ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » Tarih » Osmanlı’da Karikatür Çizen Bir Devlet Adamı: Yusuf Franko Paşa ve Karikatürleri

Osmanlı’da Karikatür Çizen Bir Devlet Adamı: Yusuf Franko Paşa ve Karikatürleri

Nurten Bengi Aksoy Yazar: Nurten Bengi Aksoy
23 Mayıs 2017
Kategori: Tarih
Google Haberler'de ListeList'e Abone OlGoogle Haberler'de ListeList'e Abone Ol
0
Share on FacebookShare on Twitter

1956 yılında Kapalı Çarşı’da bir halıcı, Amerikalı bir diplomata bir albüm satar. Albüm, diplomat ve ailesiyle birlikte uzun bir yola çıkar. Nil Nehri’nden geçer, Abadan’a uçar. Afganistan, Hindistan, Nepal, Burma, Kamboçya, Vietnam, Endonezya ve Japonya’ya gider. Sonunda kendisini Kuzey Amerika’da bulur, Vermont’u görür. Sonra Toronto’da yeniden bulunur. İzlanda’da bir ara durak yapması gerekir, ama istikamet bellidir: Beyoğlu… Albümün içinden Osmanlı bürokratı, hariciyeci, mutasarrıf, cemiyet adamı, oyuncu, karikatürist Yusuf Franko Kusa ile müthiş yeteneğiyle çizdiği 19. yüzyıl sonu Beyoğlu’su ve insanları çıkar: “Yusuf Franko’nun İnsanları.” Biz de “Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi” sayfalarında bulduğumuz bilgileri paylaşarak Yusuf Franko Paşayı ve eserini tanıtalım istedik.

1. On yedi yaşında bir diplomat

1. On yedi yaşında bir diploma
Nasrî Franko’nun oğlu olan Yusuf Franko, 1856’da İstanbul’da dünyaya gelir. Babasının izinden giderek Hariciye Nazırlığına girdiğinde henüz 17 yaşındadır. Hariciye Muhaberat Dairesinin müdürlüğünü yapar, Hariciye Nazırı Tevfik Paşa’nın özel kabinesini yönetir. Fransa’yla yaşanan Midilli Adası krizinde müzakereleri yönetip adanın Osmanlı topraklarında kalmasını sağlayışı II. Abdülhamid tarafından takdir edilerek ‘bâlâ’ rütbesine terfi ettirilir. Babası ve eniştesi gibi o da Cebel-i Lübnan Mutasarrıflığına atanır.

2. Pera eşrafının aranan ismi

2. Pera eşrafının aranan ismi
1912’den 1918’e kadar resmi bir görev almayan Yusuf, Osmanlı Devleti’nin son yıllarında Posta-Telgraf ve Hariciye nazırlığı yapar. Pera eşrafının aranan isimlerinden biri olan Yusuf, Fransız-Levanten iş adamı Alfred Caporal’in kızı Lucie Caporal’le evlenir. Bu evlilikten Giselle ve Claire adında iki kızları olur. 1933’te öldüğünde arkasında kalburüstü bir kariyer ve eşine az rastlanır bir eser bırakır.

3. İki yıl süren karikatüristlik

3. İki yıl süren karikatüristlik
Üst düzey bir bürokrat ve Sultan Abdülhamid’e de yakın olan Kusa ailesine mensup olması sebebiyle, iş hayatının gerilimlerinden kurtulmak için 1894-1896 yılları arasında gizli saklı ve kendine özgü bir üslupla çizdiği karikatürlerini “Types et Charges” ismini verdiği bir defterde toplar. Ancak Lübnan mutasarrıflığı ve hariciye nazırlığı gibi çok önemli noktalara kadar yükselmesi ve devletin kritik noktalarında çalışması nedeniyle 1896’dan sonra karikatür çizmeyi bırakır.

4. Hiciv, yükleme ve karikatür

4. Hiciv, yükleme ve karikatür
Latince ‘carrus’ kökünden türemiş olan ‘karikatür’ sözcüğü, bu sanatın tarihsel gelişimindeki gerçeği de açık eder. ‘Carrus,’ araba demektir; arabayı yüklemek için ‘caricare’ kullanılır. Yüklemek, buradaki kritik vurgudur. Bu söz Avrupa dillerinde evrimleşirken bir yandan ‘charge’a, yani suçlamaya, saldırıya, iğnelemeye, hicve, sorumluluğa uzanır; bir yandan da ‘karikatür’e, tam anlamıyla ‘aşırı yükleme’ anlamı katar.

5. Types et Charges-Tipler ve Yükler

5. Types et Charges-Tipler ve Yükler
Yusuf Franko, karikatürlerini topladığı albüme ‘Types et Charges’ (Tipler ve Yükler) ismini verdiğinde, işte bu geleneğe ve anlam dünyasına seslenmek ister. Yüzyıl sonunda bir Osmanlı bürokratı olarak kendi sosyal dünyasındaki ‘tipleri’ resmederken, onlara yüklenir; bazen hafifçe, bazen de ‘aşırı’ biçimde hicveder onları.

6. Galata-Pera yani Beyoğlu

6. Galata-Pera yani Beyoğlu
Yusuf Franko’nun karikatürlerinde yansıttığı sosyal çevre, zengin kapitalistleri, yüksek cemiyet mensupları, Osmanlı paşaları, Levantenleri, yedi düvelden diplomatlarıyla, özel bir dünyaya aittir. Bu dünya da 19. yüzyıl Osmanlı başkentinde Avrupalılaşmanın sembolü olarak görülen, eski Bizans başkentinin çeperinde bir Ceneviz kolonisi olarak gelişen Galata ve onun uzantısı Pera yani Beyoğlu’dur.

7. Franko ve Naum Ailesi

7. Franko ve Naum Ailesi
Yusuf Franko Hariciyedeki görevleri sebebiyle Beyoğlu’ndaki sosyal çevrede kolaylıkla yer edinir. Zaten Franko ailesi Osmanlıda önemli ve tanınmış bir ailedir. Yusuf’un babası Franko Kusa eski Cebel-i Lübnan mutasarrıfıdır, hatta ünlü Naum Tiyatrosu’nun sahibi Naum ailesi ile de akrabalık ilişkileri vardır.

8. Hiciv dolu Karikatürler

8. Hiciv dolu Karikatürler
İşte Beyoğlu’nu çok iyi bilen Yusuf Franko hiciv dolu karikatürleri ile Beyoğlu sosyal hayatına giydirmelerde bulunur. Kitabının adı da zaten bu yüzden Fransızcada yüklenmek kelimesini köken alan charge’dan gelir. Örneğin; Osmanlıda Hariciye Nazırlığı, Babıali Hukuk Müşavirliği gibi yüksek düzeyde görevlerde bulunmuş Ermeni asıllı bir Osmanlı diplomatı ve devlet adamı olan Gabriel Moradukyan’ı bir papağan olarak çizip hicveder.

9. Karikatürist ölür, albüm kapanır

9. Karikatürist ölür, albüm kapanır
Aslında politik ve bürokratik eleştirileri son dönemlerini yaşan Osmanlıdaki bir bürokrat için riskli bir konudur. Özellikle ülkede daha önce pek örneğine rastlanılmayan bir alanda, resmin bile günah sayıldığı bir ortamda Fransız tarzıyla hicivler yapar. Sonunda Yusuf Franko kariyerinin de yükselişe geçmesi ile bu tutkusunu bırakır, fakat kitabın son sayfasına kendisini astığı karikatürle zekice bir nokta koyar. Yusuf karikatüristi öldürür, albümü kapatır ve oyunu bitirir.

10. Kapalıçarşı’dan Amerika’ya

10. Kapalıçarşı’dan Amerika’ya
Beyoğlu’nda hayat bulan Franko’nun bu eseri, 1956 yılında Kapalı Çarşı’da dükkânı bulunan bir halıcı tarafından Amerikalı bir diplomata satılır. Uzun yıllar bu ailede kalan eser, aileyle birlikte Amerika, Kamboçya, Vietnam, Toronto, İzlanda, Hindistan, Japonya gibi birçok ülkeyi gezer. İlk defa 1966 yılında ABD’de Horizon isimli kültür-sanat dergisinde yayınlanan bir makalede tanıtılır. 1969’da ise Hayat Tarih Mecmuasında bu makalenin tercümesi ile albüm kendi topraklarında ilk defa tanıtılmış olur.

11. Topraklarına dönen seyyah albüm

SAMSUNG CSC
Türk karikatür tarihine ilişkin çalışmalarda bazı referanslar olsa da hiçbir müze envanterinde görünmeyen ve sergilenmeyen bu albüm, Toronto’daki Aga Khan Müzesinde muhafaza edildiği tespit edilene kadar gizemini korur. Ardından bu “seyyah” albüm, İzlanda’nın Reykjavik kentindeyken serginin küratörü Bahattin Öztuncay aracılığı ile 2016 yılında Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Koç’un koleksiyonuna katılır.

12. Görülesi bir sergi

12. Görülesi bir sergi
Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi’nin (ANAMED), Ömer M. Koç Koleksiyonunda yer alan Yusuf Franko Kusa Bey’e ait karikatür albümünü ve 19. yüzyıl sonunun Beyoğlu / Pera semtiyle Yusuf Franko’nun da parçası olduğu renkli sosyal çevreyi ve İstanbul’un küresel mekânlarını merak ediyorsanız 1 Haziran’a kadar bu sergiyi gidip görmenizi öneririz.

Bonus: Okumak istemeyenler için video içeriğimiz:

Kaynak: 1

PaylaşTweetleGönder
Nurten Bengi Aksoy

Nurten Bengi Aksoy

İleri
Yolsuzluk Yapan Politikacıları İnternet Aramalarında Mora Boyayan Zeki Uygulama

Yolsuzluk Yapan Politikacıları İnternet Aramalarında Mora Boyayan Zeki Uygulama

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

Lütfen tartışmaya katılmak için giriş yapın

İlgili İçerikler

Dune ve Yüzüklerin Efendisi Gibi Unutulmaz Filmlerin Çekildiği UNESCO Dünya Mirası Alanları
Seyahat

Dune ve Yüzüklerin Efendisi Gibi Unutulmaz Filmlerin Çekildiği UNESCO Dünya Mirası Alanları

Fidye İçin Diri Diri Mezara Gömülen Barbara Mackle’ın Kan Donduran Kurtuluş Hikayesi
ListeList Özel

Fidye İçin Diri Diri Mezara Gömülen Barbara Mackle’ın Kan Donduran Kurtuluş Hikayesi

İdeal Toplumda Yaşama Niyetiyle Kurulsalar da Sonunda Başarısız Olan 10 Ütopya
Tarih

İdeal Toplumda Yaşama Niyetiyle Kurulsalar da Sonunda Başarısız Olan 10 Ütopya

Toplanın Açıklıyoruz! Çoğu İnsanın Kurtarıcısı Olan Kafeinsiz Kahve Nedir, Nasıl Üretilir?
Yeme - İçme

Toplanın Açıklıyoruz! Çoğu İnsanın Kurtarıcısı Olan Kafeinsiz Kahve Nedir, Nasıl Üretilir?

Haftalık Burç Yorumları: 16-22 Haziran Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 16-22 Haziran Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

Kilerinizde Mutlaka Olması Gerekiyor! Asya Lezzetlerini Evinize Taşıyacak 8 Muhteşem Sos
Yeme - İçme

Kilerinizde Mutlaka Olması Gerekiyor! Asya Lezzetlerini Evinize Taşıyacak 8 Muhteşem Sos

Yeni Başlayanlar İçin En Etkili Core (Merkez) Bölgesi Egzersizleri
Spor

Yeni Başlayanlar İçin En Etkili Core (Merkez) Bölgesi Egzersizleri

Aman Dikkat! Farklı Kültürlerde Kötü Şans Getirdiğine İnanılan 13 Şey
ListeList Özel

Aman Dikkat! Farklı Kültürlerde Kötü Şans Getirdiğine İnanılan 13 Şey

Tokyo’dan Paris’e: Popüler Video Oyunlarına İlham Veren Gerçek Yerler
Oyun

Tokyo’dan Paris’e: Popüler Video Oyunlarına İlham Veren Gerçek Yerler

Toplanın Açıklıyoruz! Sabun Mikropları Ve Kirleri Nasıl Temizler?
Teknoloji - Bilim

Toplanın Açıklıyoruz! Sabun Mikropları Ve Kirleri Nasıl Temizler?

