Senelerdir hatta 10 senelerdir bilip de hayranlık duyduğumuz isimlerden biri Mercan Dede ya da kimisine göre DJ Arkın Allen.
Her ağza pelesenk olmuş, sorsanız herkesin “sözde” yaptığı ama gerçekte beceremediği o doğu-batı sentezi olayını yine senelerdir müzikseverlere dev bir başarı ve kaliteyle yapan isim.
Gelin Mercan Dede efsanesini hep beraber inceleyelim, kimmiş, neler yapmış, nerelere gitmiş, nerelerde çalacakmış bakalım, görelim.
Sufi inancı
Mercan Dede Sufi inancına yürekten bağlı bir insan, zaten yaptığı işlerdeki samimiyet ve adanmışlığı başka bir şekilde açıklamak pek de mümkün değil. Çağdaş müziğin tınılarını ve teknolojik imkanları neyin kâdim sesiyle harmanlamak kolay iş değil malum.
Yolun başı
Arkın Ilıcalı 1966’da Türkiye’de doğuyor. Evet şanslıyız. Efsane olarak kulaktan kulağa gelen hikayesi ise gerçek. İlk neyini plastik bir boruyu kendi çıkarttığı şablona göre delerek yapıyor. Sonrasında klasik müzik geleneğinin kalelerinden Kubbealtı Cemiyeti’nde Ömer Erdoğdu’dan ney, en büyük ritim üstatlarından kabul edilen Nezih Uzel’den bendir ve usul dersleri alıyor.
Göç
Sene 1988 olur ve Dede Kanada’ya göçer. Güzel sanatlar üzerine lisans ve yüksek lisans eğitimini tamamlar. Aynı üniversitede başladığı öğretim üyeliği görevine müzik çalışmalarının yoğunlaşması sebebiyle ara verir. İyi ki de öyle yapar. Sonraki yıllarda DJ’lik, elektronik müzik, meditasyon, dans gibi başlıklarda farklı üniversitelerde ve etkinliklerde, konferanslar ve çalıştaylar düzenlemiştir.
Sufi Dreams
1997 yılında “Mercan Dede Ensemble” kurulur ve ilk albüm “Sufi Dreams” Golden Horn etiketiyle az sayıda olsa da basılıp dağıtılır. 90’lı yılların başından beri farklı Sufi müzik topluluklarıyla gerek Kanada ve Amerika’da gerek Avrupa ve Türkiye’de müzik çalışmalarında bulunan Dede’nin bu albümü uluslararası müzik camiasından çok iyi geri dönüşler almıştır.
Albümler ve artan tanınırlık
http://youtu.be/FO-2YDOqsj8
Saarlandischer Rundfunk adlı Alman televizyonunun Sufi kültürü temalı belgeselinde Mercan Dede’de yer alır, sadece yer almakla kalmaz bu projenin müziklerini de oluşturur. İkinci albümü “Journey’s of a Dervish” ise tıpkı ilk albümü gib Goldenhorn etiketiyle 99’da piyasaya çıkar.
Secret Tribe Yılları
Dede Secret Tribe projesiyle Banlieues Bleues Festival, Rasa Cultur Center, Bimhuis, Womex ve Transmusicale de Rennes gibi nice efsane mekan, etkinlik ve festivalde sahne almıştır. Karşılaştıkları büyük ilgi ve heyecan dolu geri dönüşlerin de etkisiyle 2003 yazinda 30 konserlik bir Avrupa turuna çıkarlar ve dünyanın sayılı festivallerinden Montreux Jazz Festivali (İsviçre), JazzaVienne (Fransa), Etnosur (İspanya), World Roots Festival (Hollanda), Popdeurope (Almanya)’da sahne alırlar.
Başarıların ardı arkası kesilmez
Avrupa turnesinin başarısı Womex 2003’te BBC Radio 3 Awards’da “Orta-Doğu ve Kuzey Afrika” ile “Club Global” olmak üzere iki dalda ödüle aday gösterilmesini sağladı. Durumu şöyle netleştirelim aynı sene 2 dalda ödüle aday her baba yiğidin harcı değildir. İleriki yıllarda yayınladığı Su ve Nefes albümleriyle BBC’nin Dünya Müziği Listeleri’nde birinci sıraya yükselen ilk Türk ünvanını da elde etti. 20006 ve 2007’de BBC, Dede’yi Dünya Müziği kategorisinde yılın sanatçısı adayı olarak gösterdi.
Birlikte çalıştığı devler
Başlı başına ayrı bir listeye konu olacak kadar efsane isimlerle birlikte çalıştı Mercan Dede hâlâ da çalışıyor. Bugüne dek Kani Karaca, İhsan Özgen, Mısırlı Ahmet, İlhan Erşahin, Peter Murphy, Natacha Atlas, Azam Ali Musafir, Jamaledeen Tacuma, Hugh Marsh, Omar Sosa, Mich Gerber, Fazıl Say, Susheela Raman, Trans Global Underground, Dhafer Youssef, Coldcut, Dhol Foundation, Emma Shaplin, Ludavico Eunadi, Trilok Gurtu gibi klasik müziğin, dünya müziğinin ve alternatif müziğin gerçekten insanı hayret ettiren dev isimleriyle birlikte sahne almıştır.
