ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » ListeList Özel » Türk Mitolojisinde Kötülüğün Efendisi: Yeraltı Tanrısı Erlik Han

Türk Mitolojisinde Kötülüğün Efendisi: Yeraltı Tanrısı Erlik Han

Türk mitolojisinin ölüme ve kötülüğe hükmeden tanrısı Erlik, yeraltının en alt katmanında çamurdan yapılmış bir sarayda oturur.

Cansu Saçı Yazar: Cansu Saçı
17 Mart 2021
Kategori: ListeList Özel
Google Haberler'de ListeList'e Abone OlGoogle Haberler'de ListeList'e Abone Ol
0
Share on FacebookShare on Twitter

İnsanlık, tarih boyunca anlam veremediği olayları açıklamak için çeşitli söylencelere başvurdu. Aynı kültürü paylaşan insanların nesilden nesle aktardıkları söylenceler ise yaratılış öykülerini yani mitleri oluşturdu. Her toplumun kendine özgü mitolojik öyküleri olsa da ölüm olgusu daima benzer unsurlarla ilişkilendirildi. Ölümün açıklaması yeraltı dünyasındaydı. Tıpkı Yunan mitolojisindeki Hades gibi Türklerin yeraltı tanrısı Erlik Han da ölülerin dünyasına hükmediyordu. Son derece korkulan ve saygı duyulan yeraltı tanrıları kötülüğün sembolü kabul edildi. Hiç kuşkusuz Hades’i pek çoğumuz tanıyoruz. Peki ya Türklerin tanrısı Erlik’i ne kadar tanıyoruz? Gelin, Erlik Han efsanesine biraz yakından bakalım.

Türk kültürü ve tarihine ilgi duyuyorsanız; Eski Türkler’de Giyim Kuşam Kültürü içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz!?

Türk mitolojisinde yeraltı aleminin efendisi olan Erlik Han, kötülüğü sembolize eden tanrıdır
erlik
Çizim Mustafa Uslu’ya aittir.

Yerlik kelimesinden türeyen bu isim; güç, yeraltı ve kötü kuvvet gibi anlamları ifade eder. Bu kelime Buryatçada kan içen, eski Kırgızcada kötü güç, Altaylara göre ise “güçlü, kuvvetli” anlamına gelir. Erlik Han, Sibirya’da “Arsan Dolay” Moğollarda ise “Homun Han” olarak adlandırılır. Erlik, yeraltı dünyasını ve bu dünyanın kötü ruhlarının temsilcisidir. Onun temsil ettiği kötü ruhlar sadece ölüm ve hastalık getirir.

Altayların yaratılış efsanesine göre, Erlik Han dünya yaratılırken Tengri’ye büyük bir kötülük yapar. Bu nedenle Tengri onu cezalandırarak yeraltı dünyasına gönderir

Çizim Batuhan Soral’a aittir.

Bazı yaratılış efsanelerine göre Tanrı Kayra Han, bir varlık yaratarak onun aracılığıyla yeryüzündeki dağları, gölleri, nehirleri ve vadileri meydana getirmek istemiş. Bu varlığın ilk görevi ise yeryüzünde toprak çıkarmakmış. Ancak tanrının yarattığı varlık, görevi sırasında kendisi için ağzına bir parça toprak saklamış. Bu nedenle lanetlenerek yeraltına gönderilmiş.

Bu hikâyenin çok farklı versiyonları bulunuyor. Bazı efsanelere göre Erlik’i Kayra Han değil iyilik tanrısı Ülgen yaratmıştır. Tanrının yarattığı varlık yani Erlik, Ülgen’e başkaldırmıştır. Tanrı Ülgen, Erlik’ten daha güçlü olduğu için onu cezalandırarak yer altına göndermiştir.