İngiliz Heykeltıraş Robin Wight’ın Masal Kitaplarından Fırlamış Gibi Görünen Peri Heykelleri
Tasarım

İngiliz Heykeltıraş Robin Wight’ın Masal Kitaplarından Fırlamış Gibi Görünen Peri Heykelleri

Çiçek Desenlerinden Matcha Yeşiline: Yaz Aylarına Damgasını Vuracak 9 Pedikür Trendi
Kadın

Çiçek Desenlerinden Matcha Yeşiline: Yaz Aylarına Damgasını Vuracak 9 Pedikür Trendi

Saraylardan Köşklere: Dünya Liderlerinin Yaşadığı 15 Ünlü Başkanlık ve Kraliyet Konutu
ListeList Özel

Saraylardan Köşklere: Dünya Liderlerinin Yaşadığı 15 Ünlü Başkanlık ve Kraliyet Konutu

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri

Zihin Körlüğü Olarak da Tanımlanan Afantazya Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Sağlıklı Yaşam

Zihin Körlüğü Olarak da Tanımlanan Afantazya Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Bilim Dünyası Açıklıyor! İnsan DNA’sının %60’ı Muzla Aynı Mı?
Teknoloji - Bilim

Bilim Dünyası Açıklıyor! İnsan DNA’sının %60’ı Muzla Aynı Mı?

Peru Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 20 İlginç Bilgi
Seyahat

Peru Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 20 İlginç Bilgi

Nörobilimciler Açıklıyor! İnsan Zihni Bilgisayara Yüklenebilir mi?
Teknoloji - Bilim

Nörobilimciler Açıklıyor! İnsan Zihni Bilgisayara Yüklenebilir mi?

Ekran Süresini Azaltmak İsteyenlerin Bilmesi Gereken 8 İpucu
Yaşam

Ekran Süresini Azaltmak İsteyenlerin Bilmesi Gereken 8 İpucu

Tükettikten Sonra Vücut Kokunuzun Değişmesine Neden Olabilecek 7 Besin
Yaşam

Tükettikten Sonra Vücut Kokunuzun Değişmesine Neden Olabilecek 7 Besin

İçinizi Isıtacak Resimler: Sanat Tarihinin Mutluluk Temalı En Ünlü 11 Tablosu
Tasarım

İçinizi Isıtacak Resimler: Sanat Tarihinin Mutluluk Temalı En Ünlü 11 Tablosu

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları
Teknoloji - Bilim

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları

22 Mart 2024
Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi
Teknoloji - Bilim

Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi

29 Mart 2024
İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller
Sponsorlu İçerik

İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller

6 Mart 2021
Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın
Sponsorlu İçerik

Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın

22 Ağustos 2023
Dune ve Yüzüklerin Efendisi Gibi Unutulmaz Filmlerin Çekildiği UNESCO Dünya Mirası Alanları
Seyahat

Dune ve Yüzüklerin Efendisi Gibi Unutulmaz Filmlerin Çekildiği UNESCO Dünya Mirası Alanları

16 Haziran 2025
Fidye İçin Diri Diri Mezara Gömülen Barbara Mackle’ın Kan Donduran Kurtuluş Hikayesi
ListeList Özel

Fidye İçin Diri Diri Mezara Gömülen Barbara Mackle’ın Kan Donduran Kurtuluş Hikayesi

16 Haziran 2025
İdeal Toplumda Yaşama Niyetiyle Kurulsalar da Sonunda Başarısız Olan 10 Ütopya
Tarih

İdeal Toplumda Yaşama Niyetiyle Kurulsalar da Sonunda Başarısız Olan 10 Ütopya

16 Haziran 2025
Toplanın Açıklıyoruz! Çoğu İnsanın Kurtarıcısı Olan Kafeinsiz Kahve Nedir, Nasıl Üretilir?
Yeme - İçme

Toplanın Açıklıyoruz! Çoğu İnsanın Kurtarıcısı Olan Kafeinsiz Kahve Nedir, Nasıl Üretilir?

16 Haziran 2025
Haftalık Burç Yorumları: 16-22 Haziran Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 16-22 Haziran Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

15 Haziran 2025
Kilerinizde Mutlaka Olması Gerekiyor! Asya Lezzetlerini Evinize Taşıyacak 8 Muhteşem Sos
Yeme - İçme

Kilerinizde Mutlaka Olması Gerekiyor! Asya Lezzetlerini Evinize Taşıyacak 8 Muhteşem Sos

15 Haziran 2025
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi

10 Şubat 2024
Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın
Sponsorlu İçerik

Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın

22 Ağustos 2023
Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu
ListeList Özel

Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu

16 Mart 2020

Sosyal Medya'da ListeList

  • Hakkımızda
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu