ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » Tarih » Özgürlük mü Esaret mi? Pasaportlar İlk Ne Zaman, Hangi Ülkede Ortaya Çıktı?

Özgürlük mü Esaret mi? Pasaportlar İlk Ne Zaman, Hangi Ülkede Ortaya Çıktı?

Düşünsenize, elinizde bir pasaport var. Bir yandan bu küçük kitapçık, size sınırları aşma, yeni dünyalar keşfetme hakkı veriyor. Öte yandan, kim olduğunuzu belirleyen, sizi belli bir ulusa ait kılan, hatta bazen hareket özgürlüğünüzü kısıtlayan bir sistemin parçası oluyor.

Yunus Aygün Yazar: Yunus Aygün
25 Şubat 2025
Kategori: Tarih
Google Haberler'de ListeList'e Abone OlGoogle Haberler'de ListeList'e Abone Ol
0
Share on FacebookShare on Twitter

Siyah-beyaz fotoğrafları, cızırtılı eski filmleri gözünüzün önüne getirin. 1900’lerin başında Amerika, neredeyse hiç durmaksızın gelen göçmen dalgalarıyla dolup taşıyordu. Özellikle Ellis Adası, Yeni Dünya’ya adım atan milyonlarca insanın ilk durağıydı. Düşünsenize, bugün havalimanlarında saatlerce süren güvenlik kontrolleri, vize işlemleri falan yok! O dönemde insanlar sadece kısa bir sağlık kontrolünden geçiyor, birkaç soruya cevap veriyor ve çoğunlukla iç bölgelere yolculuk etmeye devam ediyordu. Şimdi ise pasaportlarımızda mikroçipler, barkodlar, biyometrik fotoğraflar var. Teknolojinin son harikası gibi görünen bu küçük kitapçıkların kökeni, pasaportun tarihi ise düşündüğünüzden çok daha eskiye uzanıyor! Bakalım pasaportun tarihi nasılmış?

Pasaportlar aslında bir çeşit “sauf conduit” yani “güvenli geçiş izni” olarak ortaya çıktı
pasaportun tarihi

Eski zamanlarda bir kral, düşman topraklarına görüşmeler için birini yollayacaksa ona böyle bir belge veriyordu. Bu belge, karşı tarafın yöneticisi tarafından da kabul edilirse, o kişi sınırdan geçerken saldırıya uğramıyordu. Yani bugünkü pasaportun atası, bir nevi “saldırmazlık anlaşması” gibi çalışıyordu!

Ama tabii ki, bu sistem tamamen karşılıklı saygıya dayanıyordu ve resmi bir kurallar bütünü yoktu. Herkesin kendi kafasına göre hareket ettiği bu dönemde, pasaport gibi küresel bir standardın olmayışı işleri oldukça karmaşık hale getiriyordu.

Pasaportların bugünkü anlamda zorunlu hale gelmesi için dünya büyük bir krize girmeliydi: I. Dünya Savaşı! Savaştan sonra her şey değişti…

pasaportun tarihi

Savaşın ardından, uluslararası düzeni sağlamak isteyen Milletler Cemiyeti 1920 yılında küresel bir pasaport standardı getirme fikrini ortaya attı. Amaç, ülkelerin kendi sınırları üzerindeki kontrolünü artırmaktı. ABD de hemen bu durumu fırsata çevirdi ve 1921 Acil Durum Kota Yasası ile 1924 Göçmenlik Yasasını yürürlüğe koydu.

Peki, bu yasalar neye yarıyordu? Temel olarak, bazı ülkelerden gelen göçmen akışını kısıtlamayı hedefliyordu. “Amerikan hegemonyasına tehdit” olarak görülen ülkelerden fazla insan gelmesi istenmiyordu. Peki, kim nereden geliyor, nasıl belirleyeceklerdi? Tabii ki yeni basılan pasaportlarla!

Pasaport, zamanla dünya gezginleri için bir özgürlük bileti olarak görülmeye başlandı

pasaportun tarihi

Ama tabii ki, bu herkes için geçerli değildi! Bazıları için pasaport sadece bir kimlik belgesiyken, bazıları için ciddi bir engel anlamına geliyordu.

Örneğin, gazeteci ve yazar Atossa Araxia Abrahamian, pasaportun aslında avantajlı kesimin korunması için var olduğunu düşünüyor. Kendisi İranlı ebeveynlerden doğan, Kanada vatandaşı ve aynı zamanda İsviçre pasaportuna sahip. Ama diyor ki: “Pasaportlarıma karşı duygusal bir bağ hissetmiyorum, çünkü onları tamamen doğduğum yerin bir kazası olarak görüyorum.”

Abrahamian gibi düşünenler, pasaportun aslında bir güvenlik önlemi olmaktan çok, ülkelerin kendi sınırlarını daha sıkı kontrol etmek için icat edildiğini savunuyor. Ve tarihe bakınca, bu fikrin pek de haksız olmadığını görebiliriz!

İlginizi çekebilir:

Yeşil Pasaport Kimlere Verilir? Yeşil Pasaport Başvurusu Nasıl Yapılır?

Pasaport sadece insanların milliyeti noktasında değil bazı konularda da ayrımcılık yapılmasına neden oluyordu. Örneğin 20. yüzyılın başlarında Amerikalı kadınlar, kocalarının pasaportunda bir dipnot olarak yer alıyordu!

pasaportun tarihi

Tek başlarına sınır geçmeleri mümkün değildi. Eğer bir kadın başka bir ülkeye gitmek istiyorsa, mutlaka kocasının pasaportuna bağlı olmalıydı. Ama aynı dönemde evli erkekler serbestçe seyahat edebiliyordu. Şimdi kulağa inanılmaz geliyor, değil mi? Ama işte geçmişte pasaport sadece bir seyahat belgesi değil, aynı zamanda bir otorite simgesi olarak da görülüyordu.

Pasaportun tarihi hakkında söylenecek çok şey var. Örneğin bazı ülkeler, pasaportun aslında Batı’nın bir kontrol mekanizması olduğunu düşünüyor ve bu sisteme karşı çıkıyor

pasaportun tarihi

Ancak burada bir paradoks var: Herkes pasaportlardan kurtulmak istese de, hiçbir ülke tarihte bunu gerçekten göze alamadı. Mark Salter’ın Rights of Passage: The Passport in International Relations kitabında belirttiği gibi, pasaportlardan kurtulmak teoride güzel bir fikir gibi görünse de, pratikte imkansızdı. Çünkü pasaportsuz bir dünya, devletlerin egemenliğini sorgulamaya açan bir adım olurdu.

Bu nedenle, 20. yüzyılın büyük gezgin yazarları –Paul Bowles ve Joan Didion gibi isimler– eserlerinde pasaportun, insanları belirli bir kalıba sokan, etiketleyen ve bazen de kimliksizleştiren bir araç olduğunu yazdılar. Ancak ne kadar rahatsız edici olursa olsun, kimse pasaport olmadan hareket edemiyordu.

Bugün pasaport, artık sadece seyahat belgesi değil

Gayrimenkul ve sanat eserleri gibi yatırım yapılan bir varlık haline geldi! Bir yanda sahte ve çalıntı pasaportların kol gezdiği bir karaborsa varken, diğer yanda bazı ülkeler en yüksek teklifi verene vatandaşlık satıyor.

Gazeteci Abrahamian, yaptığı araştırmalarda şunu keşfetmiş: Artık yasal olarak pasaport satın alabileceğiniz bir piyasa var! Malta ve Kıbrıs gibi ülkeler, milyonlarca dolar karşılığında vatandaşlık hakkı sunuyor. Örneğin, Malta pasaportu almak için en az 1 milyon dolar ödemeniz gerekiyor. Kıbrıs’ta ise büyük yatırımlar yapanlar vatandaşlığa hak kazanıyor. Bu durum, vatandaşlık kavramının aslında ne kadar “keyfi” olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.

İlginizi çekebilir:

Dünyanın En Güçlü Pasaportları Belli Oldu: Altı Ülke Zirveyi Paylaşıyor, Türkiye 52. Sırada

Ancak pasaportu bir ayrıcalık ya da yatırım olarak görenlerin aksine, bir de bu belgeye erişimi bile olmayan milyonlar olduğunu söyleyelim

Dünya genelinde en az 10 milyon insan vatansız. Bu kişiler, hiçbir ülkenin resmi vatandaşı olarak kabul edilmiyor ve dolayısıyla pasaportları olmadığı için seyahat edemiyorlar.

Birleşmiş Milletler’e göre vatansız insanlar, eğitim, sağlık hizmetleri ve hatta çalışma hakkı gibi en temel haklardan bile mahrum kalıyorlar. Modern dünyada bir bireyin en temel insan haklarından biri olan serbest dolaşım hakkı, pasaport sisteminin yarattığı eşitsizliklerle birçok kişi için tamamen erişilmez hale gelmiş durumda.

Küresel siyasi değişimler de işin içine girince, pasaportların değeri her geçen gün farklı bir boyuta taşınıyor

Yeni hükümetler, sınır politikalarını yeniden şekillendirirken, bir ülkenin pasaportunun gücü de dalgalanıyor. Bugün özgürce seyahat edebilenler, yarın sıkı vize kurallarıyla karşılaşabilir.

Aslında bir pasaport, doğduğunuz yerin getirdiği avantajlar veya dezavantajlarla yüzleştiğiniz bir belge. Eğer şanslıysanız, pasaportunuz size sınırsız seyahat imkanı sunar. Ama eğer pasaportunuz dünyanın “zayıf” olarak gördüğü ülkelerden birine aitse, bu belge bazen ağır bir yük haline gelebilir. O pasaportla uçak biletini alıp havaalanına gitmek kolaydır, ama gideceğiniz ülkenin kapısını çalmak her zaman mümkün olmayabilir.

Bazı pasaportlar büyük bir özgürlük bileti gibi; Avrupa’ya, Amerika’ya, Asya’ya vizesiz geçiş hakkı verir. Diğerleri ise her adımda belge toplamanızı, büyükelçilik kapılarında beklemenizi, bazen de vize reddiyle hayallerinizi ertelemenizi gerektirir

Yani pasaport sadece bir seyahat belgesi değil, aynı zamanda dünyadaki eşitsizliklerin küçük ama çok güçlü bir göstergesi. Öte yandan teknoloji, siyaset ve küreselleşme hızla değişirken, pasaportların sabit kalması mümkün değil.

20 yıl önce pasaportlarımız sadece kağıt ve mürekkepten ibaretti, ama bugün biyometrik veriler, çipler ve dijital kimlikler işin içine girdi. Belki de gelecekte fiziksel pasaportları tamamen kaldırıp, dijital kimliklerle sınır geçişlerini saniyeler içinde yapabileceğiz.

Ama en büyük soru şu: Bu değişim herkes için eşit olacak mı? Yoksa bazı ülkeler bu sisteme daha hızlı adapte olurken, diğerleri yıllarca geride mi kalacak? Eğer pasaport kavramı evrimleşecekse, bu sadece teknolojik bir gelişme olmamalı, aynı zamanda dünyadaki seyahat eşitsizliğini azaltan bir dönüşüm de olmalı. İşte o zaman pasaportun tarihi anlatıldığında dünyadaki tüm insanların yüzünü güldürecek bazı bilgiler verilebilir.

