Evimizde olan ve çamaşır yıkama işlemini inanılmaz bir şekilde kolay hale getiren çamaşır makineleri uzun bir geçmişe sahip. Önceden insanların elinde yıkadığı çamaşırlar ev işlerini zor ve zaman alıcı hale getiriyordu. Tek bir tuşa basarak temiz çamaşırlara sahip olmak günümüz teknolojisinin hayatımızı ne kadar kolaylaştırdığının en güzel göstergesi. Modern zamanda ev işlerinde bize yardım eden birçok makine aynı zamanda birçok farklı özellik de sunuyor. Peki çamaşır makineleri ilk icat edildiklerinde durum nasıldı? Merak ediyorsanız sizin için ilginç bilgileri derledik.
Çamaşır makinesi öncesi
Çamaşır makinesi hayatımıza girmeden önce hayat nasıldı diye merak ediyorsanız aklınıza nehir ve göl kenarında çamaşır yıkayan kadınları getirebilirsiniz. Haftalık çıkan kirli çamaşırlar toplanır ve bir göl kenarına gidilerek dakikalarca elde ovalanırdı. Evde yıkayanlar ise bu iş için tahta ya da bakır leğenler kullanarak çitileme işlemine böyle devam ediyordu. Kadınların toplanıp gruplar halinde nehir kenarında çamaşır yıkaması belki de bu sıkıcı ev işini daha katlanılabilir hale getiriyordu. Parası olanlar ise para ile bir çamaşır yıkama hizmetlisi tutabiliyordu. Evde bir kadın olmasa da bazıları haftalık olarak çamaşırlarını temizlenmesi üzere bir çamaşırcıya verebiliyordu. Görüldüğü gibi kadınlar yıllardır bu zorlu temizlikten kaçmanın yollarını aramış. 18. yüzyıl zamanlarına gelene kadar başka bir çamaşır yıkama yöntemi ise kayıtlarda bulunmuyor. Peki bir makine ya da mekanizma icat etme fikri kime ait? Çamaşır makinesinin icadı ise Londra’ya dayanıyor. 1782’de çamaşırları yıkamak için bir fikirle çıka gelen Henry Sidgier belki de bu bu fikrinin nasıl sonuçları olacağından habersizdi.
İlk fikir: Ahşap çamaşır teknesi
Henry bu fikirde kullanmak üzere altıgen bir çamaşır teknesi tasarladı. Tahta merdaneler arasında kalan çamaşırlar kol gücü ile döndürülerek yıkanmış oluyordu. Sidgier sıkma ve yıkama için de kol gücüne dayalı bir mekanizma kullandığı için makine otomatik çalışmaktan oldukça uzaktı. Bu yorucu çamaşır yıkama sistemi de daha sonra İngiliz Ferguson Hardie tarafından geliştirilerek ileri ve geri olarak çalışma imkânı eklenmişti. Bu ileri geri çalışma yıkama işlemini daha kolay bir hale getirse de bu sistem de insan gücüne dayalı olduğu için aslına bakılırsa oldukça yorucu. 1700’li yılların sonuna kadar başka bir gelişme bulunmadan aynı yıkama teknikleri kullanılmaya devam edilmiş. Ahşaptan yapılan çamaşır teknesi de elde yıkamaktan bir adım daha önde olsa da yeterince kolaylık sağlamıyordu. İstenilen düzeyde ve kolaylıkla yapılan çamaşır yıkama sistemi için dünyanın biraz daha zamana ihtiyacı vardı.
Çamaşır fırçalama tahtası
Çamaşır fırçalama tahtasını kullanma fikrini düşünen Amerikalı Nathaniel Briggs olmuştu. Politikacı ve iş adamı olan Briggs bu icadına Yıkanan Çamaşırlar (Clothes Washing) adını verdi. Bu tahtanın mekanizması ve görseli hakkında çok fazla bir bilgi bulunmuyor ve bunun nedeni de patent ofisinde çıkan bir yangın sonucu belgelerin yanıp kül olması. Sıkma mekanizmasını kullanan bir çamaşır makinesi ise Wringer Rolls çamaşır makinelerinin icadına kadar çıkmadı. Sıkmadan geçirilmesi gereken çamaşırlar kadınlar için işin en yorucu kısımlarından biri. Bu işlem için insan gücü gerektirmeyen bir icat yapmak da çamaşır makinesinin en önemli kolaylıklarından birini sağlayabilirdi. Fırçalama tahtaları, ahşap çamaşır tekneleri günümüz makineleri için büyük fikirler vermiş olsa da manuel çalışmaya dayandığı için etkili yöntemlerden oldukça uzaklar.
