Gezegenimizin tek doğal uydusu olan Ay, uzay çalışmaları söz konusu olduğunda hayli önemli. Bununla birlikte ülkeler arasındaki siyasi ve bilimsel rekabetin, “uzay savaşlarının” da oldukça önemli bir unsuru. Çünkü Ay’a gitmek, tarihsel süreçte ülkeler arasındaki uzay rekabetinde ideolojik ve bilimsel olarak üstünlük sağlamanın en önemli yolu olarak görüldü. Peki, bugüne kadar Ay’a giden ve gezegenimizin uydusuna başarılı bir şekilde iniş yapabilen ülkeler hangileri? Detaylar birlikte bakalım.
Gezegenimizin tek doğal uydusu olan Ay, uzay çalışmaları söz konusu olduğunda büyük bir öneme sahip
Bununla birlikte tarihsel olarak hem siyasi hem de bilimsel açıdan ülkeler arasındaki uzay rekabetinin en önemli unsuru. Bu sebeple pek çok ülke, hem Ay’ın gizemlerini keşfetmek hem de uzay yarışında söz sahibi olabilmek için adım attı. Ülkelerin Ay yolcukları kimi zaman devlet olanaklarıyla kimi zaman özel şirketlerin katkısıyla gerçekleştirildi. Ancak bu adımları başarılı kılan ülkelerin sayısı pek fazla değil. Peki, Ay’a giden ülkeler hangileri? Gelin, bugüne kadar Ay’a gitmeyi başaran ülkeler hangileri, birlikte bakalım.
1. Sovyetler Birliği
Luna-2
İnsanlık tarihinde Ay’a gitmeyi başaran ilk ülke Sovyetler Birliği. 12 Eylül 1959’da Baykonur Uzay Üssü’nden Vostok roketiyle uzaya gönderilen Sovyetler Birliği’ne ait Luna-2 uzay aracı ise Ay’a inen ilk nesne olarak tarihe geçti. Sovyetler Birliği’nin bu tarihi başarısı, ülkeler arasındaki uzay yarışını başlatan en önemli gelişmelerden biriydi. Sovyetler Birliği/Rusya bugüne kadar toplam 23 Ay görevini başarıyla tamamladı.
2. Amerika Birleşik Devletleri
Uzay yarışının en önemli aktörlerinden olan Amerika Birleşik Devletleri, bugüne kadar 32 Ay görevi gerçekleştirdi. Bu doğrultuda Ay’a ayak basan ilk insan da bir Amerikalıydı: Neil Armstrong. ABD’nin Apollo uzay programı, Ay’ın keşfi için oldukça önemli bir atılım olarak tarihteki yerini aldı. Bununla birlikte ABD’nin Ay görevlerinden 6’sı, insanlı görevlerdi. Bugüne kadar toplam 12 astronot, Ay üzerinde yürüdü.
3. Çin
Çin, gerçekleştirdiği 7 Ay görevi ile Ay’a gitmeyi başaran ülkeler arasında yer alıyor. Bununla birlikte Çin’in 2030 yılı civarında Ay’a insan göndermeyi planladığı biliniyor.
4. Japonya
Bugüne kadar Ay’a gitmeyi başaran ülkelerden biri de Japonya. Japonya, ilki 1990 ikincisi 2007 yılında olmak toplam iki Ay görevini başarıyla tamamladı. Bununla birlikte kısa süre önce SLIM isimli uzay aracı Ay’a yumuşak iniş yapan Japonya, bu başarıyı elde eden beşinci ülke oldu.
5. Lüksemburg
Lüksemburg merkezli özel şirket LuxSpace, Çin Long Mark roketinde uzaya küçük bir sonda fırlattı. Sonda, Ay’ın etrafında yakın uçuş gerçekleştirdikten sonra Ay yüzeyine çarptı.
6. İtalya
İtalya’nın ArgoMoon isimli uydusu 2022 yılında NASA’nın Uzay Fırlatma Sisteminin ilk görevi olan Artemis 1’de Ay’a gönderildi.
7. Güney Kore
Güney Kore 4 Ağustos 2022’de Korea Pathfinder Lunar Orbiter adındaki uyduyu Falcon 9 Block 5 roketiyle Ay’a yolladı. Güney Kore’nin Ay misyonu, su buzu ve helyum-3 gibi Ay kaynaklarını araştırmak, topografik bir harita çıkarmak ve gelecekteki Ay’a iniş alanlarının seçimine yardımcı olmak gibi hedeflerle gerçekleştirildi.
8. İsrail
İsrail, 2019’da genç nesiller arasında uzay araştırmalarına olan ilgiyi artırmak için bir Ay misyonu hayata geçirdi. Bu kapsamda Beresheet isimli araç, Ay’a çarpsa da uydumuza ulaşmayı başardı.
9. Birleşik Arap Emirlikler
BAE 2022’nin sonlarında, Hakuto-R Mission 1 iniş aracıyla Ay’a bir Ay gezgini gönderdi. Gezgin, Ay yüzeyine ulaştı ancak inişten kısa süre sonra aracın bağlantısı kesildi ve görev sonlandırıldı.
10. Hindistan
Hindistan, bugüne kadar birden fazla Ay misyonu gerçekleştirdi. Chandrayaan-11, Hindistan tarafından 2008 yılında gönderilen ilk Ay sondasıydı. Öte yandan bildiğiniz gibi Ay’ın güneyine iniş yapan ilk ülke de Hindistan oldu.
11. Avrupa Birliği
Avrupa Uzay Ajansı tarafından temsil edilen Avrupa Birliği de Ay’a ulaşmayı başardı. Güneş-elektrikli tahrik ve iletişim teknikleri gibi yeni teknolojileri test etmek için Ay’a gönderilen SMART-1, 3 yıl boyunca Ay’ın etrafında döndükten sonra yüzeye çarparak görevine son verdi.
Ay’a yumuşak iniş yapmayı başaran ülkelerin sayısı ise çok daha az
Ay’a inişler, aracın alçalma hızına bağlı olarak sert inişler veya yumuşak inişler olarak sınıflandırılıyor. Yumuşak inişler, uzay aracının güvenli ve yavaş bir hızla yere inmesi anlamına geliyor. Bu yöntem mürettebatlı görevlerde veya geminin inişten sonra bilimsel ölçümler ve testler yapmasının beklendiği durumlarda kullanılıyor.
Bugüne kadar Ay’a yumuşak iniş yapan ülkeler ise şu şekilde:
Rusya
Amerika Birleşik Devletleri
Çin
Hindistan
Japonya
Ay, önümüzdeki dönemde de uzay araştırmalarının merkezinde yer alacak
Çünkü çok sayıda ülke, yakın gelecekte mevcut veya yeni Ay programları ile Ay’a gitmeyi hedefliyor. Türkiye de bu ülkelerden biri. Türkiye uzay programı kapsamında önümüzdeki 10 yıl içerisinde Ay inişi yapmayı planlıyor. Hindistan, Japonya, ABD ve Güney Kore gibi Ay görevlerinde tecrübeli ülkelerin yanı sıra Güney Afrika, Kanda, Ukrayna ve Meksika 2030 yılı civarında Ay’a giden ülkeler listesinin üyesi olmayı hedefliyor.
