Karar Duruşmasından Önce Cerattepe Hakkında Mutlaka Bilmeniz Gerekenler

“Cerattepe nerededir?” diye sorduğunuzda Artvinliler size, “internette Artvin kentinin bir fotoğrafına bakın, arkada gördüğünüz tepe Cerattepe’dir” diye cevap verecektir. Artvin’e kuş uçuşu 4 kilometre uzaklıkta, Artvin kent merkezinin yamaçlarında yer aldığı tepelerden birinin zirvesine verilen isim Cerattepe.

Türkiye’nin ve dünyanın en zengin bitki örtüsüne sahip noktalarından ve kuşların göç güzergahlarından biri burası.

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin raporuna göre (TMOBB) Cengiz Holding bünyesindeki Eti Bakır tarafından bakır madeni projesinin hayata geçirilmek istendiği bölgenin tamamına yakını orman arazisi niteliğinde. Ladin, sarıçam, göknar ve kayın ağaç cinsleri ağırlıklı olarak yer alıyor.

Yine aynı rapora göre bu alanda madencilik faaliyeti yapılması halinde 50 bin ağaç kesilecek.

Artvinliler Cerattepe’de maden arama girişimlerine çok da yabancı değil aslında.

Kanadalı şirketler Cominco ve daha sonra da Inmet Madencilik sırasıyla bu bölgede maden çıkarmak için ihaleleri aldı, ancak o yıllarda da yerel halkın tepkisi ve açılan davalar nedeniyle buradan maden çıkaramadan ayrılmak durumunda kaldı.

Cengiz Holding, Cerattepe’deki altın ve bakır madenin işletmesini, ruhsat sahibi Özaltın Şirketi’nden redevans* anlaşması ile aldı.

Böylece Cengiz Holding’e bağlı Eti Bakır A.Ş. buradaki çalışmalara başlamak için gerekli ilk adımı attı.
*:Bir berat, lisans hakkı veya ticari marka sahibinin bunu devrettiği firmalardan aldığı maddi karşılık.

Ancak bu maden işletmesine karşı olan Artvinlilerin 2013 yılında yaptığı yürütmeyi durdurma başvurusu nedeniyle süreç askıda kaldı.

2014 yılında burada maden işletilemeyeceğine dair karar yerel mahkemeden çıktı ve Danıştay tarafından onaylandı.

Danıştay’ın kararı üzerine şirket, ikinci bir Çevre Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu aldı.

Bu raporun olumlu olması sayesinde şirket çalışmalara başlamaya karar verdi.

Eti Bakır A.Ş. Bu şirket sadece bakır çıkarmak için izne sahip.

Ancak, altın ve bakır madeninin bir arada olması nedeniyle yerel halk burada altın da çıkarılması ihtimalinden kaygılanıyor.

Artvinliler madene neden karşı?

Madene karşı çıkan Artvinliler, buranın heyelan bölgesi olmasının madencilik açısından ayrı bir sakınca olduğuna dikkat çekiyor. Madene karşı mücadele edenlerden Avukat Bedrettin Kalın “Burası heyelanlı bir bölgedir. Artvin çorağına doğru sürekli kayıyor. Oradaki ormanlık bölge bu kaymayı önlüyor. O yüzden orman kesimi konusunda son derece hassasiyetimiz var. Bilim adamları, bu ormanlara dokunulduğunda burayı tutamazsınız diyorlar.” Maden istemeyen Artvinliler aynı zamanda bölgenin kültürel, turistik ve ekolojik zenginliğine dikkat çekiyorlar.

Zira Cerattepe’nin altı Kafkasör Yaylası, sağ tarafı Hatila Milli Parkı, sol tarafı Kent Ormanı ve arkası ise Atabarı kayak merkezi.

Avukat Kalın “Madencilik faaliyeti yüzde 80 eğimli olan bir dağın tepesinde ve bizim de tepemizde yapılmaya çalışılıyor. 25 bin kişilik kent halkının sağlıklı bir çevrede yaşama hakkını ihlal etmek demek oluyor. Siz yukarıda ne iş yaparsanız, onun külfeti aşağı iner” diyor.
Artvinliler ayrıca madencilik faaliyetiyle su kaynaklarının kirlenmesinden de kaygı duyduklarını anlatıyorlar.

Peki Eti Bakır bu risklere karşı ne diyor?

Şirket ise, bakır madeninin çıkarılmasında ve işlenmesinde siyanür kullanılmayacağını, bir teleferik sistemi yapılacağı için yol yapılmayacağını, bu nedenle de ağaç kesilmeyeceğini belirtiyor.
Şirket yaptığı açıklamada: ”Artvin’in su kaynaklarıyla projenin hiçbir bağlantısı bulunmamaktadır. Maden arama sahası Cerattepe bölgesinde, su kaynakları ise Genya dağının eteklerinde bulunmaktadır. Bu nedenle çalışmanın kesinlikle su kaynaklarıyla hiçbir ilgisi bulunmamaktadır. Çalışmanın yüzey sularına hiçbir etkisi olmayacaktır. Yeraltı suları ise çökeltme havuzlarında dinlendirildikten ve biyolojik arıtma sürecinden geçirildikten sonra deşarj edilecektir.”
Şirket ayrıca madencilik faaliyetlerinin “Artvin ve çevre köylerin hiçbirinde heyelan tehlikesine yol açmayacağını” söylüyor; bunun da bilimsel raporlarla kanıtlandığını iddia ediyor.

