Yaz mevsimi, pek çok insanın favorisi. Güneşli ve güzel günler, açık hava etkinlikleri, deniz… Ancak yaz mevsiminin beraberinde getirdiği bazı sorunlar da var. Örneğin aşırı ve bunaltıcı sıcaklar yaz mevsimine dair şikâyetlerin başında geliyor. Ancak, bu mevsimde ortaya çıkan ve çok daha can sıkıcı bir sorun var: Sivrisinekler! Üstelik yaz aylarında ortaya çıkarak uykusuz gecelerin temel sebebi haline gelen sivrisinekler, can sıkıcı oldukları kadar tehlikeliler de!
Sivrisinekler ve sebep oldukları hastalıklar, tarih boyunca milyonlarca insanın yaşamını kaybetmesine neden oldu! Ayrıca istatistiklere göre sivrisinek, insanlar için en ölümcül canlı! Sivrisinekler, 2018 yılında yaklaşık 725 bin insanın ölümüne sebep oldu. 2020 yılında ise bu sayı 627 bin civarındaydı! Kısacası, sivrisinekler taşıdıkları pek çok hastalık sebebiyle, her yıl binlerce insanın yaşamını kaybetmesine neden oluyor. Bu sebeple, bir sivrisinek ile karşı karşıya geldiğinizde, dikkatli olmanızda fayda var! Peki ama sivrisinekler, insanları neden ısırıyor? Daha da ilginci, neden özel olarak bazı insanları daha çok ısırıyor? Bilim insanları yaptıkları çalışmalar ışığında bu ilginç soruların yanıtı veriyorlar. İşte, sivrisineklerin bazı insanları daha fazla ısırmasının nedenleri…
Hem erkek hem de dişi sivrisinekler diğer canlıları ısırmadan yaşayabiliyor
Ancak özellikle dişi sivrisinekler, üreme döngülerini tamamlayabilmek için kana ihtiyaç duyuyor! Bu sebeple insanları ısıran sivrisinekler başta Batı Nil virüsü, Zika virüsü, dang humması ve sarıhumma gibi hastalık ve virüsleri insanlara bulaştırıyor. Böylece çok sayıda insanın yaşamını kaybetmesine neden oluyor. Ayrıca yaklaşık yüz yıl önce, sivrisineklerin karbondioksite karşı önemli zaafı olduğu keşfedildi! Yine de karbondioksite olan düşkünlükleri, sivrisineklerin neden bazı insanları daha fazla ısırdığını açıklamak için yeteli değil. Yani bazı insanları sivrisinekler için daha çekici kılan başka faktörler de var?
Isı, su buharı, nem, görsel nedenler ve en önemlisi koku
Yapılan çalışmalar, bu fiziksel ve kimyasal özelliklerin sivrisineklerin hangi insanı ısıracaklarını seçmelerinde önemli rolü olduğunu ortaya koyuyor. Bunlar arasında en önemli faktör ise koku! Ancak hangi aromaların sivrisinekleri daha çok cezbettiği net değil. Buna rağmen indol, nonanol, oktenol ve laktik asit gibi moleküllerin, sivrisineklerin ısırma tercihlerinde önemli olduğu biliniyor. Çünkü yapılan çalışmalarda, sivrisineklerin laktik asidi tespit etmesinin sağlayan kusursuz koku reseptörlerine sahip olduğu tespit edildi. Bazı çalışmalar kapsamında bu reseptörler mutasyona uğratıldı. Mutasyonlu sivrisineklerin, laktik asidi ve insanlar tarafından yayılan diğer asidik kokuları tespit edemediği görüldü.
Dang ve Zika virüsleri insanların kokularını değiştiriyor
Böylece, bu virüsleri taşıyan insanlar ve hatta diğer canlılar da sivrisineklerin iştahını kabartıyor! Bu durum, sivrisineklerin virüs ve hastalık yaymalarındaki temel sebeplerden. Enfekte haldeki insanlar, sivrisinekler için daha cazip. Bu nedenle sivrisinekler tarafından daha çok ısırılıyorlar. Böylece, sivrisinekler ısırdıkları başka insanlara bu virüsleri taşımış oluyorlar!
Ancak bu virüsleri taşıyan insanların, sivrisineklerin radarından çıkmaları mümkün
Çünkü dang humması ile enfekte olmuş bazı fareler asetofenon salınımının azalmasını sağlayan bir yöntem ile tedavi edildi. Bunun sonucunda, sivrisineklerin bu farelere ilgisinde azalma gözlendi! Sivrisineklerin hangi insanları ısırmayı tercih ettiklerini anlamaya yönelik bu çalışmalar, sivrisineklerin sebep olduğu hastalık ve ölümlerin azaltılması adına büyük bir önem taşıyor.
