ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » Genel » Terkedilmiş Akıl Hastanesi Koridorlarında Amerika’dan Osmanlı’ya Delilik

Terkedilmiş Akıl Hastanesi Koridorlarında Amerika’dan Osmanlı’ya Delilik

Engin Özer Yazar: Engin Özer
5 Ocak 2015
Kategori: Genel
Google Haberler'de ListeList'e Abone OlGoogle Haberler'de ListeList'e Abone Ol
0
Share on FacebookShare on Twitter

Batıda 19. yüzyılda adeta bir moda akımı gibi birbiri ardına akıl hastaneleri açılmış. Bunda psikiyatri biliminin profesyonel şekilde yapılmaya başlanmasının etkisi büyük. Bugün çoğu terk edilmiş olan bu hastaneler ıssız avluları, tekinsiz koridorları ve duvarlarına hapsolup kalmış çığlıklarıyla bir gerilim filmi setini andırıyor.

Karşımıza çıkan bu etkileyici görsellere ülkemizin kökleri Osmanlı’ya kadar dayanan ilk akıl hastanesi Toptaşı Bimarhanesi ve şamanizm geleneklerimizin deliliğe bakışını da ekledik.

Buffalo State Hastanesi, NY

akil hastanesi
Deliliğin tarih boyunca lanetlenmişlik, cadılık, öcü, öteki tarafla iletişim halindeki gibi algılarının sebebi sadece Hollywood sineması değil. Kurandan iki ayet tırtıklayarak gişe garantili cinli, perili filmleri keşfeden Türk sineması hiç değil. Dolayısıyla o filmlerde gözlerini belertip, ani çığlıklar – bir anda susmalar ve histerik kahkahalar kombinasyonunda oyunculuk kasan dandik artistler hiç hiç değil.

Hudson River State Hastanesi, hastaların diş fırçaları

akil hastanesi 3
Geçen yüzyıla ait olsalar da aslında modern zaman disiplin ve düzenine sahipler. Çünkü delilik çağlar boyunca hep zincirlenmiş. Delileri zincire vurmayıp onlara toplumda sağlam payeler veren bizden başka ırk var mı bilmiyoruz. Cidden bak. Eskiden çok tatlı bir toplulukmuşuz. Ama çok çok eskiden. Türkler olarak Anadolu’ya girmeden önce biliyorsunuz şamandık.

Şamanizmde deli, cadı değil cemaat lideri kanaat önderi gibi

Schamane während Feuer Zeremonie bei Kyzyl, Tuva, Russland
Şamanlık hayatı doğa olaylarının şekillendirdiği, doğaya bağlılığın ve saygının Greenpeace x 1500 olduğu çok şahane bir inanış. Şamanlar delilerin üst tarafla, yani gökler katındaki yağmurları yağdıran, fırtınalar çıkartanlarla iletişim kurabildiklerine inanmışlar. Delilerin tuhaf sesler çıkarmalarını değişik hareketler yapmalarını bu şekilde sebeplendirip onlara saygı duymuş, ellerine asalar verip, süslemiş püslemişler. Aslında durumdan biraz tırsmışlar da diyebiliriz.

Yani şamanizmde deliler bir nevi kanaat önderi, cemaat lideri statüsüne gelmişler. Eğer beyindeki hasar kalıtsalsa ,mesela delinin oğlu da rahatsız olarak dünyaya gelmişse, bu yeteneklerin babadan oğula aktarıldığı inancıyla çocuk büyüdüğünde ona da büyücü ve doğayla iletişim kurabilen kutsal varlık payesi verilirmiş. Böylece delilerle içiçe kardeş kardeşe güzel bir hayat kurulmuş.

Osmanlı’da deliler ve Toptaşı Bimarhanesi

toptasi bimerhanesi
Avluda gramofon eşliğinde oynayan deliler

Türkiye’de modern psikiyatrinin başlangıcı 1873 yılında Süleymaniye Bimarhanesi’nin Üsküdar Toptaşı’na taşınması olarak kabul ediliyor. Toptaşı Bimarhanesi, tüm hastaları ve personeliyle birlikte 1927 yılında Bakırköy‘e devredilene kadar Osmanlı ve Cumhuriyet’in en büyük akıl hastanesi olarak hizmet vermiş.

