Savaşlar söz konusu olduğunda aklımıza ilk önce tanklar, uçaklar, bombalar ve silahlar geliyor. Evet, şiddetin en korkutucu unsuru olan bu araçlar, savaşlardaki yıkımın, trajedinin ve ölümün temel sebebi. Ancak somut şiddet, yıkılan şehirler ve yok olan hayatlar savaşın sadece bir tarafı. Savaşların, bir de psikolojik boyutu var. Düşmanın duygu, düşünce, tutum ve davranışlarını etkilemek ve değiştirmek amacıyla hayata geçirilen sindirme, korkutma ve propaganda yöntemleri de son derece korkutucu olabiliyor! Bazı savaşlar ise oldukça ilginç psikolojik savaş teknikleri ile ön plana çıkıyor. Peki, tarihteki en ünlü psikolojik savaşlar hangileri. İşte, benzersiz psikolojik harp teknikleriyle ön plana çıkan 7 ünlü savaş.
1. Pelusium Muharebesi
Kabaca, düşmanın moralini bozmaya veya iradesini kırmaya yönelik eylemler olarak tanımlayabileceğimiz psikolojik savaş, modern zamanlara özgü bir kavram değil. Geçmiş yüzyıllarda da psikolojik savaş tekniklerini kullanan ordulara rastlamak mümkün. Öyle ki karşısındaki düşmanın kültür ve inanç dünyasını yakından tanıyan komutanlar için kediler dahi psikolojik savaşlarda kullanılan etkili silahlardı!
Evet, Mısır Krallığı ile Ahameniş İmparatorluğu arasında milattan önce 525 yılında meydana gelen Pelusium Muharebesi sırasında kediler savaşın en önemli unsuru olarak karşımıza çıkıyor. Mısırlılar için hayvanların, özellikle de kedilerin özel bir anlam taşıdığını bilen Ahamenişler Antik Mısır’a ilerleyen askerlerin kalkanlarını kedi başlı Antik Mısır tanrıçası Bastet’e benzeyen figürlerle donatmıştı! Ayrıca Ahameniş askerlerinin önünde kediler ve Mısırlıların kutsal saydığı diğer hayvanlar yürüyordu. Bu yaratıcı psikolojik savaş tekniği kutsal kabul ettikleri hayvanlara zarar vermek istemeyen çok sayıda Mısır askerinin savaş meydanını terk etmesine neden olmuş ve Ahamenişlere kolay bir zaferin kapılarını aralamıştı.
2. İkinci Pön Savaşı
Psikolojik savaş uygulamalarının en önemli amaçlarından biri de düşmanın iradesini, inancını ve cesaretini kırmak. Ancak bu her zaman kolay bir hedef değil. Ölümü göze almış insanları korkutmak ve hedeflerinden vazgeçirmek için oldukça yaratıcı yöntemlere ihtiyaç var. Bu açıdan bakıldığında, milattan önce 218- 201 yılları arasında Roma ve Kartaca arasında meydana gelen İkinci Pön Savaşı, tarihteki en ünlü psikolojik savaşlar arasında yer alıyor. Kartaca ordusunun, Roma askerlerini korkutmak için yanında getirdiği filler görevlerini kolayca yerine getirmiş ve savaşın kazanılmasında önemli bir rol oynamıştı.
3. I. Dünya Savaşı
Bazı uzmanlara göre I. Dünya Savaşı, aynı zamanda modern psikolojik harp tekniklerinin kullanıldığı ilk savaş olarak da ayrı bir öneme sahip. Fransa, İngiltere, Rusya, Amerika Birleşik Devletleri, İtalya ve Japonya ile Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan, Osmanlı İmparatorluğu ve Bulgaristan Krallığı’nın karşı saflarda yer aldığı savaşta özellikle Almanların ve İngilizlerin oldukça etkili psikolojik savaş tekniklerine başvurduğu biliniyor. Bu kitlesel savaşta, propaganda amacıyla hazırlanan gazeteler, broşürler ve kartpostallar uçaklar vasıtasıyla düşman hatlarına bırakılıyordu. Örneğin İngilizler, sözde Alman askerlerin ağzından yazılan, esirlere çok iyi muamele edildiğini anlatan metinlerle düşmanın aklını karıştırmaya çalışmıştı. Almanlar ise yine çeşitli psikolojik savaş yöntemleriyle İngiltere kontrolündeki Hindistan’da karışıklık çıkarmaya hedeflemişti.
