Öküzün trene baktığı gibi bakmak, danaya girmek, %100 sığır eti tamam, peki başka? İnek deyip geçtiğimiz hayvancağızların tüm dünyanın ortak kültüründe yeri var. Acabası onlar hakkında neyi ne kadar biliyoruz? Dünyanın en pahalı ineği de burada, inek demek ne demek o da burada. Nereden baksanız öküz kadar bilgi var diyelim. 🙂
h2>İnek, dana, öküz, sığır hangisi hangisi?
Sığırın doğumundan altı aylığa kadar olan erkek ve dişi yavrularına buzağı; altı aylıktan bir yıllığa kadar olan erkek ve dişi yavrularına dana; altı aylıktan gebelik dönemine kadar dişilerine düve; altı aylıktan babalık dönemine kadar erkeklerine tosun; damızlık erkeğine boğa; yavrulayan dişisine inek ve kısırlaştırılmış erkeğine öküz denir. Yani öyle inek – öküz deyip geçmemeli.
Öyle bir hayvan ki dünyanın her yanında anlamı aynı
Büyükbaş olunca yemiyor tabii.
İngilizlerin sığır için kullandıkları “cattle” kelimesi eski Fransızca bir kelime olan “chatel”den gelir. Bu kelime de dünyanın bir çok dilinde mal – mülk anlamına geliyor. Bunun sebebi büyükbaşların dünyanın her yanında geçmişten günümüze gelen ekonomik değeridir. Ülkemizde de özellikle doğuda bazı yörelerde büyükbaşlar için “mal” kelimesi kullanılır.
Boğazda yüzen fıstık gibi bir inek?
Yunan mitolojisinde, çapkın bitirim Zeus, io adlı kızcağıza aşık olur. Zeus’un yediği nanelerden aklını kaybedecek seviyeye gelen kıskanç karısı Hera, zavallı kızı bir ineğe dönüştürür. İo, o inek haliyle boğazı yüzerek geçiyor (bazılarına göre havadan), hatta arada hızını alamayıp Haliç’e tosluyor(Altın Boynuz) ve rahatı ancak Asya üzerinden Mısır’a geçerek buluyor.
İnek geçidi anlamına gelen meşhur Bosphorus’umuzun antik hellenceden gelen hikayesi de işte böyle bir inek kardeşe dayanıyor. Kelimenin kökeninin “bos” (öküz) “poros” (geçit) olduğu düşünülüyor. Haliçle ilgili daha doğru inanış ise kelimenin yine Yunanca aynı anlama denk gelen “keroessa – keros” dan geldiği. Bu da o devirde bereketi simgeleyen boynuz anlamına geliyor. Haliçin kapalı suları o kadar bereketliymiş ki isim Altın Boynuz’a evrilmiş.
İnek ilk defa bizim topraklarda inek oldu
At, avrat, inek
Günümüzden yaklaşık 10.500 yıl öncesinde Güneydoğu Anadolu Bölgesinde evcilleştirildi. O günden beri ana türe bağlı olduğu düşünülen 80 ayrı cinsten türeyen yaklaşık 1.3 Milyar sığırın olduğu düşünülüyor.
Yavrusu o kadar kurcalamıyor kardeşim!
Otomatik değil de elle sağılacaksa 5 litre süt için inek memesini ortalama 350 defa fışkırtabilmek gerekiyor. Yahu fış fış çekilir mi, yazık hayvanlara.
Sarıkız, kaba tabirleri hiç de hak etmeyen duygusal bir hayvancağız
Araştırmacılar bir ineğe isim takarak ona bir birey gibi davranıldığında Sarıkız’ın yılda 500 litreye kadar daha fazla süt verdiğini bulmuşlar.
Eskiden her yer bizonmuş
Genel olarak memelilerden, çift toynaklıların, boynuzlugillerden sığır kardeş diyelim. Kökenleri vahşi Avrupa Bizonuna dayanıyor. Son görülen Avrupa Bizonu 1627 yılında Polonya ormanlarında hayata gözlerini yummuş. Bugün yeniden üretim çalışmalarında başarı sağlanmış ve Avrupa’nın çeşitli koruma parklarında yetiştirilmeye başlanmış.
2009 yılında tüm gen kodları çıkarıldı
Kaçan kovalanır, kovalanan kaçar, ayynı biz
İnek kardeşler 22.000 gene sahip ve bu genlerin %80’i insan geniyle aynı. Rakam yüksek gibi dursa da şempanzelerle genlerimizin %95’inden fazlası ortak olduğu düşünüldüğünde olay normalleşiyor. Çevremizdeki ve trafikteki onca büyükbaşın sadece %20’lik bir farkla o hallerde olmalarına şaşmamak lazım.