Yapımcı/prodüktör yönü
Dede aynı zamanda nice projede de yapımcı olarka yer aldı. Peter Murphy’nin son albümü DUST’ın ortak yapımcılığını üstlenen sanatçı Michael Brooks, Groove A La Turca’nın yaratıcısı ve elektrik bas gitarın ustası Jamaledden Tacuma gibi sanatçılarla da calıştı, Kanada’nın en iyi emprovizasyon sanatçılarından biri olan Hugh March ile ortak albümler hazırladı.
Bitmeyen başarı hikayesi
Kültür Bakanlığı’nın başlattığı ve Türkiye’yi dünya çapında kültürel alanda temsil edecek ‘Güldestan Projesi’nin de müzik direktörlüğüne Dede getirildi. “Sufi Traveler” albümünün karşılaştığı büyük ilginin ardından Global Rhytm Magazine’e kapak oldu ve 4 sayfalık bir röportaj verdi. Dede’nin müzikal yolculuğunu konu alan bir belgesel Mercan Dede ile Yolculuk adından CNN Türk’te yayınlandı.
Nadasa çekilme
Artık dünya çapında sahip olduğu tanınırlık ve saygınlık, yaptığı bilinir ve anonim işler, nice ortaklık ve albümün ardından Montreal’deki evinde inzvaya çekildi. Bunun sonucunda sadece müzikal değil, kendisinden sanatın her alanında bir patlama geleceğinden şüphelenmiyor değiliz.
Mercan Dede Ensemble feat. Ludovico Einaudi
Dede’yi bu kadar anlattık hepimiz heyecanlandık peki bu hikayenin sahneye yansımasını nerede göreceğiz? Bu noktada şanslıyız ki Zorlu Center PSM, Mercan Dede’nin yönetmenliğinde heyecan verici 4 konserden oluşan bir Özel Ramazan Projesi düzenliyor. İlk konserde modern çağın Mozart’ı kabul edilen Ludovico Einaudi ile 2 Temmuz Çarşamba günü sahne alacak. Yazının girişinde de dediğimiz gibi yapmacık değil etkileyici bir doğu batı sentezi deneyimlemek isteyenler için etkinliğin detayları şurada.
Mercan Dede Ensemble feat. Beyhan Murphy & Göksel Baktagir
Geçtiğimiz yıl çıkan Dünya albümü ve ardından albümün ismine layık bir şekilde tüm dünyayı gezip tekrar İstanbul’a gelen Dede’nin sanat yönetmenliğindeki ikinci konser ise ayrı dünyaların iki devini bir araya getiriyor. Modern dansın efsane kareograflarından Beyhan Murphy ve kanun enstrümanının bu çağdaki en büyük efendilerinden kabul edilen Göksel Baktagir’in aynı anda sahnede olacağı bu geceyi kaçırmak istemeyenler etkinliğin detaylarına şuradan ulaşabilir.
Mercan Dede Ensemble feat. Borusan Quartet & Anjelika Akbar
Mercan Dede Ramazan Özel Projesi’nin üçüncü konserinin özel konukları Borusan İstanbul Flarmoni Orkestrası üyeleri Esen Kıvrak, Olgu Kızılay, Efdal Altun ve Çağ Erçağ’dan oluşan Borusan Yaylılar Dörtlüsü (Borusan Quartet) ve 4 yaşından bu yana ürettiği yüzlerce beste ile müzik otoritelerince “dâhi” olarak gösterilen piyano sanatçısı Anjelika Akbar. Bu isimleri bilip, klasik müziğe ilgi duyup şu konseri kaçırmak büyük pişmanlık sebebi olacaktır. Olmasın diyenler için etkinliğin detayları tam burada.
Mercan Dede Ensemble feat. Azam Ali & Zara
Zorlu Center PSM’nin sunduğu, Mercan Dede’nin sanat yönetmenliğini üstlendiği Özel Ramazan Projesi’nin kapanış gecesinde ise Mercan Dede Ensemble’a, büyüleyici sesleriyle dünya müziğinin en önemli vokal sanatçılarından Azam Ali ve Türk Halk Müziği’nin yıldızı Zara konuk sanatçı olarak eşlik ediyor. Bir tarafta “Matrix”, “The Fight Club”, “Thor” gibi film müziklerinden sesine aşina olduğumuz Azam Ali, diğer tarafta sesiyle yüreklerimizi yakan Zara. Etkinliğin detaylarına buradan ulaşabilirsiniz.
Nereden nereye
http://www.youtube.com/watch?v=FO-2YDOqsj8
Geldik listemizin sonuna, plastik bir borudan ney yaparak müziğe başlayan ve dünya müziğinin efsane isimleri arasında yer eden Mercan Dede’nin hikayesi neyse ki burada bitmiyor, halen devam ediyor ve her yeni işte daha etkileyici şeylerle karşılaşmamıza imkan sağlıyor. Bize de iyi ki kendini müziğe adamış insanlar var ve iyi ki bu kadar güzel işler yapmaya enerjileri yetiyor diye sevinmek düşüyor.
