İnsan psikolojisi, üzerine yazılan onca kitap ve hakkında üretilen onca teoriye rağmen günümüzde hala fazlasıyla karmaşık bir konu.
Etken ve değişkenlerin bu denli fazla olduğu insan dediğimiz sistemin karmaşık olması pek de şaşırtıcı değil; şaşırtıcı kısım insan ırkının kendi psikolojisini çözümlediği ya da anlamaya başladığı noktalar.
“Prisoner’s Dilemma” ya da “Mahkum İkilemi” olarak bilinen fenomen ise insan psikolojisi açısından öğrenmesi ve anlamaya çalışması epey eğlenceli bir konu.
“Dilemma” en basit şekliyle ikilem ya da çıkmaz anlamına geliyor
Günlük hayatta sık sık karşımıza çıkan dilemmalara aslında son derece aşinayız
Örneğin “Yukarı tükürsem bıyık aşağı tükürsem sakal” söylemi, “dilemma” içerisine düşenler tarafından kullanılır
Biraz daha açıldığında, dilemma insanın karşısındaki iki seçenekten ikisinin de kabul edilemez olmasıdır denebilir
Teorileştirilmiş pek çok dilemma vardır ve “Mahkum İkilemi” bunlardan biridir
Mahkum ikilemi iki tutuklunun suçları ispatlanamadığında kullanılabilecek teorik bir senaryodur
Amaç mahkumları bir çıkmaza sokarak onlara kendileri için yanlış kararı verdirmektir
İki tutuklunun birbirleriyle iletişiminin olmaması bu dilemmanın temelini oluşturur
İki tutukluya sunulan pazarlık görünümlü taktik ise basittir
A mahkumu B mahkumu aleyhinde ifade verirse ve B mahkumu susmayı tercih ederse A mahkumu serbest kalır, B mahkumu 20 yıl hapis yatar
A mahkumu ve B mahkumu aynı anda birbirleri aleyhine ifade verirse her ikisi de 5’er yıl hapis yatar
Her ikisi de sessiz kalırsa 1’er yıl hapis yatarlar
Beklenen sonuç ise iki tutuklunun da bu pazarlık sonucunda birbiri aleyhine ifade vermesini sağlayarak…
Her ikisine de aynı anda mümkün olan en yüksek cezayı vermektir
Bu dilemmadan alınacak ders: Taraflar kendi çıkarını değil, grubun çıkarını gözettiği zaman en karlı sonucu elde ederler
The Dark Knight filmindeki iki vapura koyulan bomba bölümü de çok iyi bir Prisoner’s Dilemma örneğidir
Biri çıkar da “söyle bakalım, bugün kendin için ne öğrendin” diye sorarsa cevabınız hazır arkadaşlar. Selamlar, sevgiler.
