Ay’a gitmek hâlâ çoğumuz için çocukluk hayali. Ama ya size, gitmeden de orada bir arsanız olabileceğini söylesek? Üstelik sadece birkaç tıkla, 35 dolara! Saçma mı geldi? Belki de öyledir… Ama işte tam bu noktada sahneye Dennis Hope çıkıyor: 1980’lerde işsiz ve çaresiz bir adamken, dünya dışı bir mülk satışı fikriyle gündeme bomba gibi düştü. İddiaya göre, Ay’ın tamamını sahiplenip parsel parsel satmaya başladı. Üstelik Ronald Reagan, Jimmy Carter ve George W. Bush gibi isimleri “müşteri listesine” yazacak kadar da ileri gitti! Evet, kulağa absürt geliyor ama Hope’un bu absürtlüğü sistematikleştirip “galaktik hukuk” kılığına sokuyor.
Ay kimin?
Amerikan medyasını ya da internetin derin köşelerini biraz kurcaladıysanız şu ilginç soruya mutlaka denk gelmişsinizdir: “Ay’ın sahibi kim?” Eğer bu soruyu bir hippie’ye ya da bir uzay hukukçusuna yöneltirseniz, alacağınız yanıt net olur: “Hiç kimse.”
Ama eğer bu soruyu Dennis Hope’a sorarsanız… Eh, cevabı biraz daha iddialı olur:
“Ay benim! Hatta Ronald Reagan, George W. Bush ve Jimmy Carter da benden aldı!”
Evet, şaka gibi geliyor ama değil. Bu hikâye hem komik hem de düşündürücü. Hadi gelin, Dennis Hope’un “Ay’ı satıyorum” macerasına birlikte göz atalım.
Uzayda mülkiyet mümkün mü?
1967 yılında tam 111 ülke, uzaya dair temel kuralları belirlemek için bir araya geldi ve Dış Uzay Anlaşmasını imzaladı. Bu anlaşma diyor ki:
“Hiçbir ülke, uzaydaki herhangi bir yeri —ister Ay olsun, ister Mars— sahiplenemez. Egemenlik ilan edemez, orayı işgal edemez, tapulayıp çitle çeviremez.”
Ama burada dikkat çeken bir detay var: Anlaşma sadece “devletleri” kapsıyor. Yani, bireylerden ya da özel şirketlerden hiç bahsetmiyor. İşte Dennis Hope’un “Aha! Açık buldum!” dediği an tam da burası.
1980’lerde işsiz kalan Dennis Hope, aklına parlak bir fikir geldi. Amerika’nın meşhur Homestead Yasası gibi düşünerek, uzayda kimsenin sahiplenmediği alanları sahiplenmeye karar verdi.
San Francisco’da bir devlet dairesine gitti ve dedi ki: “Ay’ın tamamını ve Güneş Sistemi’ndeki diğer gezegenlerin yüzeylerini üzerime almak istiyorum!”
Sonra da oturdu, Birleşmiş Milletler’e ve Sovyetler’e mektup yazdı: “Merhaba, ben Ay’ı sahiplendim. İtirazınız varsa yazın.” Cevap gelmeyince, bunu “sessiz onay” olarak kabul etti. Ve satışlara başladı!
Kağıt üzerinde uzay mülkleri
Hope’un kurduğu Lunar Embassy (Ay Elçiliği) adlı web sitesinden isterseniz Ay’da, isterseniz Venüs ya da Merkür’de arsa alabiliyorsunuz.
Fiyatlar da şöyle:
Ay’da bir parça toprak: 34,99 dolar
Plüton’un tamamı: 250.000 dolar
Hatta satın aldığınız arsanın maden haklarıyla birlikte geldiği yazıyor. Ama dikkat! Küçük puntolarda şöyle bir not var:
“Kazanç sağlarsanız %10’unu Galaktik Hükümete ödeyeceksiniz.” Galaktik Hükümet mi? Evet, Hope’un kendisinin kurduğu, hayali ama “anayasa, para birimi ve patent ofisi” olan bir sistem bu. Tam anlamıyla bir “galaktik fantezi”.
Hope, müşterileri arasında politikacıların da olduğunu söylüyor. Özellikle Jimmy Carter, Ronald Reagan ve George W. Bush’un adlarını veriyor. Ama detaylara bakıldığında, bu başkanlar muhtemelen bu arsaları ya kendileri almadı ya da onlar adına hediye olarak alındı. Yani olay daha çok bir hatıra belgesi gibi.
Peki bu arsalar gerçekten mülkiyet hakkı sağlıyor mu?
Cevap basit: Hayır.
Uluslararası Uzay Hukuku Enstitüsü Başkanı Tanja Masson-Zwaan bu konuda çok net konuşuyor:
“Dennis Hope’un sattığı kağıtlar, yasal olarak kimseye Ay üzerinde hak vermez. Bunlar sadece eğlencelik belgeler.” Yani tapu gibi görünüyor olabilir ama gerçek bir mülkiyet hakkı sağlamıyor.