Kaynak: 1

PaylaşTweetleGönder
Yunus Aygün

Yunus Aygün

İleri
Sağlığınız İçin İç Çamaşırı Alırken ve Kullanırken Dikkat Etmeniz Gereken 11 Şey

Sağlığınız İçin İç Çamaşırı Alırken ve Kullanırken Dikkat Etmeniz Gereken 11 Şey

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

Lütfen tartışmaya katılmak için giriş yapın

İlgili İçerikler

Şahsiyet’ten Ezel’e: IMDb Puanlarına Göre Tüm Zamanların En İyi 30 Türk Dizisi
Dizi

Şahsiyet’ten Ezel’e: IMDb Puanlarına Göre Tüm Zamanların En İyi 30 Türk Dizisi

Türkiye’deki Bazı Yolların Asfaltı Neden Kırmızı? Mastik Asfalt Nedir?
ListeList Özel

Türkiye’deki Bazı Yolların Asfaltı Neden Kırmızı? Mastik Asfalt Nedir?

Fata Morgana: Optik Yanılgı Nedeniyle Gemilerin Havadaymış Gibi Göründüğü Tuhaf Bir Fenomen
Teknoloji - Bilim

Fata Morgana: Optik Yanılgı Nedeniyle Gemilerin Havadaymış Gibi Göründüğü Tuhaf Bir Fenomen

Şehir Direklerin Üstüne Kurulmuş! Amsterdam Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Gerçek
Seyahat

Şehir Direklerin Üstüne Kurulmuş! Amsterdam Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Gerçek

Dünyaca Ünlü Ressamların Birbirinden Çarpıcı Gün Batımı Resimleri
Tasarım

Dünyaca Ünlü Ressamların Birbirinden Çarpıcı Gün Batımı Resimleri

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Güzel Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Güzel Tweetleri

Biraz Huzur Arayanlara: Ev İçi Ses Yalıtımı Yapmak İsteyenlere 9 Etkili Çözüm
Yaşam

Biraz Huzur Arayanlara: Ev İçi Ses Yalıtımı Yapmak İsteyenlere 9 Etkili Çözüm

Onlar Da Depresyona Giriyor! Terapistlerin Depresyonla Mücadele Ederken Yaptıkları 12 Şey
Sağlıklı Yaşam

Onlar Da Depresyona Giriyor! Terapistlerin Depresyonla Mücadele Ederken Yaptıkları 12 Şey

Duyduğunuzda Ufkunuzu İkiye Katlayacak Ortamlarda Satmalık 48 Kısa Bilgi
ListeList Özel

Duyduğunuzda Ufkunuzu İkiye Katlayacak Ortamlarda Satmalık 48 Kısa Bilgi

Spoan Sendromu: Nüfusun Büyük Kısmının Kuzen Olduğu Küçük Bir Kasabada Görülen İlginç Hastalık
Sağlıklı Yaşam

Spoan Sendromu: Nüfusun Büyük Kısmının Kuzen Olduğu Küçük Bir Kasabada Görülen İlginç Hastalık

Yeteneği ve Güzelliğiyle Sinema Tarihinde İz Bırakan Catherine Zeta-Jones’un En İyi Filmleri
Film

Yeteneği ve Güzelliğiyle Sinema Tarihinde İz Bırakan Catherine Zeta-Jones’un En İyi Filmleri

Stresi Azaltmaktan Zihni Güçlendirmeye: Evinizde Sanat Eseri Bulundurmanın 5 Faydası
Tasarım

Stresi Azaltmaktan Zihni Güçlendirmeye: Evinizde Sanat Eseri Bulundurmanın 5 Faydası

Nishiyama Onsen Keiunkan: 52 Nesildir Aynı Ailenin İşlettiği Dünyanın En Eski Oteli
Seyahat

Nishiyama Onsen Keiunkan: 52 Nesildir Aynı Ailenin İşlettiği Dünyanın En Eski Oteli

Dakikalar İçinde Hazır! Yapay Zeka İle Vesikalık Fotoğraf Yapma Uygulamaları
Teknoloji - Bilim

Dakikalar İçinde Hazır! Yapay Zeka İle Vesikalık Fotoğraf Yapma Uygulamaları

Daha Önce Kemikleriniz Kırılmadıysa İlahi Olarak Korunduğunuzu İddia Eden Tiktok’taki Viral Kırık Kemik Teorisi
Gündem

Daha Önce Kemikleriniz Kırılmadıysa İlahi Olarak Korunduğunuzu İddia Eden Tiktok’taki Viral Kırık Kemik Teorisi

Doğduğunuz Ayın Çiçeği Karakter Özellikleriniz Hakkında Ne Söylüyor?
ListeList Özel

Doğduğunuz Ayın Çiçeği Karakter Özellikleriniz Hakkında Ne Söylüyor?

