İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde Yahya Kemal Beyatlı’nın öğrencisi, Cumhuriyet neslinin ilk öğretmenlerinden biri olan Ahmet Hamdi Tanpınar; şiir, hikaye, roman, deneme, makale ve edebiyat tarihi gibi birçok türde eser vermis çok yönlü yazarlarımızdandır. Çağdaşlaşma sürecinde bireyin, geleneksel kültürle modern kültür arasında sıkışmasını, yaşadığı çatışmayı, bunun toplum hayatına yansımasını, zaman kavramını, bilinçaltı ve psikolojik tahlilleri, Doğu-Batı sorununu, geçmişe özlemi ve rüya temasını işleyen Ahmet Hamdi Tanpınar’ın eserlerini sizler için inceledik. “Şiirlerimde sustuğum şeyleri roman ve hikayelerimde anlatırım.” diyen Türk edebiyatının modern şair ve yazarlarından Ahmet Hamdi Tanpınar ve eserleri…
Çok yönlü bir sanatçı olan Ahmet Hamdi Tanpınar kimdir?
23 Haziran 1901 tarihinde İstanbul’da doğan Ahmet Hamdi Tanpınar, veteriner olmak için gittiği Baytar Mektebi’ni şiirlerinden tanıdığı Yahya Kemal Beyatlı’dan etkilenerek bırakır ve 1919 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne başlar. Burada Yahya Kemal Beyatlı başta olmak üzere, Mehmet Fuat Köprülü ve Cenab Şahabeddin gibi edebiyat hocalarından dersler almıştır. 1923 yılında üniversiteden mezun olmasıyla birlikte Erzurum’a öğretmenlik görevini yapmaya giden Tanpınar, 60 yaşında vefatına kadar öğretmenlik görevini yapmaya devam etmiştir. Şair Yahya Kemal Beyatlı’nın mezarının yanına defnedilen Ahmet Hamdi Tanpınar’ın mezar taşında zaman kavramının ne kadar karmaşık ve çok katlı olduğunu düşündüğünü belirten “Ne içindeyim zamanın ne de büsbütün dışında” dizeleri yer almaktadır. Eserlerinde çoğunlukla çağdaşlaşma sürecinde bireyin geleneksel kültürle modern kültür arasında sıkışmasını, bu sıkışma sonucunda yaşadığı çatışmayı, bunun toplum hayatına yansımasını, zaman kavramını, bilinçaltı ve psikolojik tahlilleri, Doğu-Batı sorununu, geçmişe özlemi ve rüya temasını işleyen Ahmet Hamdi Tanpınar, şiirlerinde musiki harmoniye çok önem vermiştir.
Hikayeler
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın yazdığı ilk hikâye kitabı olan Abdullah Efendinin Rüyaları, ikinci hikaye kitabı olan Yaz Yağmuru ve daha önce dergilerde yayımlanmış fakat kitaplarına girmemiş iki hikayesinden oluşmaktadır Hikayeler. Zamanında ayrı ayrı basılan bu iki hikâye kitabında da ilk öykülerin adları kitabın adlarıyla aynıdır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Beş Şehir
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Ankara, Erzurum, Konya, Bursa ve İstanbul şehirlerini anlattığı deneme türündeki eseridir Beş Şehir. Ahmet Hamdi Tanpınar, kitabın konusu için “Beş Şehir’in asıl konusu hayatımızda kaybolan şeylerin ardından duyulan üzüntü ile yeniye karşı beslenen iştiyaktır. İlk bakışta birbiriyle çatışır görünen bu iki duyguyu sevgi kelimesinde birleştirebiliriz. Bu sevginin kendisine çerçeve olarak seçtiği şehirler, benim hayatımın tesadüfleridir. Bu itibarla onların arkasında kendi insanımıza ve hayatımızı, vatanın manevi çehresi olan kültürümüzü görmek daha da doğru olur.” demiştir. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Mahur Beste
İlk kez 1944 yılında tefrika halinde yayınlanmış olan Mahur Beste, Huzur ve Sahnenin Dışındakiler kitaplarıyla beraber üçlemenin ilk kitabını oluşturur. Eyyübi Ebubekir Ağa’nın mahur makamında yazılmış bir bestesinden etkilendiği düşünülen Tanpınar, romanı Eyyübi Ebubekir Ağa’ya ithaf etmiştir. II. Abdülhamit döneminde geçen roman, acı bir aşk hikayesinin klasik musiki kalıplarıyla soyutlanmasıdır. Mahur Beste’de Tanpınar’ın diğer eserlerinde de görülen medeniyet meselesi büyük bir ağırlıkla ele alınır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Huzur
1949 yılında yayınlanan, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ilk romanı olan Huzur, İkinci Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde İstanbul’da geçer. Dört ayrı karakterden birinin adıyla anılan dört dölümden oluşan Huzur, şair Mümtaz’ın Nuran’a duyduğu aşk etrafında şekillense de Türk aydınının trajedisini, Doğu-Batı çatışmasını, Cumhuriyet öncesi ve sonrası yaşanılanları, toplum ve birey çatışmasını ve bireyin cevap arayışını olay görgüsünün içerisinde mükemmel bir şekilde işler. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Sahnenin Dışındakiler
Tanpınar’ın Sahnenin Dışındakiler romanı, Huzur ve Mahur Beste ile birlikte üç kitaptan oluşan bir seri olarak görülmektedir. 1950 yılında tefrika edilen Sahnenin Dışındakiler, ancak 23 sene sonra 1973 yılında ilk defa kitap halinde basılabilmiştir. Sahnenin Dışındakiler, 1920 yılında Milli Mücadele dışında işgal altında kalan İstanbul ile Kurtuluş Savaşı’nın sıcak bir şekilde yaşandığı Anadolu’nun hikayesidir. Ana karakter Cemal’in Sabiha’ya duyduğu aşk ile harmanlanan romanda, halkın değişik kesimlerinden insanların farklılaşan hayatları ve bu mücadeleye dahil oluşları işlenir. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Bütün Şiirleri
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın daha önce farklı dergilerde yayınlanmış ve kitaplaşmamış bütün şiirlerinin bir araya getirildiği eserdir. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Hatırlama
“Sen akşamlar kadar büyülü, sıcak,
Rüyalarım kadar sade, güzeldin,
Başbaşa uzandık günlerce ıslak
Çimenlerine yaz bahçelerinin.
…”
Saatleri Ayarlama Enstitüsü
Her farklı kesimden Türk insanının Doğu-Batı arasında bocalamasını sembolize eden Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Tanpınar’ın yazdığı ikinci romandır. Saatleri Ayarlama Enstitüsü, çocukluğu II. Abdülhamit döneminde geçen, Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinde de yaşayan Hayri İrdal’ın anıları şeklinde kurgulanmıştır. Osmanlıca ve Farsça kelimelerin yoğun bir şekilde kullanıldığı eserin dili ağır olmasına rağmen okunması oldukça keyif veren eserlerden biridir. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Yahya Kemal
Kitabın Tanıtımından: Prof. Dr. Mehmet Kaplan’ın sözleriyle, Ahmet Hamdi Tanpınar “Bir edebiyat tedkikçisi ne kadar zengin bir hayat tecrübesine ve geniş kültüre sahip ise, incelediği esere bakış tarzı o kadar derin ve onda bulduğu unsurlar o kadar çeşitli olur. Edebi eserin güzellik ve zenginliği ile onu inceleyenin şahsiyet ve kültürü, birbirine bakan aynalar gibi, perspektifi alabildiğine derinleştirir. Türk edebiyatında bunun en güzel örneği, çok yönlü bir yazar olan Ahmet Hamdi Tanpınar’ın, hocası ve üstadı Yahya Kemal Beyatlı hakkında yazdığı kitaptır.”Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Edebiyat Üzerine Makaleler
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Türk ve Batı edebiyatıyla ilgili makalelerini ve ansiklopedi maddelerini içeren Edebiyat Üzerine Makaleler, yazarın ölümünden sonra Zeynep Kerman tarafından derlenmiştir ve 117 yazıyı içermektedir. Kitap içerisinde yer alan makaleler, Türk edebiyatı üzerinde yeni yorumlar yapmak isteyenlerin mutlaka okumaları gereken kaynaklardan birisi olarak görülmektedir. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Yaşadığım Gibi
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın çeşitli gazete ve dergilerde yayımlanmış yazılarından derlenen Yaşadığım Gibi yazarın, şair, hikayeci, roman yazarı ve edebiyat tarihçisi olarak milli kültürümüzle ilgili özlü fikirlerini yansıtmaktadır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Aydaki Kadın
Kitabın Tanıtımından: Aydaki Kadın Ahmet Hamdi Tanpınar’ın dörtte üçü bitmiş son romanının, dağınık müsveddelerinden merhum Güler Güven tarafından inşa edilmiş şeklidir. Tanpınar yıllarca üzerinde çalıştığı “eserim” diyeceği bu roman için: “Roman bugünkü şekliyle hiç fena değil. Eğer pazarlık etmez, parasızlığa teslim olmazsam gelecek sene mühim bir eserim olur” demektedir günlüklerinde. Eser kahramanının nice tanıdıklarının binbir hatırasıyla mekânı doldurduğu İstanbul’un, özellikle Boğaz’ın ve denizin romanı olduğu kadar, bir türlü dile getirilemediği için, içte genişleyen, kıvranan ve zehirleyici bir güce dönüşen aşkın romanıdır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Suat’ın Mektubu
Ahmet Hamdi Tanpınar, Huzur kitabında Suat karakterinin çok derinleştiremediğini ve sadece Suat’a özel bir kitap yazmak istediğini söylemiştir bir röportajında. Huzur romanının karakterlerinden Suat’ın, arkasında Mümtaz’a hitaben yazdığı bir mektup bırakarak intihar etmesini işleyen ve Huzur’da sadece bir paragrafı yer alan Suat’ın Mektubu’nda, Suat’ın bakış açısından Mümtaz’ın anlatılması ve Suat’ın kendi içine dönerek kendisini açıklaması anlatılır. Kitap, Handan İnci tarafından kurulan Tanpınar Araştırma Merkezi’nin ilk ürünü olarak yayınlanmıştır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi
Kitabın Tanıtımından: Türk edebiyatı tarihlerinin hiçbir zaman vazgeçilmeyecek olanı şüphesiz ki Ahmet Hamdi Tanpınar’ın On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi’dir. Bundan sonra da ne kadar edebiyat tarihi yazılırsa yazılsın, Tanpınar’ın verdiği hükümler kültürümüzdeki yerini koruyacak niteliktedir. Çünkü yazar sadece malzemeyi aktarmakla yetinmemiş, içinde yaşadığı ”devri anlamaya” ve anlatmaya çalışmıştır. Uzun 19. yüzyıl olarak nitelendirilen Türk modernleşmesinin, aslında doğası gereği, edebi metinler üzerinden bir okumasını yapan yazar, Türk düşünce tarihinin meselelerini de masaya yatırmaktadır. Bu çerçevede siyasi olaylara paralel olarak, gazetenin yükselişi, roman ve şiirin aldığı yeni formlar Tanpınar’a has bir üslupla metnin içerisine dahil edilmektedir. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.