Batı gören Osmanlı bürokratının serzenişleri

Toptasi Bimarhane
Toptaşı Bimarhanesi erkek hastalar

Tanzimatla birlikte batıya daha sık seyahatler yapan Osmanlı devlet erkanı gördükleri uygulamalardan hayli etkilenirler. Seyahatname-i Londra* adındaki, bir Osmanlı bürokratının aslen 1 Mayıs 1851’de açılışı yapılacak olan Londra Uluslararası Sanayi ve Hammadde Fuarını gezip görmek amacıyla kaleme aldığı yazının, akıl hastaneleriyle ilgili bölümününe bakalım:

…Bununla birlikte delilere zerre kadar eziyet ve sıkıntı verilmiyor. Kendilerine iyi muamele yapıyorlar ve yeme içme ve eğlenmelerine çok özen gösteriyorlar. Ayrıca bunlara tiyatro oyunları gösteriliyor, türlü hokkabazlıklar yapmalarına müsaade ediliyor. Her gün bunların başlarına soğuk sular dökerek dimağlarındaki harareti gideriyorlar. Önlerine tavla, dama, satranç gibi oyun takımları koyarak istedikleri oyunu oynatıyorlar. Bazen çay ve şerbet gibi şeyler kaynatıp verirler.

Yakılmış ölülerin sahipsiz külleri, Oregon State Hastanesi

akil hastanesi 2
Bürokratların yazdıklarından edinilen ortak izlenim batının sağlık konusunda Osmanlı’dan çok daha ileride olduğu yönündedir. Osmanlı’da tabii ki tımarhaneler vardır ama bunlar hastaları daha çok kapalı tutma ve izole etme üzerine işlev görür. Osmanlı’da tımarhaneleri gezen batılıların yazdıkları ise bizim bürokratların hayranlık kelimelerinin tersine daha çok dehşet belirten tanımlar olmuş.

Güzellik salonu, Trenton State Hastanesi

akil hastanesi 44
1838 yılında Avrupa’daki hastaneleri gezerek İstanbul’a kadar gelen Amerikalı doktor Pliny Earl, Süleymaniye Bimarhanesini ziyarete eder. Yazdıkları daha çok delilerin zincirlenmesine olan şaşkınlığı üzerinedir. Earl, hastanede kırk yıldan fazladır kalmış olduğu söylenen bir hastayı şu şekilde tarif eder:

… saçları tam anlamıyla karışık lüleler halinde oldukça sık bir biçimde boynundan ve omuzlarından dökülüyordu. Kafası meşhur “David’in Habil’in ölümünü düşünen Kabil” resmindeki Kabil figürünün gerçeği olabilecek eşsizlikteydi.*

Terk edilmiş hasta bavulları, Bolivar State Hastanesi

akil hastanesi 7
Pliny Earl tarifine şöyle devam ediyor: Dört uzvu da yerde olacak şekilde çömelmiş, dizleri ve dirseklerine dayanmış bir şekilde kafasını ve ellerini içinde hâlâ canlı közler bulunan mangala tutuyordu. Kendisine yöneltilmiş olsun ya da olmasın söylenen her şey kocaman kafasını yavaşça döndürmesine ve korkunç yüzünü daha doğrudan göstermesine neden oluyordu. Dementia’nın (psikoz) çarpıcı bir örneği idi.*

Deli gömleği, Logansboard State Hastanesi

asylum5
Aslında insanın aklı o hep anlatılan akıl hastalarını musiki yoluyla tedavi etme yoluna giden Osmanlı’ya gidiyor. Fatih Sultan Mehmet’in oğlu ve 13. Osmanlı Padişahı II.Beyazıd’ın 1488’de Edirne’de kurduğu Darüşşifada bu yöntem benimsenmiş hatta daha sonraları 1888’de Amerika’daki Philedelphia hastanesinde benzer bir model kullanılmış.

Hasta elbiseleri, Clarinda State Hastanesi

akil hastanesi 8
Edirne’de de o dönem hastanede kullanılan kase, kavanoz, şişe, nimten (Kısa gömlek) cerrahlar ve hastalar için pamuklar, hizmetçiler için önlük, gecelik entari gibi kayıtlar bulunuyor.

Lobi, Yankton State Hastanesi

akil hastanesi-9
Hastalar için kullanılan ilaçlar arasındaysa bal, misk, beyaz amber, katur, gül suyu, hindistan cevizi, kuru gül, ayva, nar, limon suyu, defne yağı, badem yağı gibi maddeler varmış.

Otopsi salonu, St. Elizabeth Hastanesi

akil hastanesi.10
Tanzimat zamanında batıya gidip gördüklerini yazan bürokratların kayıtlarında su sesiyle tedavi ve fıskiyelerden de hayranlıkla bahsedilmiş.

