Kahramanmaraş merkezli iki büyük deprem çok sayıda insanımızın yaşamını kaybetmesine neden oldu. Deprem, yalnızca etki ettiği şehirlerde değil, tüm Türkiye’de büyük bir trajediye, tarifi mümkün olmayan acılara sebep oldu. Elbette deprem nedeniyle, 10 ilimizde binlerce bina da yıkıldı. Deprem bölgesindeki bazı mahallelerde ve semtlerde bir tek bina dahi ayakta kalamadı. Bazı yerleşim yerleri, devasa birer enkaz yığını haline geldi. Ne yazık ki enkaz yığınına dönüşen şehirlerimizle birlikte binlerce yıllık bir tarih de yok oldu. Deprem Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş ve Adıyaman başta olmak üzere çok sayıda ilimizdeki tarihi yapıları, kültür hazinelerini de vurdu. İşte büyük Kahramanmaraş depremlerinin ardından yıkılan bazı tarihi yapılar.
1. Gaziantep Kalesi
Ne zaman ve kimler tarafından inşa edildiği kesin olarak bilinmese de Gaziantep Kalesi’nin günümüzden yaklaşık 6000 yıl önce yapıldığı tahmin ediliyordu. Gaziantep kent merkezinde, 25-30 metre yüksekliğindeki bir tepe üzerinde yer alan kale, son olarak 2000’li yılların başında restore edilmişti. Kentin en önemli sembollerinden biri konumunda bulunan Gaziantep Kalesi, Kahramanmaraş depremlerinin ardından ne yazık ki büyük oranda yıkıldı.
2. Şirvani Camii
Tarihi Gaziantep Kalesi’nin yakınlarında bulunan Şirvani Camii de deprem felaketinin ardından hasar gören yapılar arasında. 677 yılında inşa edilen cami şehirdeki en önemli tarihi yapılardan biriydi. Kahramanmaraş depremlerinin ardından caminin kubbesi ve doğu cephesinde bulunan duvar yerle bir oldu.
3. Adıyaman Ulu Cami
Depremden en çok etkilenen şehirlerimizden biri de Adıyaman oldu. Bu nedenle Adıyaman’daki pek çok tarihi yapı da yıkıldı veya büyük oranda tahribata uğradı. Şehirdeki en önemli tarihi eserlerden biri olan Ulu Camii ise maalesef büyük oranda yıkıldı. Adıyaman Ulu Cami 1300’lü yıllarda, Dulkadiroğulları döneminde inşa edilmişti.
Ne yazık ki Adıyaman’da depremden zarar gören tek tarihi yapı, Ulu Camii değil. Şehrin tarihi dokusunda önemli yer tutan Kab, Sıratut, Eskisaray gibi çok sayıda tarihi cami de yıkıldı veya önemli ölçüde hasar gördü.
4. Diyarbakır Surları
2015 yılında UNESCO tarafından “Dünya Mirası” olarak tescillenen surlar, binlerce yıllık bir tarihe sahip. Surların, bugünkü görünümü ise 349 yılında Roma İmparatoru II. Constantinious döneminde ortaya çıkmıştı. Neyse ki dünyanın en eski surları arasında gösterilen yapı depremin ardından ayakta kalmayı başardı. Ancak yapının bazı bölümlerinde hasaralar meydana geldi.
5. Malatya Yeni Camii
Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle Malatya’da 300’den fazla bina yıkıldı. Yıkılan yapılar arasında şehrin simgelerinden Yeni Camii de var. Günümüzden 123 yıl önce inşa edilen cami Pazarcık merkezli ilk depremde hasar almıştı. Tarihi cami, Elbistan merkezli ikinci depremin ardından ne yazık ki büyük oranda yıkıldı.
6. Hatay Meclis Binası
Bildiğiniz gibi Hatay, deprem nedeniyle ortaya çıkan yıkımın en şiddetli hissedildiği şehirlerimizden biriydi. Binlerce yıllık geçmişe sahip kadim şehirde, pek çok farklı medeniyete ait sayısız tarihi yapı bulunuyordu. Ne yazık ki büyük felaket, kadim şehrin kadim yapılarını da yerle bir etti…
Hatay Meclis Binası, 1927 yılında, sinema salonu olarak inşa edilmişti. 1938 yılında, Hatay Devleti’nin kurumasıyla meclis binası olarak kullanıldı. Şehrin en sembol yapılarından biri olan tarihi bina, korkunç depremlerin ardından ayakta kalmayı başaramadı ve yakın geçmişimizde son derece önemli bir yeri olan kültür hazinesi yok oldu.
7. Ata Koleji
Hatay’da, deprem nedeniyle yıkılan tarihi yapılardan biri de Ata Koleji. İnşasına 1900 yılında başlanan ve 1908 yılında tamamlanan bina, Kahramanmaraş depremlerinin ardından tanınmaz hale geldi.
8. Habib-i Neccar Camii
Antakya’nın, Müslüman Arapların yönetimine girdiği dönemde, 638 yılında inşa edilen cami, binlerce yıllık geçmişiyle kentin en önemli tarihi yapıları arasındaydı.
9. Antakya Protestan Kilisesi
Antakya’nın Fransız hakimiyetinde bulunduğu yıllarda inşa edilen kilise, şehrin tarihi öneme sahip çok sayıdaki kilisesinden biriydi. Tarihi kilise deprem felaketinin ardından yerle bir oldu.
10. İskenderun Latin Katolik Kilisesi
1858 yılında inşa edilen kilise, yaşanan bir yangının ardından 1888-1901 yılları arasında restore edilmiş ve kullanıma açılmıştı. Ne yazık ki iki büyük depremin ardından tarihi kiliseden geriye bir enkaz yığını kaldı.
11. Meryem Ana Kilisesi
Hatay’ın Samandağ ilçesindeki Vakıflı isimli Ermeni köyünde bulunan kilisenin son olarak 1870’li yıllarda restore edildiği düşünülüyor. Yüzyıllar önce yine bir deprem felaketinde büyük hasar gören ve bu sebeple restore edilen kilise, geçtiğimiz günlerde yaşadığımız depremler nedeniyle büyük oranda hasar gördü.
12. Azizler Petrus ve Pavlus Rum Ortodoks Kilisesi
Orijinalinde ahşap olarak inşa edilen tarihi kilise 1872 yılındaki deprem nedeniyle tamamıyla yıkılmış, yerine taştan bir kilise inşa edilmişti. Ancak Hatay’daki önemli tarihi yapılardan biri olan kilise yaşadığımız deprem felaketi nedeniyle bir kez daha yıkıldı.
Deprem nedeniyle, listemize sığmayacak denli çok sayıda tarihi yapı yerle bir oldu veya büyük hasar gördü. Ne yazık ki Anadolu’nun kadim şehirleriyle beraber, binlerce yıllık tarihi yapılar da enkaz altında kaldı…