Kötülüğün Tanrısı yeraltı dünyasında çamur, demir ve kayalardan inşa edilmiş bir sarayda yaşar

Erlik, yeraltı çok karanlık olduğu için kendi dünyasını aydınlatacak loş ışıkla parlayan bir güneş yaratır. Bu dünyadaki göller ve nehirler insanların göz yaşlarından oluşmuştur. Göl ve ırmaklarda “abra” olarak isimlendirilen timsah benzeri ejderhalar bulunur. Abra’da tıpkı yeraltında bulunan her ruh gibi Erlik Han’ın hizmetçiliğini yapar.

Erlik, yaratılışı gereği iyi şeylere karşıdır ve daima kötülük yapmayı tercih eder. Hem yeraltında hem de yer üstünde düzen ve barış istemez. Daima yıkıcıdır. Kara nemelerin (kötü ruh/cin) lideridir

Erlik Han’ın siyah ve kıvırcık saçları beline kadar uzundur. Efsanelere göre Erlik Han’ın iki gözü arasındaki mesafe altı metredir. Göz kapakları da oldukça büyüktür. Köpek dişleri dudağından dışarı sarkar ve korkutucu bir görüntüsü vardır. Sesi ise kaba ve boğuktur. Yeşil bir demirden yapılmış keskin bir kılıcı vardır. Kötülüğün efendisi ölümsüz olduğu için sonsuzluktur. Türk mitolojisinde Erlik Han’ın o kadar korkunç tasvir edilir ki 1980 yılında Moğalistan topraklarında bulunan bir dinozor fosiline “Erlikosaurus” ismi verilir. Yaratılış Destanı’nda Erlik Han şu şekilde anlatılıyor:

…

Mayma saçtü Bay Erlik (Parlak saçlı Bay Erlik)

Kişi köksü könöktü (Kuvası kişi göğsünden)

Ku baştan ayaktü (Kadehi kurumuş kafatasından)

Yeşil temir kılıçtü (Kılıcı yeşil demirden)

Yalpak temir yaründü (Kürek kemikleri yassı demirden)

Yilim kara yüstü (Kapkara yüzlü)

…

Eski Uygur sanatında Erlik Han, atletik bir yapıda ve boğa benzeri bir hayvanın üzerinde tasvir edilmiştir. Bu tasvirlerde Erlik’in elinde kılıcı ve kara demirden bir kalkanı vardır

erlik
Çizim Yağmur Candar’a aittir.

Erlik Han, dünyada kaos yaratmaktan sorumludur. İnsan ve hayvanlara salgın, ölümcül hastalıkları bulaştırır. Hastalıklardan ölen maddi bedenlerin ruhlarını yakalayarak yer altına götürür. Bu yakaladığı ruhlar artık Erlik Han’ın hizmetçisidir. Kızıl renge bürünmüş havalarda Erlik Han’ın gücü doruğa ulaşır. Bu nedenle onun yeme içme vakti göğün kızıl olduğu zamandır. Yemek yerken nefes alıp vermesi yeryüzüne ulaşır. Bu nedenle tan vaktinde rüzgâr varken insanlar ağzını açmaz. Çünkü bu rüzgâr Erlik’in nefesidir ve ona maruz kalan insanlar ölür.  

Kötülüğün Tanrısının 9 oğlu ve 9 kızı vardır. Erkek çocuklar “Kara Oğlanlar”, kız çocuklar ise “Kara Kızlar” olarak isimlendiriliyor

Çizim Yağmur Candar’a aittir.

Erlik’in kara kızlarından ikisinin bilinen ismi Kiştey Ana ve Erke Solton’dur. Ne yazık ki diğer kardeşlerin isimleri bilinmiyor. Bu dokuz kız kardeş, kut törenleri sırasında kamları (şaman – din adamı) baştan çıkarırlar. Baştan çıkan kamlar, Erlik ile iletişime geçemediğinden başarısız kabul edilirler. Altay Türklerinin en önemli kahramanlık destanlarından Maaday Kara’da Erlik’in kızları şöyle tasvir ediliyor:

…

Erlik Bey’in sevgili kara kızı
Abram- Moos Kara- Taacı idi bu
Başları baykuş tüylerinden
Kürkü baykuş tüylü bir çuval
Ay parıltılı yüzü
Kara kömür gibi
Güneş ışıklı yüzü
Karanlık gece gibi.