Tipik bir koridor, Buffalo State Hastanesi

asylum10
Aslında bu yöntem de Edirne’de yaklışk 500 yıl önce benimsenmiş. Bugün adı “Sultan II. Bayezıd Külliyesi Sağlık Müzesi” olan tesiste şadırvandan fışkıran suların kubbeye kadar yükseldiği yazılmış. Haftada üç gün düzenlenen musiki konserleri, su sesinin hastalara verdiği huzurla birleşerek külliyenin duvarlarında yankılanırmış. İnsan istemeden de olsa iki ileri bir geri gidişimiz kaderimiz mi diye düşünmeden edemiyor.

*Pliny Earl ve Seyahatname-i Londra Kaynak: Delilik, Siyaset ve Toplum / Toptaşı Bimarhanesi (1873 – 1927) Fatih Artvinli

PaylaşTweetleGönder
Engin Özer

Engin Özer

İleri
Birbirinden Efsane 25 Paylaşımla Orta Dünya Mizahının Dibi

Birbirinden Efsane 25 Paylaşımla Orta Dünya Mizahının Dibi

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

Lütfen tartışmaya katılmak için giriş yapın

İlgili İçerikler

Şahsiyet’ten Ezel’e: IMDb Puanlarına Göre Tüm Zamanların En İyi 30 Türk Dizisi
Dizi

Şahsiyet’ten Ezel’e: IMDb Puanlarına Göre Tüm Zamanların En İyi 30 Türk Dizisi

Türkiye’deki Bazı Yolların Asfaltı Neden Kırmızı? Mastik Asfalt Nedir?
ListeList Özel

Türkiye’deki Bazı Yolların Asfaltı Neden Kırmızı? Mastik Asfalt Nedir?

Fata Morgana: Optik Yanılgı Nedeniyle Gemilerin Havadaymış Gibi Göründüğü Tuhaf Bir Fenomen
Teknoloji - Bilim

Fata Morgana: Optik Yanılgı Nedeniyle Gemilerin Havadaymış Gibi Göründüğü Tuhaf Bir Fenomen

Şehir Direklerin Üstüne Kurulmuş! Amsterdam Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Gerçek
Seyahat

Şehir Direklerin Üstüne Kurulmuş! Amsterdam Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Gerçek

Dünyaca Ünlü Ressamların Birbirinden Çarpıcı Gün Batımı Resimleri
Tasarım

Dünyaca Ünlü Ressamların Birbirinden Çarpıcı Gün Batımı Resimleri

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Güzel Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Güzel Tweetleri

Biraz Huzur Arayanlara: Ev İçi Ses Yalıtımı Yapmak İsteyenlere 9 Etkili Çözüm
Yaşam

Biraz Huzur Arayanlara: Ev İçi Ses Yalıtımı Yapmak İsteyenlere 9 Etkili Çözüm

Onlar Da Depresyona Giriyor! Terapistlerin Depresyonla Mücadele Ederken Yaptıkları 12 Şey
Sağlıklı Yaşam

Onlar Da Depresyona Giriyor! Terapistlerin Depresyonla Mücadele Ederken Yaptıkları 12 Şey

Duyduğunuzda Ufkunuzu İkiye Katlayacak Ortamlarda Satmalık 48 Kısa Bilgi
ListeList Özel

Duyduğunuzda Ufkunuzu İkiye Katlayacak Ortamlarda Satmalık 48 Kısa Bilgi

Spoan Sendromu: Nüfusun Büyük Kısmının Kuzen Olduğu Küçük Bir Kasabada Görülen İlginç Hastalık
Sağlıklı Yaşam

Spoan Sendromu: Nüfusun Büyük Kısmının Kuzen Olduğu Küçük Bir Kasabada Görülen İlginç Hastalık

Yeteneği ve Güzelliğiyle Sinema Tarihinde İz Bırakan Catherine Zeta-Jones’un En İyi Filmleri
Film

Yeteneği ve Güzelliğiyle Sinema Tarihinde İz Bırakan Catherine Zeta-Jones’un En İyi Filmleri

Stresi Azaltmaktan Zihni Güçlendirmeye: Evinizde Sanat Eseri Bulundurmanın 5 Faydası
Tasarım

Stresi Azaltmaktan Zihni Güçlendirmeye: Evinizde Sanat Eseri Bulundurmanın 5 Faydası

Nishiyama Onsen Keiunkan: 52 Nesildir Aynı Ailenin İşlettiği Dünyanın En Eski Oteli
Seyahat

