Son günlerde Doğu Akdeniz’deki enerji arama çalışmaları ve deniz yetki alanı tartışmaları Türk dış politikasının en önemli gündem maddelerinden birini oluşturuyor. Sadece Türkiye değil bölgeye sınırı olan pek çok ülke Doğu Akdeniz’deki gelişmeleri yakından takip ediyor. Aynı zamanda diğer uluslararası aktörler de küresel enerji şirketleri aracılığıyla bölgede söz hakkına sahip olmak istiyor. Enerji denklemine sadece devletlerin değil küresel enerji şirketlerinin de dahil olması bölgedeki suların ısınmasına yol açıyor. Peki Doğu Akdeniz’de faaliyet gösteren enerji şirketleri hangileri?
1. Noble Energy (ABD)
Doğu Akdeniz’deki ilk büyük keşfini 2010 yılında gerçekleştiren Noble Energy, bölge enerjisi üzerinde en fazla söz hakkına sahip olan şirketlerden biri. Öyle ki, bölgenin en büyük doğal gaz sahalarından biri olan Leviathan sahasında (İsrail) %39,66 hisse sahibidir. Noble Energy aynı zamanda Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin ilan ettiği sözde 13 parsellik enerji arama sahasında sondaj çalışmaları başlatan ilk şirketlerden biri. Şirket 2011 yılında Afrodit adı verilen sahada toplam 350 milyar metreküplük yeni bir doğal gaz yatağı daha keşfederek kontrol ettiği enerji rezerv miktarını daha da artırdı. Noble Energy günümüzde hala Amerikan donanmasının desteğiyle enerji arama çalışmalarına devam etmekte.
2. Kogas (Güney Kore)
Güney Kore, Doğu Akdeniz’deki planlarını Kogas enerji şirketi aracılığıyla hayata geçiriyor. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’yle petrol ve doğal gaz konusunda ekonomik ilişkilerini geliştiren Kogas, pek çok arama sahasında faaliyet gösteriyor. Güney Kore’nin devlet şirketi olan Kogas, Rum yönetiminin ilan ettiği sözde enerji arama sahalarından 2, 3 ve 9 numaraları parsellerde çalışmalarına devam ediyor. Doğu Akdeniz enerjisi üzerinde söz sahibi olmak isteyen Güney Kore, sadece Rum yönetimiyle değil bölgede hak sahibi olan pek çok ülkeden arama izni almak için çalışmalar yürütüyor.
3. British Petroleum (İngiltere)
İngiltere hem Suriye krizi hem de Doğu Akdeniz’deki enerji rekabeti nedeniyle bölgede önemli bir deniz gücü bulunduruyor. İngiltere bölgedeki askeri ve politik temaslarının yanı sıra kendi enerji şirketleri aracılığıyla da Doğu Akdeniz’deki varlığını sürdürmek istiyor. Nitekim İngiliz enerji şirketi British Petroleum, Mısır’ın Zohr sahasında %10, Batı Nil Delta’sında bulunan Baltim sahasında %50 hisse sahibi. 1960’lı yıllardan bu yana İtalya menşeli enerji şirketi ENİ ile ortak çalışmalar yürüten British Petroleum, Doğu Akdeniz’de enerji arama çalışmalarına devam ediyor.
4. Total (Fransa)
Son yıllarda enerji politiğin merkezinde yer alan Doğu Akdeniz bölgesi Fransa’nın da dış politika gündemini fazlasıyla meşgul ediyor. Başta Suriye ve Kıbrıs sorunu olmak üzere bölgedeki her siyasal krizi yakından takip eden Fransa, Doğu Akdeniz’de Rum yönetimi, Yunanistan ve İtalya ile ortak askeri tatbikatlar düzenleyerek bölgede agresif bir dış politika izliyor. Fransa menşeli Total enerji şirketi ise Doğu Akdeniz’de nüfuz alanı oluşturmaya yönelik ciddi çalışmalar gerçekleştiriyor. Şirket, Kıbrıs Rum yönetiminin ilan ettiği sözde enerji arama bölgesinde 6. ve 11. parsellerde sondaj faaliyetlerine devam ediyor.
5. Katar Petroleum (Katar)
Katar enerji kaynakları bakımından dünyanın en zengin ülkelerinden biri olmasına rağmen Doğu Akdeniz’deki enerji rekabetini önemli bir dış politika meselesi olarak değerlendiriyor. Avrupa ülkelerinin ithal enerjiye olan bağımlılığı Katar’ı diğer Orta Doğu ülkelerinin dışında alternatif bir tedarikçi ülke konumuna getiriyor. Bu sebeple Katar her ne kadar enerji üretimi yüksek bir devlet olsa da küresel petrol ve doğal gaz kaynaklarını ve bu kaynakların iletim hatlarını kontrol altında tutmaya devam ediyor. Doğu Akdeniz’de Katar’ın devlet şirketi olan Katar Petroleum’un pek çok enerji arama ruhsatı bulunuyor. Özellikle Kıbrıs Rum yönetimiyle güçlü ittifaklar kuran Katar Petroleum, Rum yönetiminin ilan ettiği sözde 10. ve 11. parsellerde enerji arama ruhsatına sahip.
6. ENİ (İtalya)
Jeopolitik rakiplerini bölgeden uzak tutmak ve enerji güvenliğini sağlamak için Doğu Akdeniz’de güçlü bir varlık oluşturan İtalya, bölgede aktif bir dış politika izliyor. İtalya’nın şirketi ENİ, 2015 yılında Mısır’ın Zohr sahasında 850 milyar metreküplük kapasitesiyle Doğu Akdeniz’in en büyük enerji sahalarından birini keşfetti. Bu büyük keşfin ardından şirket çalışmalarına hız kazandırdı. 2018 yılında Zohr’un toplam rezerv miktarının yaklaşık üç katı büyüklüğünde olduğu tahmin edilen Shorouk ruhsat alanında bulunan Nour-1 sahasının da keşif lisansını alarak fizibilite çalışmalarına başladı. Aynı yıl Lübnan kıta sahanlığında da doğal gaz ve petrol arama çalışmaları için ruhsat alan ENİ, bölgenin en güçlü enerji şirketlerinden biridir. 1954 yılından beri bölgedeki sismik araştırmalarına devam eden şirket, yeni keşifleriyle bölgedeki enerji rezervini her geçen gün artırmaktadır.