Çevirme kolu ile çalışan çamaşır makineleri
1800’lü yılların sonuna doğru şirketler artık çevirme kolu ile çalışan çamaşır makinelerinin üretimine başlamıştı. Bu dönme sistemi hem ileri hem de geri çalışabilmeliydi. 1858’de bunu başaran Hamilton Smith, çamaşır makinesinin tambur kısmında ileri ve geri dönme mekanizmasını uyguladı fakat çamaşır makinelerinin verimi arttıran olay ise ortaya çıkan küçük elektrik motorları. Ford Motor Şirketinde geliştirilen bu motorlar çamaşır makineleri için de bir dönüm noktası niteliğinde. Louis Goldenberg isimli bir Ford mühendisi bu motorun yapımına imza atmıştır. Günümüz modern çamaşır makinelerine yaklaşan bu prensip ise insan gücüne olan ihtiyacı sıfıra indiriyor. Makinelerin gelişmesi ve herkesin evine girmesinin zaman aldığını söyleyebiliriz. 80’li yıllarda doğanlar için merdaneli çamaşır makineleri ise hatırlanabilir düzeyde. Şimdi ise merdane ile sıkma yapan çamaşır makineleri bize oldukça eski görünüyor.
Çamaşır makinesi elektrik çağında
Elektrik motorlarının kullanılması ile ilk elektrikli çamaşır makineleri icat edildi. Alva J. Fisher ise elektrikli çamaşır makinesinin patentini alan ilk kişi oldu. Amerikalı Fisher bu sistemde metal bir tambur kullandı. Elektrik motoru ile dönen tambur kısmı yavaş yavaş bir temizleme yapıyordu. Bu sistem takdir ederseniz ki modern çamaşır makinesinin çalışma mekanizmasına oldukça yakın. Ahşap ve manuel çamaşır teknelerine göre Fisher’ın buluşu büyük bir ilerleme. Fakat tabii, çamaşır makinesinin serüveni burada da bitmiyor. Motorun entegre olmasından sonra büyük şirketler bu modelin daha da iyileşmesi için kolları sıvıyorlar. Çamaşır makinesinde kullanılan yıkama programları, daha fazla temizlik için yeniden tasarlanan iç tambur kısmı gibi birçok özellik de ilerde ekleniyor. Çamaşırları elde yıkamaktan başka çaresi olmayan 18. yüzyıl insanı için bu haber oldukça önemli olsa gerek.
Çamaşır makineleri seri üretimde
Çamaşır makinelerinin seri üretime geçmesini üstlenen şirketlerden biri Maytag, Upton Makine Şirketi. Bu sayede 1930’lı yıllara gelindiğinde gelişmiş çamaşır makinesi modelleri seri üretime geçmişti. 1937’de Bendix tarafından ilk otomatik çamaşır makinesi geliştirilmiş oldu. Amerikalı şirketlerin ve mühendislerin bu icatlarının Avrupa’ya gelmesi ve Avrupa’da üretilmeye başlaması ise 1951’li yıllara dayanıyor. Günümüz çamaşır makineleri ise öyle bir gelişmişlik seviyesindeki ayarları yapıldıktan sonra bütün yıkama işlerini kendileri yapabiliyor. Su sıcaklık derecesini ve sıkma devir ayarını belirledikten sonra bize düşen hiçbir iş yok. Çamaşır makineleri ise yarı otomatik, tam otomatik, önden dolum yapan ve üstten dolum yapan makineler olarak farklı kategorilerde bulunabiliyor. Seri üretimden sonra da çamaşır makinesi hepimizin hayatına yavaş yavaş girmiş oldu ve şimdi olmadan olmaz diyoruz. Peki son halini alan çamaşır makineleri ne durumda?
Günümüz çamaşır makineleri
Bu kategoriler ve otomatik yıkama sistemleri bile halen son noktayı koymuş değil. Her gün yeni fikirler ve teknolojik ilerlemeler çıkıyor. Modern çamaşır makinelerine artık USB ve WiFi bağlantısı ile ulaşılabiliyor. Bundan yıllar sonra da bu makineler bile eski sayılarak yerine yenilikçi ve teknolojik özellikler eklenmiş olabilir. Modern insanın hayatını kolaylaştırmak için teknoloji sınır tanımıyor. Birçok yeni çıkan çamaşır makinesi aynı zamanda kurutma da yapabiliyor. Çamaşırlarınızı makineye atıp çalıştırdıktan sonra birkaç parça kıyafeti mi unuttunuz? Hiç telaş etmeyin çünkü artık makineyi durdurmanızı bile gerek yok. Bunun için kapak üzerine küçük bir bölme yapan modern şirketler makineyi durdurmadan unuttuğunuz parçayı atmanızı sağlıyor. Bunun gibi birçok modern fikir ve kolaylık modern çamaşır makinelerinde sizleri bekliyor. Yeni bir çamaşır makinesi almak ya da eskisini yenilemek istiyorsanız internet üzerinden onlarca markaya ve modele bir tıkla ulaşabilirsiniz.