Nishiyama Onsen Keiunkan: 52 Nesildir Aynı Ailenin İşlettiği Dünyanın En Eski Oteli

Dakikalar İçinde Hazır! Yapay Zeka İle Vesikalık Fotoğraf Yapma Uygulamaları
Teknoloji - Bilim

Dakikalar İçinde Hazır! Yapay Zeka İle Vesikalık Fotoğraf Yapma Uygulamaları

Daha Önce Kemikleriniz Kırılmadıysa İlahi Olarak Korunduğunuzu İddia Eden Tiktok’taki Viral Kırık Kemik Teorisi
Gündem

Daha Önce Kemikleriniz Kırılmadıysa İlahi Olarak Korunduğunuzu İddia Eden Tiktok’taki Viral Kırık Kemik Teorisi

Doğduğunuz Ayın Çiçeği Karakter Özellikleriniz Hakkında Ne Söylüyor?
ListeList Özel

Doğduğunuz Ayın Çiçeği Karakter Özellikleriniz Hakkında Ne Söylüyor?

Son Dönemlerin En Popüler İsimlerinden Biri Olan Sabrina Carpenter Hakkında Bilmeniz Gereken 20 Gerçek
Müzik

Son Dönemlerin En Popüler İsimlerinden Biri Olan Sabrina Carpenter Hakkında Bilmeniz Gereken 20 Gerçek

Duvar Dekoru Fikirleri: Evinizin Havasını Anında Değiştirecek 15 Muhteşem Öneri
Yaşam

Duvar Dekoru Fikirleri: Evinizin Havasını Anında Değiştirecek 15 Muhteşem Öneri

Kushim: Tarihte İsmi Kayıtlara Geçen İlk İnsan Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Tarih

Kushim: Tarihte İsmi Kayıtlara Geçen İlk İnsan Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Yaz Aylarında Rahat Etmenizi Sağlayacak Sivrisinek Kovucu 9 Doğal Ürün
Yaşam

Yaz Aylarında Rahat Etmenizi Sağlayacak Sivrisinek Kovucu 9 Doğal Ürün

Galileo Galilei’nin Yargılanmasından Michelangelo’nun Maaş Talebine: Vatikan’ın Özel Arşivinde Yer Alan 14 Belge
Tarih

Galileo Galilei’nin Yargılanmasından Michelangelo’nun Maaş Talebine: Vatikan’ın Özel Arşivinde Yer Alan 14 Belge

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları
Teknoloji - Bilim

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları

22 Mart 2024
Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi
Teknoloji - Bilim

Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi

29 Mart 2024
İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller
Sponsorlu İçerik

İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller

6 Mart 2021
Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın
Sponsorlu İçerik

Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın

22 Ağustos 2023
Şahsiyet’ten Ezel’e: IMDb Puanlarına Göre Tüm Zamanların En İyi 30 Türk Dizisi
Dizi

Şahsiyet’ten Ezel’e: IMDb Puanlarına Göre Tüm Zamanların En İyi 30 Türk Dizisi

17 Mayıs 2025
Türkiye’deki Bazı Yolların Asfaltı Neden Kırmızı? Mastik Asfalt Nedir?
ListeList Özel

Türkiye’deki Bazı Yolların Asfaltı Neden Kırmızı? Mastik Asfalt Nedir?

17 Mayıs 2025
Fata Morgana: Optik Yanılgı Nedeniyle Gemilerin Havadaymış Gibi Göründüğü Tuhaf Bir Fenomen
Teknoloji - Bilim

Fata Morgana: Optik Yanılgı Nedeniyle Gemilerin Havadaymış Gibi Göründüğü Tuhaf Bir Fenomen

17 Mayıs 2025
Şehir Direklerin Üstüne Kurulmuş! Amsterdam Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Gerçek
Seyahat

Şehir Direklerin Üstüne Kurulmuş! Amsterdam Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Gerçek

17 Mayıs 2025
Dünyaca Ünlü Ressamların Birbirinden Çarpıcı Gün Batımı Resimleri
Tasarım

Dünyaca Ünlü Ressamların Birbirinden Çarpıcı Gün Batımı Resimleri

16 Mayıs 2025
Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Güzel Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Güzel Tweetleri

16 Mayıs 2025
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi

10 Şubat 2024
Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın
Sponsorlu İçerik

Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın

22 Ağustos 2023
Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu
ListeList Özel

Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu

16 Mart 2020

Sosyal Medya'da ListeList

  • Hakkımızda
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu