Ana sayfa » Sağlıklı Yaşam » Soru İşaretlerini Gideriyoruz! Ertesi Gün Hapı Nasıl Etki Eder, Ne Zaman Kullanılır?
Soru İşaretlerini Gideriyoruz! Ertesi Gün Hapı Nasıl Etki Eder, Ne Zaman Kullanılır?
Korunmasız bir cinsel ilişkiden sonra akla gelen ilk çözümlerden biri olan ertesi gün hapları, hamileliği önlemeye yardımcı olan etkili bir doğum kontrol yöntemi.
Korunmasız bir cinsel ilişki yaşandığında, akla ilk gelen sorulardan biri genellikle “Şimdi ne yapmalıyım?” olur. Endişe, panik ve bilinmezlik arasında gidip gelen bu süreçte, ertesi gün hapları devreye girerek bir nebze de olsa kontrolü elinize almanızı sağlar. Ancak bu haplarla ilgili etrafta dolaşan o kadar çok yanlış bilgi, şehir efsanesi ve kafa karıştırıcı yorum var ki, neye inanacağınızı şaşırmak işten bile değil. Kimileri bu hapların kürtaj etkisi yaptığını sanıyor, kimileri sadece ertesi gün işe yaradığını… Oysa bilimsel gerçekler çok daha net, ama doğru anlatılmadığı sürece herkesin kafasında bir sürü soru işareti kalıyor. Bu yazıda, ertesi gün haplarının nasıl çalıştığını, ne zaman alınması gerektiğini, hangi türlerinin kimler için daha uygun olduğunu ve vücut kitle indeksi gibi faktörlerin etkisini tek tek ele alacağız. Yan etkilerden spirale, yanlış bilinenlerden uzman görüşlerine kadar tüm detayları sizin için sade, anlaşılır ve keyifli bir dille bu listede derliyoruz. Çünkü bu konuda doğru bilgiye sahip olmak, yalnızca bedeninize değil, özgüveninize de iyi gelir. Hazırsanız, ertesi gün haplarının bilinmeyen yönlerine birlikte göz atalım! İşte ertesi gün hapı hakkında bilmeniz gerekenler…
Korunmasız bir ilişki yaşadınız ve kafanızda bir sürü soru işareti var: “Ya hamile kalırsam?”
İşte tam bu noktada devreye ertesi gün hapı giriyor. Plan B, Ella gibi markalarla karşımıza çıkan bu haplar, acil durumlar için hayat kurtarıcı olabilir. Ama durun bir dakika! Bu haplar hakkında dolaşan efsaneler, kafa karıştıran bilgiler ve eksik anlatımlar yüzünden birçok kişi hâlâ ne işe yaradığını tam olarak bilmiyor.
Ertesi gün hapı tam olarak nasıl işe yarar?
Öncelikle şunu netleştirelim: Bu haplar gebeliği sonlandırmaz, yani kürtaj hapı değildir. Aksine, hamilelik daha başlamadan devreye girerek yumurtlamayı geciktirir ya da engeller. Yumurtlama gecikince de sperm yumurtayla buluşamaz, böylece döllenme gerçekleşmez.
Kadın doğum uzmanı Dr. Colleen Denny bu durumu şöyle özetliyor: “Sperm vajinada olabilir ama yumurta yumurtalığın içinde saklandığı için buluşamazlar.”
İki çeşit ertesi gün hapı vardır:
Progestin içerenler (Plan B gibi): Sentetik progesteron hormonu içerir.
Anti-progestin içerenler (Ella gibi): Yumurtlamayı daha güçlü şekilde bastırır ama reçete gerekir.
Her iki hap da yumurtlamadan önce alınırsa işe yarar. Yani ne kadar erken alınırsa, etkisi o kadar yüksek olur!
Ertesi gün hapı adını taşısa da, o kadar da “ertesi günü” beklemeniz gerekmez! Ne kadar erken alırsanız, o kadar etkili olur.
Plan B gibi progestin hapları, ilişkiden sonra ilk 3 gün içinde alınırsa %81-90 oranında etkili.
Ella gibi anti-progestin hapları ise ilişkiden sonraki 5. güne kadar etkisini korur ve yaklaşık %85 koruma sağlar.
Doktorlar hep aynı şeyi söylüyor: Hapı elinizde bulundurun, ihtiyaç duyduğunuz anda vakit kaybetmeden alın!
Vücut kitle indeksi etkili mi?
Evet, araştırmalara göre vücut kitle indeksiniz bu hapların etkisini değiştirebiliyor.
Progestin içeren haplar, VKİ’si 30 ve üzeri olan kişilerde daha az etkili olabilir.
Ella (anti-progestin), yüksek VKİ’ye sahip kişilerde daha başarılı sonuçlar verebilir ama onun da etkinliği VKİ 35’i geçince düşebilir.
Neden böyle oluyor? Net bir cevap yok. Belki vücutta ilacın dağılımı, belki hormon seviyeleri etkili… Bilim dünyası hâlâ araştırıyor. Ama doktorlar şunu açıkça söylüyor: “Ne olursa olsun, kullanın. Zarar değil, fayda sağlayabilir!” Ertesi gün hapı hakkında bilmeniz gerekenler yazımıza devam ediyoruz.
Bu konu çok karıştırılıyor: Plan B bir kürtaj hapı değildir!
Ertesi gün hapı = gebeliği önler.
Kürtaj hapı = başlamış bir gebeliği sonlandırır.
Yani bu hapları, daha hamile kalmadan alırsınız. Eğer zaten hamileyseniz ve ertesi gün hapı aldıysanız, gebeliğe bir etkisi olmaz.
Yan etkiler neler? Tehlikeli mi?
Hayır, ciddi bir yan etkisi yok. En sık görülenler:
Mide bulantısı
Karın ve adet ağrısı
Baş ağrısı
Hafif baş dönmesi
Ayrıca adet düzeninizde kısa süreli değişiklikler olabilir, ama bu geçici bir durumdur. Endişe etmeyin.
Peki daha etkili bir yöntem var mı?
Ertesi gün hapı hakkında bilmeniz gerekenler yazımızın sonuna geldik. Eğer maksimum koruma istiyorsanız, bakırlı spiral (RİA) düşünebilirsiniz. İlişkiden sonraki 5 gün içinde takıldığında, hamileliği önlemede %99.9 etkilidir. Üstelik vücut kitle indeksinden bağımsız çalışır. Tek dezavantajı bir sağlık uzmanı tarafından rahme yerleştirilmesi gerekir.
Ama iyi haber şu ki: Acil korunma yöntemi olarak taktırılsa bile yıllarca kalabilir ve uzun süreli doğum kontrolü sağlar! Son tavsiye: Yanınızda bir tane bulunsun. Dr. Edelman’ın önerisi çok yerinde: “Korunmasız cinsel ilişki ihtimali olan herkes, çantasında bir ertesi gün hapı bulundurmalı.” Raf ömrü uzun, yan etkisi az, etkisi yüksek (özellikle zamanında alınırsa!). Kısacası, panik anlarında size yardımcı olabilecek güçlü bir seçenektir.
