Köroğlu’nun “Tüfek icat oldu mertlik bozuldu” deyişine konu olan ateşli silahlar, savaşlarla örülü modern zamanların önemli maddi kültürlerinden birini oluşturuyor.
Bu gerçekliğin bir sonucu olarak popüler kültürden halk türkülerine, Holywood filmlerinden zorunlu askerlik olgusuna kadar birçok alanda tüfek ve tabanca markaları insanlığın belleğine kazanmış durumda.
Biz de türkülerde adı geçen ve filmlere konu olmuş 14 ünlü tabanca ve tüfek modelini sizin için derledik.
“Savaşa Hazırlan”: Luger Parabellum
Alman silah tasarımcısı Georg Luger tarafından patenti alınan Parabellum, 20. yüzyılın en popüler tabancaları arasında yer almaktadır. Latince “savaşa hazırlan” kelimesinden ismini alan tabanca şarjör ve namlusu değiştirilmek suretiyle 7.65 mm ve 9.00 mm fişek atma özelliğinin yanı sıra şık ergonomisi sayesinde I. ve II. Dünya Savaşları sırasında Alman orduları başta olmak üzere dünyanın önde gelen ordularının subay kadrolarınca en çok tercih edilen tabancalardan biri olmuştur. I. Dünya Savaşı sırasında müttefiği Almanya sayesinde Osmanlı Ordusu’nda da kullanılan tabanca, Anadolu’da “parabelli” olarak tanınmaktadır. Parapellum, Aşık Mahsuni Şerif’in bir taşlamasında şu şekilde geçmektedir:
Mahsuni bu halinle nereye vardın canım
Sen bu ele gelmeden nerde yatardın canım
Belinde barabellom kimi kurtardın canım
Adam olamadın gitti zevzek
Beni bilemedin gitti zevzek
Son dönem Osmanlı piyade tüfeği: Mavzer
Prusya Ordusu’na piyade tüfeği üretmek üzere kurulan Mauser firması tarafından üretilen Mauser marka tüfekler, I. ve II. Dünya Savaşları sırasında kullanılan en ünlü “sürgülü tüfeklerden” biridir. I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu tarafından da kullanılan bu piyade tüfeği Anadolu’da “mavzer” olarak tanınmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanının ardından Makine Kimya Endüstrisi Kurumu (MKE) tarafından “Kırıkkale Tüfeği” adıyla üretilen tüfek, Kuvayi Milliye saflarında çarpışan Demirci Mehmet Efe için yazılan bir türküye şu şekilde konu olmuştur:
Bas mavzerin tetiğine de cihan titresin
Düşmesin türkün dillerden namın bitmesin
Yürü bre Demirci de Mehmet Efem dağlar yürüsün
Hainleri düşmanları korkuda bürüsün.
Dünyanın en yaygın otomatik piyade tüfeği: AK 47
2. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu saflarında Nazilere karşı savaşan Mihail Kalaşnikof tarafından geliştirilen AK-47, farklı ülkelerde üretilen versiyonlarıyla birlikte, bugüne kadar 100 milyon civarında üretilmiştir. Dünyanın en fazla tercih edilen otomatik piyade tüfeği olan Kalaşnikof, temel hatları korunarak Rusya Federasyonu’nda halen üretilmektedir. Türkiye’de “keleş” kısaltması ile anılır.
Askerlik anılarının vazgeçilmezi: G3
Alman silah üreticisi Heckler&Koch tarafından geliştirilen G3, daha ziyade Türkiye’nin de dahil olduğu NATO üyesi ülkelerin orduları tarafından kullanılmaktadır. Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKE) tarafından Türk Silahlı Kuvvetleri için üretimi gerçekleştirilen bu piyade tüfeği, tahrip gücü en yüksek otomatik silahlar arasındadır. Askerliğin bir vatandaşlık görevi olduğu ülkemizde, askerlik anılarınının vazgeçilmezi olan bu tüfek, toza hassaslığıyla tanınır.
Clint Eastwood’un tüfeği: Winchester
Amerikalı silah üreticisi Oliver Winchester tarafından ilk kez 1866 yılında piyasaya sürülen Winchester marka tüfekler, 19. yüzyılda Amerikalı yerleşimler arasında “batıda kazandıran silah” olarak tanındı. 6 ve 9 kurşun atan modelleriyle western filmlerinin vazgeçilmezi olan bu silah, atış kapasitesi ve menzilliyle Vahşi Batı’da tabancalara önemli bir alternatif oluşturdu.