…

Kara kızlarla ilgili günümüze ulaşan bilgiler kısıtlı. Ancak Erlik’in oğullarıyla ilgili daha detaylı bilgiler bulunmakta. Kara oğlanlar bazı efsanelerde cesareti ve korkusuzluğu bazı efsanelerde ise kargaşayı temsil eder. Babaları Erlik Han gibi mutlak kötülükle anılmazlar. Yeryüzünde çeşitli görevleri vardır. Örneğin yeryüzünde babaları için yapılan kurban törenlerinde hazır bulunarak yeraltına inen şamanlara yol gösterirler. Yeraltında ise Erlik’in sarayını korudukları için “Kapı Bekçileri” olarak da bilinirler.

Erlik’in erkek evlatlarının ismi şöyle:

  • Karaş Han (Karanlık Tanrısı)
  • Badış Han (Felaket Tanrısı)
  • Kümür Han (Kömür Tanrısı)
  • Temir Han (Demir Tanrısı)
  • Yabaş Han (Bozgun Tanrısı)
  • Kerey Han (Arabozuculuk Tanrısı)
  • Şıngay Han (Kargaşa Tanrısı)
  • Uçar Han (Haber Tanrısı)
  • Matır Han (Cesaret Tanrısı)

Kara oğlan, Türk mitolojisinde acımasız kişileri tanımlayan bir tabirdir. Günümüzde de sıkça kullanılan bu kavram zamanla cesaretli ve korkusuz kişileri tanımlamak için kullanılmaya başlamıştır.

Kuzey Sibirya’da Taymır yarımadasında yaşayan Dolgan Türkleri arasında anlatılan bir efsaneye göre mamutları yeryüzünden kötülüğün Tanrısı götürmüştür

erlik

Erlik, yeryüzünde yaşayan mamutları yeraltının karanlık dünyasına götürür. Efsaneye göre mamutlar yeraltının sıcak ve karanlık ortamında Erlik Han’a hizmet etmek zorundadır. Kötülüğün efendisi onları lanetlemiştir. Eğer bir mamut yeryüzüne çıkmaya çalışırsa anında buz kesilerek ölür.

Türk mitolojisinde Erlik Han “cennetten kovulma” anlatısının da başrolüdür. Tevrat’ta yazan Adam ve Eve yerine Altay mitolojisinde Törüngey ve Ece isimleri geçer. Ece, kötülüğün tanrısı Erlik’in sözlerine kanarak Tanrı’nın yemeyi yasakladığı meyvelerden birini yer. Böylece Erlik, insanların cennetten yeryüzüne düşmelerine neden olur. Tevrat’taki yılan motifi Altay mitolojisinde Erlik’tir.

Kaynak: 1 2 3

PaylaşTweetleGönder
Cansu Saçı

Cansu Saçı

Fikrinden yansıyanları yazar.

İleri
Evde Yoğurt Yapmak İsteyenler Buraya: En İyi Yoğurt Yapma Makineleri

Evde Yoğurt Yapmak İsteyenler Buraya: En İyi Yoğurt Yapma Makineleri

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

Lütfen tartışmaya katılmak için giriş yapın

İlgili İçerikler

Şık ve Güvenli: Her Cilt Tonuna Uyum Sağlayacak 9 Oje Rengi
Kadın

Şık ve Güvenli: Her Cilt Tonuna Uyum Sağlayacak 9 Oje Rengi

Öğrenme Hızımızı Doğrudan Etkileyen BDNF Proteini Nedir? BDNF Proteinini Doğal Yollarla Artırmanın 7 Yolu
Sağlıklı Yaşam

Öğrenme Hızımızı Doğrudan Etkileyen BDNF Proteini Nedir? BDNF Proteinini Doğal Yollarla Artırmanın 7 Yolu

