Ay’ın, Güneş ile Dünya arasına girip Güneş’i örtmesiyle güneş tutulması gerçekleşir. Tarih bize gösteriyor ki Ay, her Güneş ışınlarını engelleyip güneş tutulmasına neden olduğunda savaşlardan bilimsel atılımlara kadar küresel olaylar üzerinde büyük bir etki yaratıyor. Bu astronomik fenomen geçmişten günümüze çeşitli kişiler tarafından farklı yorumlansa da, dünya ve insanlar üzerinde büyük bir etkisi olduğu gerçek. İşte tarihi etkileyen güneş tutulmaları.
1. M.Ö. 585’teki güneş tutulması sayesinde savaş bitti
Tarihi etkileyen güneş tutulmaları, birçok olayı değiştirdi. Bunun en büyük örneklerinden biri ise M.Ö. 585 yılının baharında günümüz Türkiye’sinde yaşandı. Güneş tutulması kendini göstermeden önce iki halk birbirleri ile savaşıyordu. Lidyalılar ve Medler, güneş tutulması yüzünden silahlarını bırakmadan önce 10 yıldan fazla bir süredir devam eden bir savaşın içindeydiler. Fars İmparatorluğu’nun Halikarnas kentinde (günümüz Bodrum, Türkiye) doğmuş olan antik Yunan tarihçi Herodot’un açıklamalarına göre, birbirlerine düşman olan iki halk tutulmayı savaş bitirmek için bir alamet olarak yorumladılar ve hemen barış imzaladılar.
Herodot, bu tutulmanın gerçekleşmeden önce Thales tarafından tahmin edildiğini yazmıştır. Bu nedenle M.Ö. 585’te gerçekleşen güneş tutulmasının adı tarihe Thales Tutulması olarak geçti. Bilim kurgu yazarı Isaac Asimov ise bu olayı bilimin doğuşu olarak gördü. Bazı tarihçiler, Herodot’un M.Ö. 585’teki güneş tutulmasını 24 yıl önce aynı bölgede meydana gelen iki ay tutulması ile karıştırmış olabileceğini öne sürdüler.
2. 1919’daki güneş tutulması ile Einstein’ın teorisi test edildi
Tarihi etkileyen güneş tutulmaları 1919 yılında tekrar meydana çıktı. 1919’da gerçekleşen güneş tutulması, Amerika Birleşik Devletleri’ne Einstein’ın genel görelilik teorisini test etme fırsatı verdi. Bu, gezegenler gibi büyük nesnelerin, uzay ve zaman içinde yerçekimi olarak deneyimlenen bir bozulmaya neden olduğunu öne sürdü. Basitçe söylemek gerekirse, bir gezegenin yerçekimi uzay kayalarını yörüngesine çeker. Bu şu şekilde açıklanabilir; trambolinin ortasına bir bowling topu koymak, kumaşın aşağı doğru gerilmesine neden olacaktır. Daha sonra bir mermeri trambolinin kenarından yuvarlarsak, mermer bowling topuna doğru çekilecektir.
Bilim adamları, 29 Mayıs 1919’da Afrika’nın batı sahilinden güneş tutulmasını izledikçe bazı şeylere netlik kazandırdılar. Güneş olayının yakınındaki yıldızların yerlerini ölçtüler ve Einstein’ın teorisini kanıtlayan güneş kütlesinin neden olduğu uzay-zaman bükülmesini hesapladılar.
3. 1937’deki güneş tutulması Kanton Adası’nda incelendi
Tarihi etkileyen güneş tutulmaları adı altında hazırladığımız tutulmaların sonuna geldik. 1937 yılında Büyük Okyanus’taki bir ada, araştırmacıların güneş tutulması ile ilgili gözlemlerini yapabilmeleri için çok değerli bir yer haline geldi. Mary Adası ve Swallow Adası takma adlarıyla bilinen Kanton Adası, hem ABD donanması denizcileri hem de bir İngiliz ekibi tarafından keşiflere ev sahipliği yaptı ve her iki tarafın kaptanları da hükumetler aralarında anlaşmadan kısa bir süre önce birbirlerine ateş açtı.
En nihayetinde Amerikalılar ve İngilizler, 8 Haziran 1937’de gerçekleşen güneş tutulmasını en iyi bölgede inceleyip veri toplamak için rekabet ettikçe daha dostane bir yarışın içine girdiler. Böylece keşfin geri kalanı olaysız devam etti.
Kaynak: 1