Drama Köprüsü Türküsü’ne konu olan tüfek: Martini
İlk kez 1872 yılında İngiliz Ordusu tarafından kullanılan Martini tüfekleri dünyanın ilk karabarutlu tüfeği olma özelliğini taşır. 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi sırasında Osmanlı Ordusu tarafından -Plevne başta olmak üzere- farklı cephelerde de kullanılan bu tüfek, Osmanlı jandarması tarafından Anadolu’da da kullanılmıştır. Bu sayede, Anadolu’da yaygın bir tanınırlığa sahip olan bu silah, Drama Köprüsü dahil çok sayıda türküye konu olmuştur:
Drama köprüsü bre hasan dardır geçilmez
Soğuktur suları hasan bir tas içilmez
Anadan geçilir bre hasan yardan geçilmez
At martini debreli hasan dağlar inlesin
Drama mahpusunda hasan dostlar dinlesin
Kovboy filmlerinin unutulmaz toplu tabancası: Smith Wesson
Western filmleriyle özdeşleşmiş toplu tabancalarıyla tanınan Smith Wesson, bir Amerikan atasözünde “Pokerde, Smith Wesson daima kare astan daha iyidir” sözüyle ifade edilmiştir. Günümüzde, şarjörlü tabanca üretimi de gerçekleştiren Smith Wesson, toplu tabancalarda klasik sayılmaktadır.
Al Capone’un tercihi: Thompson
Düz şarjör ve tamburalı (yuvarlak) takılabilen Amerikan menşeli hafif makineli tüfek Thompson, Amerikan polisi ve 1929 Büyük Buhranı sonrasında etkisini hissettiren Amerikan gangsterleri tarafından kullanılmıştır. Gangsterlerin elindeki tamburalı modelleriyle Hollywood filmlerinde arzı endam eden bu model, II. Dünya Savaşı sırasında Amerikan Ordusu tarafından da kullanılmıştır.
James Bond’un silahı: Walther PPK
7.65 mm çapındaki Walther PPK, Nazi Polis Örgütü Gestapo için tasarlanmıştır. Hitler’in Berlin’in düşmesi ardından intihar ettiği tabanca olarak da bilinen Walther PPK, James Bond karakterinin de vazgeçilmez silahıdır.
İstihbarat örgütlerinin silahı: Uzi
1950’li yıllardan bu yana İsrail Ordusu tarafından seri üretimi gerçekleştirilen Uzi, özellikle istihbarat örgütleri tarafından oldukça rağbet gören “Mini Uzi” modeli ile adından söz ettirmiştir. İsrail tarafından 80’den fazla ülkeye ihraç edilen bu silah, geri tepmeye dayanıklılığı ve seriliği ile ön plana çıkmaktadır.
“Hayalet” lakaplı tabanca: Glock
Avusturya menşeli bir tabanca olan Glock, polimer alaşımlı yapısı nedeniyle günümüzde “hayalet tabanca” olarak bilinmektedir. Amerikan Ordusu başta olmak üzere çok sayıda kurum tarafından kullanılan bu silah, sanılanın aksine X-Ray’de görülebilmektedir. Polimer alaşım, Glock’a sadece hafiflik özelliği kazandırmıştır.
Rambo’nun tüfeği: M-16
Vietnam Savaşı’ndan bu yana Amerikan Ordusu’nun resmi piyade tüfeği olan M-16, NATO orduları tarafından da tercih ediliyor. M-16, başrolünde Sylvester Stallone’nin oynadığı Rambo serisinde de sıklıkla karşımıza çıkar.
Western’lerin tesirli yıldızı: 45’lik Colt
45’lik Colt, Amerikan western filmleriyle özdeşleşmiş bir diğer tabanca modelidir. Bu, toplu modelin yüksek tesir gücüne istinaden Amerika’da şöyle bir atasözü söylene gelmiştir:
Tanrı büyük insanları yarattı. Tanrı küçük insanları yarattı. Sonra Colt’u, durumu dengelemek için de 45’liği yarattı.
Merasim törenlerinin vazgeçilmezi: M-1 Piyade Tüfeği
Amerikan Ordusu tarafından II. Dünya Savaşı’nda kullanılan bir piyade tüfeği olan M1, Marshall yardımıyla birlikte Türk Silahlı Kuvvetleri envanterine de girmiş, askerlik anılarımızda eğitim ve tören kıtası tüfeği olarak yer edinmiştir.
