Türk tarihçi, siyaset bilimci, ilahiyatçı bir kadın aydın. Yaşamı boyu laik Türkiye Cumhuriyet’inin ilkelerine bağlı kalarak, kadın haklarının, Atatürk aydınlanması içindeki savunucusu olan, İslamiyet’e ılımlı yaklaşımlarda bulunarak, yobazlığın önüne geçmeye çalışan ve “çağdaş ilahiyatçı” olarak bilinen Prof. Dr. Bahriye Üçok’u bombalı bir saldırıda kaybetmenin 30. yılında saygıyla anıyoruz.
1. Trabzon’da başlayan bir öykü
Mehmet ve Nadire Bektaşoğlu’nun kızı olarak 1919 yılında Trabzon’da dünyaya gelen Bahriye Üçok, ilk ve ortaokulu Ordu’da okuduktan sonra İstanbul’a gelir ve öğrenimine Kandilli Kız Lisesinde devam eder.
2. İslam tarihi ve konservatuvar eğitimi
Yüksek öğrenimi için Ankara’ya giden Bahriye Üçok Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Ortaçağ Türk-İslam Tarihi Bölümünde okurken, bir yandan da Devlet Konservatuarı Opera Bölümüne devam eder ve bu okulları başarıyla tamamlar.
3. İlk ilahiyatçı kadın öğretim üyesi
Samsun ve Ankara’da on bir yıl süren lise öğretmenliğinden sonra, 1953 yılında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde öğretim üyesi olur. Aynı zamanda da bu fakültenin ilk kadın öğretim üyesi sıfatını alır.
4. Kumru ile başlayan annelik
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Coşkun Üçok ile evlenen Bahriye Üçok Kumru isminde bir kız çocuğu sahibidir.
5. İslamiyet’i hoşgörüyle yorumlamak
İyi derecede Farsça ve Arapça bildiği için İslam dini üzerine yaptığı araştırmalar sonucunda Kur’an-ı Kerim’e bağlı kalarak İslamiyet’i çağdaş, gerçekçi ve dinin özünde bulunan hoşgörüyle yorumlayan Bahriye Üçok, 1957 yılında doktor, 1964 yılında “İslam Devletlerinde Kadın Hükümdarlar” adlı çalışmasıyla da doçent olur.
6. Ve başlayan tehditler
Çağdaş ve Laikliğe bağlı görüşleri yüzünden Bahriye Üçok, 1960’lı yıllardan itibaren tehditler almaya başlar ve kendini güvende hissetmediği için akademik çalışmalarına ara vermek zorunda kalır.
7. Siyasi yaşama geçiş
1971 yılında dönemin cumhurbaşkanı tarafından kontenjandan senatör seçilir ve böylelikle aktif siyasi yaşamı başlar. 1983 yılı seçimlerinde Ordu milletvekili seçilerek TBMM’ye girer.
8. İslam’a farklı bir bakış
Kasım 1988’da televizyonda yapılan bir açık oturumda, “İslam’da örtünmenin ve oruç tutmanın zorunlu olmadığı” yolundaki görüşlerini açıklaması üzerine birçok tepki çeker ve tehditler almaya başlar.
9. Kargoyla gönderilen bombalı paket
Üçok, 6 Ekim 1990 günü Çankaya ilçesinde bulunan evine, bir kargo şirketi tarafından ulaştırılan kitap paketini bomba olabileceği şüphesiyle kapısının önünde açmaya çalışırken, paketin içine yerleştirilmiş olan bomba patlar.
10. Ve yaşama veda
Ağır yaralı olarak Hacettepe Tıp Fakültesi Acil Servisi’ne kaldırılan Üçok burada yaşamını yitirir ve 9 Ekim tarihinde Karşıyaka Mezarlığına defnedilir. Cinayeti İslâmi Hareket adlı bir örgüt üstlenir.
11. 7 Ekim 1990 tarihli Cumhuriyet gazetesinin haberi
Muammer Aksoy, Çetin Emeç, Turan Dursun’dan sonra türbana karşı tavrı ve laikliği savunmasıyla tanınan SHP Parti Meclisi Üyesi Bahriye Üçok da suikast sonucu öldürüldü. İstanbul’dan Ankara Çankaya’daki evine özel bir kargo şirketiyle yollanan kitap paketini açan Üçok, içindeki bombanın patlaması sonucu ağır yaralandı. İki kolu ve bir bacağı kopan Üçok kaldırıldığı hastanede ameliyata alınamadan öldü. Cinayeti İslami Hareket adlı örgüt üstlendi. Cumhuriyet Gazetesini telefonla arayarak İslami Hareket Örgütü adına konuştuğunu bildiren bir kişi Üçok’u “tesettür konusundaki düşünceleri yüzünden” cezalandırdıklarını söyledi. Aynı kişi “İslam’a sınır koyanları öldürmeyi borç bildiklerini” belirtti.
12. Laikliğin savunucusu ilahiyatçı
SHP Parti Meclisi üyesi olan Doç. Dr. Bahriye Üçok, katledildiği sırada bir laiklik raporu hazırlamaktaydı. Üçok, katıldığı toplantılarda sık sık laiklik, kadın hakları ve irtica tehlikesi üzerinde durmuş ve “laikliğin savunucusu ilahiyatçı” olarak tanınmıştı.
13. Üç kitap sahibi
Fransızca, Arapça ve Farsça bilen Bahriye Üçok’un, “İslam’dan Dönenler”, “Yalancı Peygamberler” ve “İslam Devletlerinde Kadın Hükümdarlar” adlı üç kitabı yayımlamıştır.
14. Dinine bağlı bir İslam uzmanı
Bahriye Üçok, önemli bir İslam uzmanıydı ve henüz 6 yaşındayken Kuran’ı hatmetmişti. Ölümünden iki yıl önce kendisiyle yapılmış bir söyleşide dinine bağlı olduğunu; ancak. İslam dininin yanlış yorumlanmasına karşı çıktığını belirtmişti.
15. Bombayı anneme ellerimle verdim
Üçok’un tek çocuğu olan avukat Kumru Üçok, o günü şöyle anlatır: “Bombayı anneme ellerimle verdim, Kargo şirketi anneme gönderilen paketi evimize iki kere getirmiş. Bizi evde bulamamışlar. İkinci gelişlerinde eve ihbarname bırakmışlar. Ben de kargo şirketine gidip paketi aldım ve eve getirdim. O paketle de 15 dakika kadar seyahat ettim. Paketi anneme verdikten sonra arkamı döndüm ve alt kata yöneldim. Annem o sırada paketi açmaya çalışıyordu. Arkamı döner dönmez bir patlama sesi duydum. Bu olayı unutmak mümkün değil. Her gün her an aklımda. Her gün rüyalarıma giriyor.”