Şirketin yargı sürecinden bağımsız olarak yer tahsisi işleminin de yapılmadığı iddia ediliyor.

Bu, şirketin kazıya başlaması için yapılması gereken işlemlerden biri.
Buna göre işletme alanının tespiti ve sınırlarının çizimi yetkililer tarafından yapılıyor ve böylece sınırları belli bir alan, işletilmek üzere şirkete teslim ediliyor.
Eti Bakır A.Ş. ise 20 Şubat’ta yaptığı açıklamada, “Artvin Cerattepe’deki bakır madeninde yer tahsisi yapılmadan kaçak olarak çalışmaya başladığı yönünde bazı yayın organlarında yer alan haberler gerçeği yansıtmamaktadır. Eti Bakır A.Ş. Cerattepe madeni ile ilgili olarak yer tahsisi de dahil olmak üzere tüm yasal izinlerin tamamını almıştır. Kaldı ki buna rağmen şirketimiz madende çalışma başlatmamıştır” dedi.

Cerattepe’de bir madenin işletmesine karşı olanlar arasında Artvinlilerin yanı sıra Karadeniz’in farklı bölgelerinden gelen çevre aktivistleri de bulunuyor.

Bütün bunlara karşın devletin Anadolu Ajansı da eylemlerin sürdüğü sırada tamamen tarafsız (!) bir analiz yayınladı.

Cerattepe madeninden çıkarılacak bakır madeninin teleferik hattı ile Artvin-Borçka Karayolu’nda bulunan Zelosman Yükleme İstasyonuna getirilmesi ve buradan da proje sorumlusu şirketin Murgul ilçesindeki flotasyon tesisine nakledilmesi planlanıyor. Kapalı ocak yeraltı yöntemiyle üretilecek bakır cevheri tünelin girişine getirildikten sonra teleferik ile bölgeden taşınacak.

Kaç tane ağaç kesilecek?

Maden çalışmaları için teleferik sistemi dahil 3 bin 500 ağaç kesilecek, bunun üç katı kadar ağaç maden faaliyetinin sona ermesinin ardından dikilecek.

Siyanür kullanılacak mı?

Çıkarılan bakır cevherinde zenginleştirme işlemi yapılmayacağı için siyanür kullanımı söz konusu olmayacak.

Heyelan söz konusu olur mu?

Heyelan tehlikesinin olmadığı bilimsel raporla ortaya konulan bölgede, Arıca çalışma sahasında yüzey toprağı 3-5 metre kadar sıyrılarak heyelana neden oluşturabilecek yük bertaraf edilecek ve söz konusu toprak depolanacak. İşletme süresince korunacak bu toprak, işletmenin kapama döneminde sahaya tekrar serilecek ve bölgedeki ağaçlandırma bu sahanın üzerine yapılacak.

Yürütmeyi durdurma kararı var mı? Hukuki süreç nasıl işliyor?

Cerattepe projesi ile ilgili Eti Bakır AŞ ve Özaltın İnşaat Tic. ve San. şirketi arasında rödovans sözleşmesi bulunuyor. Rize İdare Mahkemesi’nin maden ihalesinin, düzenlenen ihale şartnamesinin ve arama ruhsatının hukuka uygun olduğu kararı mevcut. ÇED olumlu kararının iptali için açılan dava sonunda ÇED iptal edildi. Ancak, iptal gerekçeleri göz önüne alınarak yeni bir ÇED raporu hazırlandı ve bu rapor olumlu karar aldı.

İstihdama etkisi ne olacak?

Cerattepe bakır madeninde 227 kişiye istihdam sağlanması öngörülüyor. Çimento, yedek parça ve mazot temininin bölgeden karşılanması ve yerel inşaat sektörünün canlandırılması hedefleniyor.

Ne kadarlık kapasite bulunuyor?

Söz konusu alanda 17 milyon tonluk bakır madeni bulunuyor. Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu konuyla ilgili yaptığı açıklamada, madende yüzde 0,5 ile 5 arasında tenör olduğunu ve 77 bin 439 metrekarelik bir alan için izin verildiğini ifade etmişti.

Bugün Cerattepe için karar duruşması yapılacak, sonucun ne olacağını maalesef bilmiyoruz.

Olağanüstü bir dönemden geçtiğimizi, hükümetin burada maden çıkarılması için kararlı olduğunu, Cengiz inşaatın geçmişteki işlerini, vs. düşünürsek umutlu olmak için çok fazla nedenimiz yok gibi. Ama hala aklı ile düşünen, halkın kaygılarına kulak veren, asıl önemli olanın ne olduğunu iyi bilen, korkusuz, bağımsız yargı mensuplarının doğru kararı vereceklerine inanmak istiyoruz.