Onların da farklı lehçeleri var
Aynı bölgede ama farklı otlaklarda sürülerini otlatan çiftçiler ineklerinin farklı tonlarda möölediklerini fark etmişler. Bir dil bilimci üşenmemiş konuyu araştırmış ve araştırma BBC de yayınlanmış. Buna göre küçük grupların kendilerin has bir ton geliştirdiklerini fark etmiş. Yani her sürünün kendine has bir tonlaması oluyormuş.
Öküz gibi yatmak mı dediniz?
Yatarken elleşmeyin bari
Günün 10 – 12 saatini ööyle mis gibi uzanarak geçiriyorlar. Valla öyle abartı bi sayı yok ortada. Kimi haftasonlarında bir öküzden de fazla yattığımız oluyor. 🙂
Merve reasmen insomniam tuttuuu
Boş oda?
Bu saf yaratıklar günde sadece 4 saat uyuyorlar. Atlar gibi ayakta değil, yere uzanarak ve şekilsiz dev cüsselerine rağmen, o bacaklarını hayli zarif kıvırarak uyukluyorlar.
Ecnebinin sarhoşu da hiç çekilmiyor
Kim kimi deviriyor?
Batıda “cow tipping” denilen bir şehir efsanesi var. Aslında köy efsanesi demeli. Buna göre sarhoş köylüler göyya uyuyan inekleri bir anda iterek eğlencesine devirmekteler. Bir kere inekler ayakta uyumadıkları için bu anlatılanlar kolpa. Ama yetmemiş olacak ki British Columbia Üniversitesi bir ineği hızlıca iterek düşürmenin imkansızlığını hesaplayarak kanıtlamış. Sabit bir açıda aynı noktaya eşit kuvvet uygulansa dahi, bilinçsiz bir ineği devirmek için 4.43 adet insanın gücüne ihtiyaç varmış.
Manyetik inekler…
Almanya’da yapılan başka bir araştırmaya göre inekler dinlenirken güneşin ya da rüzgarın yönünü kaale almadan yüzlerini dünyanın manyetik alanına göre Kuzey ya da Güney yönüne doğru çeviriyorlar. Memelilerde manyetik alana göre yön tayininin sık rastlanan bir durum olmadığı biliniyor. İneklerin bunu hangi amaçla kullandıkları ise bilinmiyor.
Çepeçevre panoramik görüntü
Hem görüş açım daha geniş, hem de senden daha zekiyim
Tam arkaları ve ön sağlarındaki bir köşe hariç, 300 derecelik bir görüş açısına sahipler. Arka tarafta kuyruğu da park sensörü gibi kullanabildikleri düşünüldüğünde hayli iyi bir oran.
Kırmızıya kızarlar hurafesi
Fark yapmaz maviye de dalarız
Sığır cinsleri, boğalar, öküzler, inekler ya da buzağıcıkların hiçbiri kırmızı rengi seçemezler. Matadorların kırmızı bayrak olayı sadece hareket ederek hayvanın dikkatini çekmekten ibaret. Bayrak kırmızı değil de başka renk olsa, hatta hiç olmasa dahi o derece kızdırılmış bir boğa zaten gördüğüne saldırır. Katalonya bölgesinde yasaklansa da adi İspanyollar bir bırakmadılar şu saçma geleneklerini.
O burun delikleri boşuna büyük değil
Hiç ot gibi kokmuyo
Taze otun kokusunu yaklaşık 10 kilometreden alabilirler.
Dünyanın en pahalı ineği Ferrari’den bile pahalı
Para var huzur var
Amerika’da 2011’de yapılan Tarım fuarında satılan Missy adlı ineğin fiyatı tam 1.2 Milyon Dolar. Bu paraya dört adet Ferrari F12 Berlinetta alınabiliyor.
Bonus: Yıllar sonra yeniden özgürlüklerine kavuşan inekler
http://www.youtube.com/watch?v=GoV4pUburGg#t=58
Uzun süre kapalı tutuldular. 1 yıl boyunca sadece beslenip, sağıldılar. Firmanın işleri kötü gitmeye başladı, kesilme tehlikesi doğdu. Sonra bu tip durumlara karşı kurulan bir birlik sayesinde özgürlüklerine kavuştular. Yaşama ve özgürlük sevincinin görüntüleri tüm dünyada milyonlarca defa izlendi.