Şarkı Söyleyen Kum Tepeleri: Çin’de Efsanelere Konu Olan Gizemli Fenomen Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Seyahat

Şarkı Söyleyen Kum Tepeleri: Çin’de Efsanelere Konu Olan Gizemli Fenomen Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Oumuamua: Güneş Sistemi’nin Dışından Geldiği Tespit Edilebilen İlk Yıldızlararası Nesne
Teknoloji - Bilim

Oumuamua: Güneş Sistemi’nin Dışından Geldiği Tespit Edilebilen İlk Yıldızlararası Nesne

Fermantasyon Mucizesi: Korsanların Favori İçeceği Rom Nedir, Nasıl Yapılır?
Yeme - İçme

Fermantasyon Mucizesi: Korsanların Favori İçeceği Rom Nedir, Nasıl Yapılır?

Görünce Gerçek Olduğuna İnanamayacaksınız! En Tuhaf Ağız Yapısına Sahip 9 Hayvan
Hayvansever

Görünce Gerçek Olduğuna İnanamayacaksınız! En Tuhaf Ağız Yapısına Sahip 9 Hayvan

Hem Sağlıklı Hem Lezzetli! Her Gün Zencefil ve Zerdeçal Tüketmeniz İçin 7 Neden
Yeme - İçme

Hem Sağlıklı Hem Lezzetli! Her Gün Zencefil ve Zerdeçal Tüketmeniz İçin 7 Neden

Yeni Flört Terimi! Fiziksel Olarak Çekici Bulmadığınız Biriyle Sevgili Olmayı Tanımlayan Shrekking Nedir?
Yaşam

Yeni Flört Terimi! Fiziksel Olarak Çekici Bulmadığınız Biriyle Sevgili Olmayı Tanımlayan Shrekking Nedir?

İkiye Ayrılan Deniz Mucizesi: Güney Kore’de Yılda Sadece İki Kez Ortaya Çıkan Jindo Denizi’ndeki Kara Parçası
Seyahat

İkiye Ayrılan Deniz Mucizesi: Güney Kore’de Yılda Sadece İki Kez Ortaya Çıkan Jindo Denizi’ndeki Kara Parçası

Araştırma: Sevgilinizin Kokusu Uyku Kalitesi Üzerinde Melatonin Takviyesi Kadar Etkili
Teknoloji - Bilim

Araştırma: Sevgilinizin Kokusu Uyku Kalitesi Üzerinde Melatonin Takviyesi Kadar Etkili

İnsanların Yaş Aldıkça Sevmeye Başladığı 14 Basit Şey
Yaşam

İnsanların Yaş Aldıkça Sevmeye Başladığı 14 Basit Şey

Haftalık Burç Yorumları: 8-14 Eylül Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 8-14 Eylül Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

Masalsı Bir Yer! Ateş Böceklerinin Aynı Anda Yanıp Söndüğü Anamalai Tiger Koruma Alanı
Ekoloji

Masalsı Bir Yer! Ateş Böceklerinin Aynı Anda Yanıp Söndüğü Anamalai Tiger Koruma Alanı

Dünyanın En Küçük 3. Ülkesi Nauru Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Seyahat

Dünyanın En Küçük 3. Ülkesi Nauru Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Soru İşaretlerini Gideriyoruz! Umumi Tuvaletlerden Hastalık Bulaşır Mı?
Sağlıklı Yaşam

Soru İşaretlerini Gideriyoruz! Umumi Tuvaletlerden Hastalık Bulaşır Mı?

Gelirlerse İlk Durakları Burası Olacak! Kanada’daki Dünyanın İlk UFO Pisti
Seyahat

Gelirlerse İlk Durakları Burası Olacak! Kanada’daki Dünyanın İlk UFO Pisti

Popüler Filmlerle İlgili En Sıkı Takipçilerini Bile Şaşkına Çevirecek 9 Bilgi
Film

Popüler Filmlerle İlgili En Sıkı Takipçilerini Bile Şaşkına Çevirecek 9 Bilgi

Dünyada Sadece Bir Ülkede Yok! Sivrisineklerin Yaşayamadığı Ülke Hangisi?
Ekoloji

Dünyada Sadece Bir Ülkede Yok! Sivrisineklerin Yaşayamadığı Ülke Hangisi?

