcam abim, dayım hariç” seviyesindeki minik beyinlerimiz bu sendromun bir alt katmanı olabilir mi?
