Fotoğraf gün geçtikçe popüleritesi artan bir hobi keza aynı şey fotoğraf makineleri içinde geçerli. Bugünlerde neredeyse her fotoğrafçının elinde mutlaka Japonya üretimi bir makine görmüşsünüzdür. Ancak 2. Dünya Savaşı sonrası Soğuk Savaş döneminde fotoğraf makinelerinin ülkeler arasındaki güç rekabetinin pek bilinmeyen bir tarafı olduğunu söylesek şaşırmaz mıydınız? Hatta bu dönemde Japon yapımı makinelerin neredeyse hiç kullanılmadığını söyleseydik …
Buyrun soğuk savaş döneminde uzay rekabeti, füze krizi ve bunun gibi olayların gölgesinde kalmış bu rekabeti inceleyelim.
1. Savaş sonrası ülkelerin durumu
1950’li yılların başlarında birçok devlet savaşın yaralarını sarmaya çalışmakla meşgul idi. Almanya’yı doğu ve batı olarak ikiye ayıran duvar ve Sovyetler Birliğinin gölgesindeki Avrupa ülkeleri ve Marshall Planı’nı devreye sokarak Avrupa devletlerini kendi yanına çekmeye çalışan ABD arasında ilerleyen yıllarda patlak verecek olan soğuk savaşın kıvılcımları yavaş yavaş kendini göstermekteydi.
2. Alman kamera fabrikaları
Sovyetler Birliği o dönemde ABD’ye bile kafa tutabilecek bir güç konumunda yükselmekte iken aynı zamanda Doğu Almanya’yı içerisinde bulunan bütün kamera fabrikaları ile birlikte teslim almış durumda. Bu fabrikalar daha öncesinde dünyanın en kaliteli fotoğraf makinelerini ve objektiflerini üreten; Carl Zeiss, Voigtlaender, Pentacon gibi firmalar. Aynı zamanda Doğu Almanya’nın ülke olarak tanınacağı tarih daha sonralara rast geldiği için bu firmaların daha öncesinde ellerinde bulunan bütün patent hakları da düşmüş durumda.
3. Sökülüp Rusya’ya taşınan fabrikalar
Kimse bu fabrikaların geleceğinden emin değilken Ruslar o sıralarda bu fabrikalardaki makinaları kendi ülkelerindeki Arsenal’daki fabrikalarına taşımakla meşgul idi. Ancak bu makinalar alelacele söküldüğü ve ülkede bunları kullanmayı ve birleştirmeyi bilen hiçbir mühendisin bulunmaması sebebiyle aradan aylar hatta yıllar geçmesine rağmen makinalar monte edilip üretime geçilemez. Rusya’nın buradaki amacı o dönemde giderek popüler olan fotoğraf pazarını tamamen domine edebilmekti.
4. Almanya’nın toparlanması
Almanya daha öncesinde savaş kaybetme konusunda tecrübeli olduğu gibi toparlanma konusunda da acı bir tecrübeleri vardır. Almanya’da daha öncesine hiperanflasyondan dolayı ısınmak için Mark lar yakılırken çok kısa br zamanda toparlanır ve fotoğraf makinesi üretiminde oldukça tecrübeli oldukları için Jena ve Dresden şehirlerindeki fabrikalardaki hasarlı makineler tamir edilip yeniden üretime geçilir ve savaştan sonra ilk üretilen fotoğraf makinesi Pentacon firmasına ait “Pentacon Six” olur. Rusya daha sonra bu makinayı söküp inceler yani ters mühendislik uygular ve bu makinenin Arsenal’deki fabrikada üretilmiş tıpatıp aynısı olan “Kiev 6C” yi üretir. Bu deneyim Rusya içinde aynı zamanda Fotoğraf makinası üretimi konusunda milat olur. Bu tarihten sonra Ruslar mühendisler yetiştirir ve kendi makinalarını üretebilecek konuma gelir.
5. ABD ve Bombalanmayan Kasabalar
Bu noktada bir parantez açmakta fayda var. 2. Dünya savaşının sonuna doğru Almanya’yı yenilgiye uğratan ve Berlin’e kadar her tarafı bombalayarak gelen ve taş üstünde taş bırakmayan ülkeler Almanya’da yalnızca Wetzlar ve Solums kasabalarını bombalamamışlar, bu iki kasaba yalnızca motosiklet birlikleriyle sessiz sedasız teslim alınmıştı. Bunun sebebi ise bu bölgede Leica Fotoğraf ve Mercek üretim tesislerinin bulunmasıydı.
