Yıllar önce işgalci Rus kuvvetlerinin diktiği bir anıtın yıkılma töreninin kayda alınmasıyla başlayan sinemamız, günümüzde her yıl yüzlerce film üreten dev bir sektör haline geldi. Bazı kişiler son derece kısıtlı imkanlarla kolları sıvayarak ilk olmasalardı, bugün uluslararası festivallerde ödüller kazanan filmlerimiz olmazdı. Sinemamızın öncülerini listeledik. Keyifli okumalar.
1. Film gösteriminin yapıldığı ilk yer Yıldız Sarayı’dır (1896)
Padişah ve ailesi için özel bir gösterim yapılmıştır.
2. Sürekli film gösterilen ilk salon Beyoğlu’ndaki Cinema Pathe’dir (Osmanlı tebaasından bir Alman Yahudisi olan Sigmund Weinberg tarafından 1908’de açılmıştır)
3. İlk Türk filmi olarak kabul edilen film, Fuat Uzkınay’ın 1914’te çektiği Ayastefanos’taki Türk Abidesinin Yıkılışı isimli filmdir
Film maalesef günümüze ulaşamamıştır. İlk film olma meselesi de biraz tartışmalıdır. Zira, Osmanlı tebaasından ilk filmi Manaki kardeşler 1905 yılında çekmiştir. Ama Türk olmadıkları için; ilk film konusunda daha yaygın kabul Fuat Uzkınay’ın filmi olduğu yönündedir.
4. Yurt dışında çekilen ilk Türk filmi ise Koruyan Ölü ‘dür(1917)
Filmde büyük kente gelen iki kız kardeş ve onların peşlerine düşen şeytan ruhlu bir adamın öyküsü işlenmiştir.
5. Yurt dışına satılan ilk Türk filmi, iki erkeğin bir dilber için yarıştığı Binnaz (1919) isimli filmdir
6. Sansür uygulamasına maruz kalan ilk Türk filmi Mürebbiye’dir (1919)
Fransız bir öğretmenin “ahlaksız” olduğunu düşündükleri davranışları Fransızları aşağılıyor iddiasıyla filme sansür uygulanmıştır.
7. İlk polisiye filmimiz ise İstanbul’da Bir Facia-yı Aşk’tır (1922, Muhsin Ertuğrul)
Ayrıca film çekimleri esnasında gerici grupların saldırısına uğramasıyla da ilktir.
8. Sinemamızdaki ilk Türk kadın oyuncu Bedia Muvahhit’tir
9. İlk sesli filmimiz İstanbul Sokaklarında filmidir (1931, Muhsin Ertuğrul)
Film ayrıca İstanbul sokaklarının görülebildiği ilk filmdir. Bununla birlikte ilk ortak yapım olması açısından da bir ilktir (Türkiye, Mısır ve Yunanistan ortak yapımı.)
10. Türkiye Güzeli seçildikten sonra sinema oyunculuğuna geçen ilk güzelimiz Feriha Tevfik’tir
11. Venedik Film Festivali’nde “Onur Diploması” kazanan ilk yönetmen Leblebici Horhor Ağa (1934) filmiyle Muhsin Ertuğrul’dur
Filmin senaryosunu Muhsin Ertuğrul ile birlikte Nazım Hikmet kaleme almıştır.
12. İlk film festivalimiz “Yerli Film Yapanlar Cemiyeti” tarafından 1948 yılında düzenlendi. Unutulan Sır en iyi film seçildi. En iyi kadın oyuncu ödülünü Nevin Aypar, en iyi erkek oyuncu ödülünü ise Kadri Erdoğan kazandı.
13. Sinemamızda oyuncuların sigorta kapsamına girdiği ilk yapım Barbaros Hayrettin Paşa filmidir (1951)
14. Dergi yarışması sonucu sinemaya geçiş yapan ilk oyuncular; Ayhan Işık, Belgin Doruk ve Mahir Özerdem’dir
15. Sinemasal anlatımın ilk örneği olarak kabul edilen aynı zamanda ilk “çağdaş” Türk polisiyesi olan yapım Lütfi Ö. Akad’ın 1952 yılında çektiği Kanun Namına filmidir
16. Renkli çekilen ilk Türk filmi 1953 yılında Muhsin Ertuğrul tarafından çekilen Halıcı Kız filmidir
17. İlk Kurtuluş Savaşı filmimiz 1923’te Muhsin Ertuğrul’un yönettiği Ateşten Gömlek filmidir
18. Berlin Film Festivali’nde büyük ödül Altın Ayı’yı kazanan ilk Türk filmi Metin Erksan’ın 1964’te çektiği Susuz Yaz‘dır
19. İlk korku filmimiz; Drakula İstanbul’da (1953, Mehmet Muhtar)
20. İlk masal filmimiz 1970 yılında çekilen Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler filmidir
21. Filme alınan 400’ün üzerinde senaryo yazarak Guinness Dünya Rekorlar Kitabı’na giren ilk Türk senaristi ise Safa Önal’dır
22. Cannes Film Festivali’nde büyük ödül olan Altın Palmiye’yi kazanan ilk Türk yapımı, yönetmenliğini Yılmaz Güney ve Şerif Gören’in yaptığı Yol filmidir
23. Cannes Film Festivali’nde Jüri Büyük Ödülü’nü kazanan ilk Türk filmi ise Nuri Bilge Ceylan Uzak isimli eseridir
