2019 yılının Aralık aynda Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan corona virüsü salgını tüm dünyayı etkisi altına aldı. Salgının dünyaya yayılmasının üzerinden hemen hemen bir yıl geçti. Bu süreçte birkaç farklı aşı üretildi ve pek çok ülkede aşılama çalışmaları başladı. Ancak ne yazık ki virüs mutasyona uğrayarak yayılmaya devam ediyor. Birçok ülkede şu anda 3. dalga yayılımı gerçekleşiyor. Dünyada şu ana dek 130 milyona yakın kişi corona virüse yakalandı. 3 milyona yakın kişi ise yaşamını yitirdi. Salgın nedeniyle tüm dünyada hala tedbirler uygulanırken, ülkelerde ekonomik sıkıntılar da yaşanıyor. Corona virüsünün gölgesinde geçirdiğimiz son bir yıl oldukça zorluydu. Peki şu an salgında hangi ülke ne durumda? BBC, dokuz farklı ülkede hastalığın şimdiye kadarki gelişimi, can kaybı, şu andaki durumu, alınan önlemler ve aşılama kampanyasında geldikleri noktaları karşılaştırdı. Biz de sizler için derledik.
Corona virüsü salgını gölgesinde geçen bir yılı geride bıraktık. Ancak salgın hala devam ediyor
Her ne kadar aşı bulunmuş ve aşılama çalışmaları başlamış olsa da, virüsün mutasyona uğrayıp yayılmaya devam etmesi kontrol altına alınmasını zorlaştırıyor
Öte yandan salgın tedbirleri ise özellikle ekonomik anlamda vatandaşların yaşamını zorlaştırıyor. Peki bir yılın ardından gelinen nokta ne? Hangi ülke, salgında ne durumda?
Hindistan
1 milyar 390 milyon insanın yaşadığı Hindistan, kalabalık nüfusu nedeniyle salgının yayılışı ve önlenmesi açısından kritik önemde bir ülke. Ülkede salgının başlangıcından bu yana 12 milyon 95 bin kişi corona virüsüne yakalandı. 162 bin kişi ise yaşamını yitirdi. Hindistan, ABD’nin beş katından fazla nüfusa sahip bir ülke olmasına karşın bu rakam ABD’deki vakaların gerisinde. Ancak bunda yapılan test sayısı önemli rol oynamış olabilir ve vakaların gerçek sayısının çok daha yüksek olması muhtemel.
29 Mart itibariyle günlük vakaların sayısı son bir hafta içinde ortalama 58 bin dolayında ve vaka sayısı Mart ayı başından beri sürekli ve hızlı bir şekilde yükseliyor. Ölümlerde de bir yükselme eğilimi var ve günlük can kaybı 29 Mart itibariyle 278’e ulaştı. Hindistan hükümeti bu yüzden ülkede üretimi yapılan AstraZeneca aşılarının ihracını kontrol altına alma ihtiyacı duydu ve örneğin İngiltere’ye gelmesi beklenen beş milyon aşının bir ay süreyle gecikeceği bildirildi.
Hindistan, aşılama konusunda dünyada başı çeken ülkelerden biri. Ülkede şu ana dek 53 milyon kişi aşılandı. Nitekim yoğun nüfus endeniyle bu oran aslında hayli düşük. Yetkililer Ağustos ayına varıldığında 300 milyon aşılamaya ulaşmayı hedefliyor.
Türkiye
Nüfusu 84 milyona yaklaşan Türkiye’de ilk corona virüsü vakası 11 Mart 2020’de görülmüştü. Salgın önlemlerinin bir gevşetilip bir sıkılaştırıldığı ülkemizde corona virüsüne yakalananların sayısı resmi verilere göre 3 milyon 277 binden fazla, hastalık nedeniyle yaşamını yitirenlerin sayısı ise 30 Mart itibariyle 31.385.
Yine 30 Mart itibariyle bir günlük vaka sayısı 37.303 oldu ve ülkedeki illerin çok büyük bir çoğunluğunda hastalığın en tehlikeli yayılma düzeyine yükseldiği ilan edildi. Nitekim Türkiye’de önlemler kapsamında corona virüsünün tehlikeli varyantlarının yaygın olduğu ülkelerden gelenlere sınırlar kapatıldı, diğer yolculardan da test isteniyor ve evde karantina uygulanıyor.
Türkiye’de şu anda Çin’den alınan Sinovac ve Pfizer BioNTech aşıları kullanılıyor ve bu hafta 60 yaşın üzerindekiler ve eşleri aşı randevusu almaya çağırıldı. Şu ana kadar Sağlık Bakanlığı sitesinin rakamlarına göre 15 milyon 600 bini aşkın kişiye en az bir doz aşı vuruldu. İki doz aşısını da olanların sayısı ise 6 milyon 786 bin civarında.
Amerika
ABD salgının başlangıcından bugüne en çok vakanın ve en çok ölümün yaşandığı ülke. 330 milyon kişinin yaşadığı ülkede, şu ana dek 31 milyon kişi corona virüsüne yakalandı, 563 bin kişi ise yaşamını yitirdi.
Ocak ayında görevi devralan Başkan Joe Biden salgınla mücadelenin en önemli önceliği olduğunu söylemiş ve ilk 100 gününde 100 milyon kişinin aşılanacağını duyurmuştu. Bu hedefe 100 gün olmadan ulaştı ve şimdi 200 milyonu hedeflediklerini söyledi. Şu ana kadar ülke nüfusunun üçte biri en az bir doz, çoğu 65 yaş üzeri yüzde 15’i yani 49 milyon kişi de iki doz aşısını olmuş durumda. Aşılama bütün hızıyla devam ediyor ve günde üç milyona yakın insan aşılanıyor.
Nitekim salgın da aynı hızla yayılmaya devam ediyor. Vakaların özellikle Michigan, Connecticut ve New York’ta arttığı belirtiliyor. Ülke genelinde vakaların artışa geçmesi üzerine Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) Direktörü Rochelle Walensky, salgınla mücadelenin sona ermediği ve kötü bir sona doğru gittiği uyarısında bulundu.
Ülkede şu ana kadar onaylanan Pfizer, Moderna ve Johnson & Johnson aşıları kullanılıyor.
İngiltere
İngiltere bir yandan nüfusuna oranla corona virüsü salgınını en ağır yaşayan ülkelerden biri; diğer yandan aşılama kampanyasını en erken başlatan ve en yüksek oranda aşılama yapabilen ülkeler arasında. 67 milyon nüfuslu Birleşik Krallık’ta salgının baş gösterdiği andan itibaren corona virüsüne yakalananların sayısı 4 milyon 337 bin kişiye ulaştı. Virüs nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 126 bini geçti.
30 milyonun üzerinde kişinin yani yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde 60’ının aşının ilk dozunu olduğu ülkede iki dozu birden olanların sayısı da üç milyonu aştı. Ülkede corona virüsünün daha hızlı yayılan bir varyantının ortaya çıkmasına rağmen, vaka sayılarında düşüş yaşanıyor. Ocak ayında günlük 30 binden fazla olan vaka sayıları 3 binlere geriledi. Öte yandan günlük vefat sayıları da bin 300’lerden iki basamaklı rakamlara kadar düştü. İngiltere şu anda tatil dışında bir gerekçeleri bulunmadıkça vatandaşlarının yurt dışına çıkmasına izin vermiyor.
Vakalar yeniden yükselmez ise Nisan ayında berberler gibi kritik önemde bazı işyerlerinin daha temkinli bir şekilde açılması Mayıs ayında dış seyahatlerin, Haziran ayında ise seyircili etkinliklerin başlayabilmesi umuluyor. Ayrıca Covid varyantlarının gelebileceği düşünülen ülkelerden İngiltere’ye seyahat edenlere, otellerde masrafları kendileri tarafından karşılanmak üzere karantina ve test uygulanıyor.
Hollanda
17 milyon nüfusa sahip Hollanda’da salgının başından bu yana corona virüsüne yakalananların sayısı resmi rakamlara göre toplam 1 milyon 260 bin, hayatını kaybedenlerin sayısı da 16 bin 475. Ülkede, hala günlük ortalama 7 bin vaka bildiriliyor. Ancak ölümler iki haneli rakamlarla sınırlı. Son haftalarda artan vakalar nedeniyle ülkede 20 Nisan’a dek sokağa çıkma kısıtlaması uygulanmasına karar verildi. Mağazaların, randevu ile günlük belli sayıda müşteri kabul etmesine izin veriliyor. Yiyecek içecek sektörü sadece paket servisi yapmak koşuluyla açık. Kreş ve ilkokullar açıldı. Orta öğretimde haftanın belirli günleri dönüşümlü eğitim veriliyor. Üniversitelerde ise, uzaktan eğitim yapılıyor. 26 yaş ve altındakilere açık havada antrenman ve spor yapmaları serbest bırakıldı.
Zorunlu haller dışında 15 Mayıs’a kadar seyahat kısıtlaması uygulanıyor. Hollanda’da AB ilaç güvenliği makamları tarafından onaylanan Pfizer, Moderna ve AstraZeneca aşıları kullanılıyor.
Resmi internet sitesinde verilen rakamlara göre ülkede en az 2,3 milyon insan en az bir doz aşı oldu, 600 bini aşkın kişinin de iki doz aşıları tamamlandı. Yetkililer başta yavaş olan aşılama hızının haftada yarım milyona kadar çıktığını söylüyorlar.
İtalya
İtalya, corona virüsünün en hızlı yayıldığı ve en fazla vakanın görüldüğü ülkelerden biriydi. Virüs geçtiğimiz yaz bir ara kontrol altına alındı ancak vakalar yeniden artmaya başladı. Salgının başından bu yana yaşanan toplam Covid-19 vaka sayısı son bir günde 12 bin 916 artarak 3 milyon 544 bin 957’ye yükseldi. Can kayıpları da bir günde 417 artışla 108 bin 350’ye ulaştı.
Bu nedenle ülkede sıkı tedbirler uygulanmaya başladı. Öte yandan İtalya’da 27 Aralık’tan bu yana aşılama yapılıyor. Şimdiye dek ise, 9.6 milyon aşı uygulandı. Her iki doz aşıyı da yaptıranların sayısı ise üç milyon seviyesinde. Bugüne kadar aşı yaptıranların büyük kısmı sağlık personeli ve 80 yaş üzerindeki vatandaşlar.
Fransa
65 milyon nüfuslu Fransa’da geçen yıldan beri 4,5 milyon kişi virüse yakalandı ve 95 bin kişi yaşamını yitirdi. Ülkede uygulanan sıkı tedbirler sayesinde salgın yayılımı azalmıştı. Ancak Şubat ayından bu yana vakalar yeniden yükseldi. Nitekim ülkede sıkı önlemler söz konusu değil. Dükkanların çoğunun açık olduğu ülkede dış mekanlarda buluşmalara izin veriliyor ve okullar açık. Ama hastalığın yayılmaz hızı yükselmeye devam ederse bu çok yakında değişebilir.
Aşılamaya diğer AB ülkeleriyle birlikte Ocak ayında başlayabilen Fransa’da 28 Mart itibariyle sekiz milyona yakın kişi yani nüfusun yüzde 11,6’sı birinci doz aşılarını vuruldu. İkinci doz aşı olanların ise 2,6 milyona yani nüfusun yüzde dördüne ulaştığı açıklandı.
Almanya
Almaya, corona virüsü salgını ile mücadelede en başarılı ülkelerden biri olarak görülüyor. Ancak ülkede vakalar son haftalarda yükselmiş durumda. 83 milyonluk ülkede salgının başlangıcından bu yana 2 milyon 796 bin kişi hastalandı ve 76 binin üzerinde insan yaşamını yitirdi. Mart ayı başlarında önlemleri yavaş yavaş kaldırma planlarını açıklayan Angela Merkel hükümeti son bir hafta içinde vaka sayılarının hızla yükselişiyle birlikte ülke çapında yeniden sıkı kapanma önlemleri açıklama baskısı altında.
Ülke, aşılama konusunda da son derece titiz davranıyor. 28 Mart itibariyle aşılarının birinci dozunu olanların sayısı 9 milyona, ikinci dozu da olanların sayısı ise 4 milyona yaklaşmıştı.
Brezilya
212 milyon nüfusuyla Brezilya dünyada corona virüsü salgınından en çok etkilenen ülkelerden biri. Şu ana dek ülkede 314 bin kişi hayatını yitirdi, 12 milyonu aşkın kişi ise hastalığa yakalandı. Salgın ülkede, oldukça hızlı yayılıyor. Sonbaharda ortaya çıkan koronavirüsün yeni ve daha hızlı yayılan varyantının da muhtemel etkisiyle Brezilya’da da günlük vaka sayısı Şubat ayından bu yana hızlı bir tırmanış gösterdi ve son bir hafta içinde günlük ortalama vakalar 76 bin düzeyindeydi
Ülkede hala son bir haftanın ortalamasına göre günde 2500’den fazla kişi bu hastalıktan yaşamını yitiriyor. Fakat durumun bu kadar vahim olmasına karşın Brezilya’da aşılama çok gecikti ve çok yavaş gidiyor. Ocak ayından bu yana henüz nüfusun yalnızca yüzde 7’sinden azı bir doz aşı olabildi. İki doz aşıyı da olabilenler nüfusun yalnızca yüzde ikisi civarında.