Japon askerlerini etkilemek için hazırlanan bir propaganda afişi
70 ila 85 milyon insanın ölümüne neden olan II. Dünya Savaşı’nın tarihin en ölümcül çatışması olduğu rahatlıkla söylenebilir. Ancak tarihi değiştiren bu savaş, yalnızca silahlı çatışmalara sahne olmuyordu. II. Dünya Savaşı, yoğun olarak psikolojik savaş unsurlarıyla da doluydu. Bu sebeple en ünlü psikolojik savaşlar listesinde yer almayı fazlasıyla hak ediyor. Propaganda broşürleri, sahte ordular, çarpıtılmış görseller, yanıltıcı telsiz konuşmaları, kasıtlı şekilde verilen yanlış emirler, yalanlar ve ajanlar II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan psikolojik harp unsurlarından bazılarıydı.
5. Soğuk Savaş
Sovyetler Birliği’nin uzay temalı propaganda afişi
II. Dünya Savaşı’nın arıdan başlayan Soğuk Savaş, sıcak çatışmalarla değil, oldukça ilginç psikolojik harp yöntemleriyle hatırlanıyor. Elbette yoğun şekilde kullanılan kara propaganda, her iki tarafın da en çok güvendiği silahtı.
6. Kore Savaşı
Komünist Kore tarafından hazırlanan propaganda görseli
1950 yılında, bugün Güney Kore ismiyle bildiğimiz ülke Batı desteğiyle, Kuzey Kore ise Sovyetler Birliği yardımıyla bir savaşa başladı. Bu dönemde Asya yalnızca kanlı çatışmalara değil, kurnazca hazırlanmış soğuk savaş uygulamalarına da sahne oluyordu. Anti-komünist propaganda yazıları, afişleri ve karikatürleri ise en sık kullanılan psikolojik savaş ürünleriydi.
7. Vietnam Savaşı
Afişler, gazeteler, kediler, bazen de filler bir savaşın kaderini değiştiren psikolojik harp unsurları olarak karşımıza çıkıyor. Ancak uygun koşullarda “hayalet sesleri” de psikolojik savaş silahı olarak kullanılabilir! Vietnam Savaşı, temelde iki farkı ideolojinin, iki farklı dünyanın savaşıydı. Resmiyette Kuzey Vietnam ile Güney Vietnam arasındaki savaşta Kuzey; Sovyetler Birliği, Çin ve diğer komünist devletler tarafından destekleniyor, Güney Vietnam’ın yanında ise Amerika Birleşik Devletleri ve diğer anti-komünist müttefikler yer alıyordu. Haliyle savaşın sürdüğü coğrafyada duyulan tek ses, silahlara ve patlayan bombalara ait değildi!
Vietnam kültüründe ölülere büyük bir saygı duyuluyor, hayatını kaybedenler için uygun bir cenaze töreni yapılmadığında ölen kişinin ruhunun dünyada dolaşmaya devam edeceğine inanılıyor. İşte bu inanç ABD’nin “Gezinen Ruh” adı verilen bir psikolojik savaş stratejisi geliştirmesine neden olmuştu. Amerikalı mühendisler Güney Vietnamlıların yardımıyla hazırladıkları korkutucu “hayalet sesleriyle” düşman askerlerinin moralini bozmayı hedeflemişti.