Son Dönemlerin En Popüler İsimlerinden Biri Olan Sabrina Carpenter Hakkında Bilmeniz Gereken 20 Gerçek
Müzik

Son Dönemlerin En Popüler İsimlerinden Biri Olan Sabrina Carpenter Hakkında Bilmeniz Gereken 20 Gerçek

Duvar Dekoru Fikirleri: Evinizin Havasını Anında Değiştirecek 15 Muhteşem Öneri
Yaşam

Duvar Dekoru Fikirleri: Evinizin Havasını Anında Değiştirecek 15 Muhteşem Öneri

Kushim: Tarihte İsmi Kayıtlara Geçen İlk İnsan Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Tarih

Kushim: Tarihte İsmi Kayıtlara Geçen İlk İnsan Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Yaz Aylarında Rahat Etmenizi Sağlayacak Sivrisinek Kovucu 9 Doğal Ürün
Yaşam

Yaz Aylarında Rahat Etmenizi Sağlayacak Sivrisinek Kovucu 9 Doğal Ürün

Galileo Galilei’nin Yargılanmasından Michelangelo’nun Maaş Talebine: Vatikan’ın Özel Arşivinde Yer Alan 14 Belge
Tarih

Galileo Galilei’nin Yargılanmasından Michelangelo’nun Maaş Talebine: Vatikan’ın Özel Arşivinde Yer Alan 14 Belge

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları
Teknoloji - Bilim

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları

22 Mart 2024
Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi
Teknoloji - Bilim

Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi

29 Mart 2024
İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller
Sponsorlu İçerik

İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller

6 Mart 2021
Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın
Sponsorlu İçerik

Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın

22 Ağustos 2023
Şahsiyet’ten Ezel’e: IMDb Puanlarına Göre Tüm Zamanların En İyi 30 Türk Dizisi
Dizi

Şahsiyet’ten Ezel’e: IMDb Puanlarına Göre Tüm Zamanların En İyi 30 Türk Dizisi

17 Mayıs 2025
Türkiye’deki Bazı Yolların Asfaltı Neden Kırmızı? Mastik Asfalt Nedir?
ListeList Özel

Türkiye’deki Bazı Yolların Asfaltı Neden Kırmızı? Mastik Asfalt Nedir?

17 Mayıs 2025
Fata Morgana: Optik Yanılgı Nedeniyle Gemilerin Havadaymış Gibi Göründüğü Tuhaf Bir Fenomen
Teknoloji - Bilim

Fata Morgana: Optik Yanılgı Nedeniyle Gemilerin Havadaymış Gibi Göründüğü Tuhaf Bir Fenomen

17 Mayıs 2025
Şehir Direklerin Üstüne Kurulmuş! Amsterdam Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Gerçek
Seyahat

Şehir Direklerin Üstüne Kurulmuş! Amsterdam Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Gerçek

17 Mayıs 2025
Dünyaca Ünlü Ressamların Birbirinden Çarpıcı Gün Batımı Resimleri
Tasarım

Dünyaca Ünlü Ressamların Birbirinden Çarpıcı Gün Batımı Resimleri

16 Mayıs 2025
Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Güzel Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Güzel Tweetleri

16 Mayıs 2025
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi

10 Şubat 2024
Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın
Sponsorlu İçerik

Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın

22 Ağustos 2023
Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu
ListeList Özel

Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu

16 Mart 2020

Sosyal Medya'da ListeList

  • Hakkımızda
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu