Beyaz Rusya veya Belarus ya da resmî adıyla Beyaz Rusya Cumhuriyeti veya Belarus Cumhuriyeti, Doğu Avrupa’da bulunan bir devlet. Ülke 26 yıldır Aleksandr Lukaşenko tarafından yönetiliyor. Ancak Lukaşenko, özellikle corona virüsü salgını döneminde önlem almaması ve tepki çeken açıklamalarıyla dikkat çekmişti. Belarus corona virüsü salgını sırasında hemen hemen hiçbir önlem almamış, devlet başkanı Lukaşenko; “Corona virüsün tedavisi traktör” gibi cümleler kurup halkı tarıma teşvik etmeye çalışmıştı. 26 yıldır ülkeyi yöneten Lukaşenko ülkenin büyük bir kesimi tarafından artık iktidarda istenmiyordu. Geçtiğimiz günlerde ise Belarus’ta başkanlık seçimi vardı. Resmi olmayan sonuçlara göre cumhurbaşkanlığı seçimini ülkeyi 26 yıldır yönetene Aleksandr Lukaşenko’nun kazandığı açıklandı. Bunun ardından ise halk sokaklara döküldü, ülkede internet bağlantısı kesildi, halk ve polis arasında çatışma çıktı. Detaylara birlikte bakalım.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra 10 Temmuz 1994’te cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan Aleksandr Lukaşenko 26 yıldır Beyaz Rusya’nın cumhurbaşkanı olarak görev yapıyor
Siyasetçi zaman zaman olaylara karşı sert tutumuyla eleştiriliyordu. Son olarak ise tüm Avrupa ülkeleri corona virüsüne karşı önlem alırken hatta olimpiyatlar iptal edilirken, Belarus’ta liglerin devam etmesi gündeme oturmuştu
Belarus’ta 26 yıldır iktidar olan Lukaşenko’nun karşısında uzun süredir güçlü bir muhalefet yoktu. Bu nedenle de oyların yüzde 70-80’ini alarak iktidar oluyordu. Ancak bu kez Lukaşenko’nun karşısında bir kadın aday bulunuyordu
İngilizce öğretmeni ve çevirmen Svetlana Tikhanovskaya, eşi Sergey Tikhanovski’nin tutuklanması ve seçimlere girmesinin engellenmesinin ardından siyasete atıldı
Svetlana Tikhanovskaya’nın eşi Sergey Tikhanovski, Mayıs’ta hükümet karşıtı bir gösteriye katıldığı için hapse atılmıştı. Geçtiğimiz günlerde Tikhanovskaya diğer 2 kadın adayın da desteğini almıştı. Üçü de seçimlere katılmaktan men edilen kocalarının yerine siyaset sahnesine çıkan kadın adaylar, “Eşitiz ve kazanabiliriz” sloganıyla, aday oldular. Lukaşenko ise kadınlar için “zavallı şeyler” yorumunu yapmış ve “Belarus Anayasası’nın bir kadın için yapılmadığını” söylemişti. Bunun üzerine ise Viktoria Tsepkalo, Svetlana Tikhanovskaya ve Maria Kolesnikova Lukaşenko’ya karşı ittifak kurmuş ve güçlerini birleştirmişti.
Seçim öncesi yapılan anketlerde Lukaşenko’nun yeniden kazanması bekleniyordu. Fakat uzun yıllardır ilk kez bu kadar güçlü bir muhalefetle karşı karşıya olduğu belirtiliyordu. Devlet yayın organı MIR’ın açıkladığı sandık çıkış anketine göre, Lukaşenko büyük bir farkla yeniden devlet başkanı seçildi
Lukaşenko oyların yüzde 79.7’sini alarak yeniden devlet başkanı seçildi. Ankete göre, Tikhanovskaya’nın oy oranı yüzde 6.8’de kaldı. Muhalefet ise seçimlerde hile yapıldığını iddia etti
Muhalif adaylardan Svetlana Tikhonavskaya, seçmenin çoğunluğunun kendisine oy verdiğini öne sürdü. Tikhanovskaya, destekçilerine oyların sayım işlemi yapılırken sandık başına gitmeleri için çağrıda bulundu
Bunun üzerine ise başkent Minsk’te ve pek çok şehirde seçim sonuçları protesto edildi. Ülke içinde internet erişimi kısıtlandı, caddeler trafiğe kapatıldı
İnsan hakları örgütü Spring 96’dan Valentin Stefanoniç, “Yaşanan çatışmalarda en az 1 insan yaşamını yitirdi. Yaşamını yitiren kişiye polisin mahkum aracı çarptı” dedi. Öte yandan Stefanoviç ilk belirlemelere göre en az 120 insanın da gözaltına alındığını söyledi.
Polis göstericileri dağıtmak için ses bombası, biber gazı ve plastik mermi kullandı. Güvenlik güçleri ve eylemciler arasında çatışmalar yaşandı. Yaralıların olduğu belirtildi. Gösteriler farklı şehirlere yayılarak devam ediyor
Reuters haber ajansı, Minsk’te toplananlar “Zafer Bizim” gibi sloganlar attıklarını ve en az 10 kişinin gözaltına alındığını duyurdu. Ajans ayrıca, Minsk’in yanı sıra Zhodzina ve Baranoviçi kentlerinde de protestolar düzenlendiğini bildirdi.
Belarus’ta, geçen ay Lukaşenko’nun rakiplerinin adaylığının reddedilmesi ve muhalefet üzerindeki baskının artması üzerine on binlerce muhalif sokağa dökülmüştü
Protesto gösterisinin son 10 yıldaki en büyük eylem olduğu belirtiliyor. Minsk merkezli insan hakları merkezi Viasna, Mayıs ayındaki seçim kampanyasının başlamasından beri 2 binden fazla kişinin gözaltına alındığını bildirdi.
Kaynak: 1