6. Zarar görmesin diye toprağın altında uyumaya bırakılmış objektif camları
Bu bölgede bulunan fabrika objektiflerinde kullandığı camları 25 yıllık bir bekleme için toprağın altına gömmüştü. Eğer burası bombalansaydı bu eşsiz objektifler camlarında oluşabilecek bir hava kabarcığı veya bir sarsıntı bu paha biçilemez camların çöpe atılması demekti. Bunun farkında olan ABD bu bölgenin bombalanmasına kesinlikle karşı çıkmıştı.
7. Amerika da fotoğraf makinesi üretmek istedi
Daha sonra Amerika daha önce Nazi zulmünden kaçan Alman fizikçileri kendi ülkesine kaçırdığı gibi savaş sonrasında da Leica mühendislerini de kendi ülkesine kaçırıp, aynı zamanda önlerine açık çek koyarak ABD için Leica kalitesinde fotoğraf makinaları ve objektifler üretmelerini istedi. Ancak Alman mühendisler bunu kabul etmedi ve bir süre sonra ülkelerine geri döndüler. Leica firması ilerleyen zamanlarda 25 yıllık bekleyişin ardından toprağın altından çıkardığı ve o dönemden kalan objektifleri, binlerce fotoğraf makinesi gövdesiyle beraber ABD’ye hibe etti.
8. ABD hiçbir zaman kendi makinelerini üretemedi
Objektif veya fotoğraf makinası üretebilmek için çok iyi derecede geometri ve matematik bilmek gerekiyordu. Bir objektifin içinde bulunan camların milimetrik aralığını hesaplayabilmek için altın oran ve geometrideki pi sayısı gibi kavramlara hakim olmak gerekli idi. Amerika’da bu kapasitede bilgiye sahip bir mühendis olmadığı için ABD hiçbir zaman kendi fotoğraf makinasını üretemedi. Ancak Aynı durumdaki Rusya birçok farklı marka ve modelde fotoğraf makinası ve objektif üretebilmeyi başarmıştı. Bunun nedeni Rusya’nın zamanında fabrikaları sökerken aynı şekilde objektif camlarını da ülkesine taşımış olmasıydı. İlk başta bu camlarla kendi objektiflerini üretebilen Rusya zamanla bu konuda mühendislerinde yetiştirilmesiyle kendi objektiflerini ve makinalarını üretmişti.
9. Uzaklardan bir ülke
Tüm bu rekabetin uzağında kalmış bir ülke var ki zamanla bütün ülkeleri fotoğraf pazarından defedecek ve hiçbir ülkenin isteyip te başaramadığı şeyi gerçekleştirerek pazarın tek hakimi haline gelecektir. Japonya’da savaş sonrasında atom bombasının yaraları sarılmaya uğraşılırken, savaş sırasında orduya; teleskop, dürbün gibi ekipmanlar üreten Nikon, Pentax sonrasında Canon gibi optik firmaları, savaş sonrasında ordunun dağıtılmasıyla beraber kademeli olarak fotoğraf makinası üretimine geçerler ve o yıllardan günümüze kadar, Bütün rakiplerini birer birer saf dışı bırakıp fotoğraf pazarının değişmez sahipleri olurlar.
10. Teknolojik gelişmelerin gölgesinde kalan rekabet
Fotoğraf yarışı soğuk savaş dönemi sırasında birçok farklı olayın gölgesinde gelişti. Uzay yarışları, ülkeler arasındaki gerilimler, askeri, ekonomik ve siyasal bölünmeler gibi olaylar bahsettiğimiz ülkelerin fotoğraf makinası ve objektif üretebilme rekabetlerini neredeyse tamamen geri plana itti. Belki de sırf bu nedenden ötürü milyonlarca Rus yapımı fotoğraf makinaları ABD sınırları içerisinde pazarlandı ve satıldı. Alman yapımı fotoğraf makinaları her ne kadar fiyat olarak o dönemde de uçuk fiyatlara satılsa da Dünya çapında birçok fotoğrafseverin gözdesi haline geldi. Dünya çapında ses getiren hemen hemen bütün fotoğraflar bu makinalardan biriyle çekildi.
