Demir Çağı, Avrupa, Asya ve Afrika’nın bazı bölgelerinde demir kullanımının yaygınlaştığı dönemdi. Demir dünyanın her yerinde aynı anda benimsenmediği için farklı bölgelerde birden çok Demir Çağı vardır. Birleşik Krallık’taki Cranfield Adli Tıp Enstitüsü’nde arkeoloji bilimi öğretim görevlisi olan Nathaniel Erb-Satullo, “Dünyadaki en eski demir nesneler, MÖ 3000 civarında ortaya çıkmaya başladı. Ancak bu Demir Çağı döneminden çok daha önceydi.” diyor. Avrupalı bilim adamları, kompozisyonlarına dayalı olarak Avrupa eserlerinin bir kronolojisini oluşturmaya çalışmak için 19. yüzyılda Taş Devri, Bronz Çağı ve Demir Çağı kategorilerini kullanmaya başladılar. Avrupa ve Asya’da, bu Demir Çağları MÖ ikinci ve birinci binyıl civarında başladı. İşte o dönemdeki icatlardan ve yeniliklerden bazıları.
Mayıs 2021’de Advances in Archaematerials dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, bilinen en eski dökme demir, MÖ 8. yüzyılda Çin’de kullanılmıştır. Dökme demir, Demir Çağı’ndaki Çin’in tarımsal gelişiminde büyük rol oynadı. Demir Çağı Çin’inde MÖ 3. yüzyılda ortaya çıkan bıçaklı pulluk. toprağı uzağa itmek için dökme demir bir uç kullandı ve toprak erozyonunu azaltan konturlu çiftçiliğin gelişmesine izin verdi.
2. Su dökme işlemi
Su dökme, Avrupa ve Asya’da Demir Çağları boyunca önem kazanan demiri daha sert ve daha kırılgan hale getirme işlemidir. Demir tek başına bronzdan daha sert değildir, ancak su dökme işlemi, demiri bronzdan daha sert olan çeliğe dönüştürmeye yardımcı olan tekniklerden biridir.
Erb-Satullo, su dökme işleminin ne zaman başladığını söylemenin çok zor olduğunu belirtiyor. Yunan şair Homeros’un MÖ 8. veya 7. yüzyılda bestelediği Odyssey’nin su dökme işlemine atıfta bulunduğuna dikkat çekiyor.
3. Çelik silahlar
Demir kılıçlar ve hançerler, Demir Çağı’nda kullanılmaya başlamamıştır. Kral Tutankhamun, MÖ 14. yüzyılda muhtemelen bir göktaşından yapılmış demir bir hançerle gömüldü. Bu, bilim adamlarının belirledikleri Demir Çağı’nın başlangıcından çok daha önceydi. Demir Çağı silahlarının en önemli yeniliği, demirden olmaları değil, sonunda yeni metalurji tekniklerinden üretilen çelikten olmalarıydı.
İlk demir kılıçlar bronzdan daha iyi veya daha sert değildi, ancak su dökme işlemi gibi yenilikler zamanla daha yaygın hale gelen güçlü çelik kılıçların yapılmasına yardımcı oldu. Ayrıca günümüze ulaşan en ünlü Demir Çağı çelik kılıçlarından biri, MÖ 7. yüzyıla tarihlenen Vered Jericho isimli kılıçtır.
Demir Çağı’ndaki insanlar, demir ve çeliğin yaygınlaşmasına rağmen bronz silahlar ve aletler de yapmaya devam ettiler. Ayrıca altın, gümüş ve hatta taş gibi daha eski malzemelerle yapılan yeni teknolojik gelişmeler de vardı.
4. Madeni paralar
Erb-Satullo, Bronz Çağı’nda altın ve gümüşün var olduğunu, ancak ilk madeni paraların Demir Çağı Anadolu’sunda ortaya çıktığını söylüyor. İlk madeni paralar, MÖ 600 civarında Anadolu yarımadasında (günümüz Türkiye’si) bir krallık olan Lidya’da ortaya çıktı. Aslan gibi resimlerle basılan bu madeni paralar, birbirlerine benzer ağırlık ve saflığa sahipti, bu nedenle bir para birimi olarak kullanılmış olabilir.
Roma İmparatorluğu, MÖ 4. yüzyılın sonlarında bronzla başlayıp daha sonra gümüş ve altına doğru yönelerek madeni para üretmeye başladı. MÖ 1. yüzyılda Roma İmparatorluğu’nun Londra’yı işgal ettiği döneme tarihlenen sikkeler, bir yanda tanrı Apollon’u, diğer yanda hücum eden bir boğayı gösteriyor.
5. Döner değirmen taşı
Doğrudan demir içermeyen bir başka Demir Çağı buluşu da döner değirmen taşıdır. Bu, MÖ 5600’den bu yana tahılı elle öğütmek için kullanılan bir araçtır. M.Ö. 400 yıllarında Demir Çağı’ndaki Britanya’da ortaya çıkan döner değirmen taşı, üst üste iki taştan oluşuyordu. En üstteki taşta, bir kişinin tahıl dökeceği bir delik vardı. Kişi daha sonra tahılı taşlar arasında öğütmek için üstteki taşı döndürüp öğütülmüş tahıl yanlara döküyordu.
Adım Caner Cem Martı, 1996 yılında Bartın'da doğdum. 2010 yılında geçirdiğim kaza sonucunda vücudumun %99'u felç kaldı. 2015'ten bu yana bazı cihazlar yardımıyla internet ortamında çalışabiliyorum. İçerik editörlüğü ve sosyal medya uzmanlığı gibi alanlarda tecrübe sahibiyim, ancak asıl uzmanlık alanım SEO uyumlu makale yazmak. Ayrıca front-end tasarımlar yapıyorum. Sinema, spor ve tarih gibi konular çok dikkatimi çekiyor. Özellikle sinema tutkunuyum.