Aman Dikkat! Buzdolabı Kapağında Asla Saklamamanız Gereken 5 Besin
Yaşam

Aman Dikkat! Buzdolabı Kapağında Asla Saklamamanız Gereken 5 Besin

Hitler’in Polonya’daki Gizli Üssü “Kurt İni” Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Tarih

Hitler’in Polonya’daki Gizli Üssü “Kurt İni” Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri

Toplanın Açıklıyoruz! Burcunuza Göre Hangi Klasik Tablosunuz?
Astroloji

Toplanın Açıklıyoruz! Burcunuza Göre Hangi Klasik Tablosunuz?

1 Temmuz 2025
Sivilcelere Elveda! Daha Sağlıklı Bir Cilt Görünümü İçin 6 Doğal Yöntem
Sağlıklı Yaşam

Sivilcelere Elveda! Daha Sağlıklı Bir Cilt Görünümü İçin 6 Doğal Yöntem

16 Kasım 2021
Evde İngilizce öğrenmek
ListeList Özel

Evde İngilizcenizi Geliştirmek İçin Yapabileceğiniz 12 Şey

2 Ocak 2021
Eski Türkçe Kelimeler: Kulağa Hoş Gelen ve Az Bilinen 53 Kelime
Edebiyat

Eski Türkçe Kelimeler: Kulağa Hoş Gelen ve Az Bilinen 53 Kelime

25 Şubat 2021
Şık ve Güvenli: Her Cilt Tonuna Uyum Sağlayacak 9 Oje Rengi
Kadın

Şık ve Güvenli: Her Cilt Tonuna Uyum Sağlayacak 9 Oje Rengi

11 Eylül 2025
Öğrenme Hızımızı Doğrudan Etkileyen BDNF Proteini Nedir? BDNF Proteinini Doğal Yollarla Artırmanın 7 Yolu
Sağlıklı Yaşam

Öğrenme Hızımızı Doğrudan Etkileyen BDNF Proteini Nedir? BDNF Proteinini Doğal Yollarla Artırmanın 7 Yolu

11 Eylül 2025
Şarkı Söyleyen Kum Tepeleri: Çin’de Efsanelere Konu Olan Gizemli Fenomen Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Seyahat

Şarkı Söyleyen Kum Tepeleri: Çin’de Efsanelere Konu Olan Gizemli Fenomen Hakkında Bilmeniz Gerekenler

10 Eylül 2025
Oumuamua: Güneş Sistemi’nin Dışından Geldiği Tespit Edilebilen İlk Yıldızlararası Nesne
Teknoloji - Bilim

Oumuamua: Güneş Sistemi’nin Dışından Geldiği Tespit Edilebilen İlk Yıldızlararası Nesne

10 Eylül 2025
Fermantasyon Mucizesi: Korsanların Favori İçeceği Rom Nedir, Nasıl Yapılır?
Yeme - İçme

Fermantasyon Mucizesi: Korsanların Favori İçeceği Rom Nedir, Nasıl Yapılır?

10 Eylül 2025
Görünce Gerçek Olduğuna İnanamayacaksınız! En Tuhaf Ağız Yapısına Sahip 9 Hayvan
Hayvansever

Görünce Gerçek Olduğuna İnanamayacaksınız! En Tuhaf Ağız Yapısına Sahip 9 Hayvan

9 Eylül 2025
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi

10 Şubat 2024
Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite
Alışveriş

Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite

25 Mart 2020
Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler
Alışveriş

Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler

10 Nisan 2020

Sosyal Medya'da ListeList

  • Hakkımızda
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu