Şili Referandumunda Diktatörlüğe ‘Hayır’ Diyenlerin Anlatıldığı ‘No’ Filminden 18 Replik

No (Hayır) filmi 1988 yılında Şili’de gerçekleştirilen bir anayasa referandumunu konu ediniyor. Darbeyle başa gelen Augusto Pinochet 1973’ten 1988’e kadar ülkeyi dikta rejimiyle yönetmiş ve mevcut durumuna bir yasal zemin hazırlamak için anayasa referandumuna gitme kararı almıştır. 15 yıllık diktatörlük sürecinde bütün bürokrasiyi ele geçirdiği için; muhalefetin eşit şartlarda bir kampanya yürütme şansı pek yoktu. Ama Pinochet, dış baskılarla birlikte, muhalefetin de devlet televizyonundan kendi HAYIR kampanyalarını yayınlamalarına razı oldu. Belki de kendinden çok emin olduğu için pek önemsemedi. Referandum süreci boyunca her akşam, TV’de iki tarafın da kendi kampanyalarını tanıtabilecekleri 15 dakikalık yayın hakları vardı.

Pek umutlu olmasalar da HAYIR kampanyası için ülkenin en parlak reklamcılarından birisi olan Rene Saavedra’nın kapısı çaldılar. Rene’nin çalıştığı ajansın patronu HAYIR kampanyası için çalışıyordu ve Rene’nin HAYIR’cılarla çalışmasına sıcak bakmıyordu. Rene varlıklı, başarılı deyim yerindeyse tuzu kuru bir gençti. Diktatörlüğe karşı bir kampanyaya girmek kendisi ve oğlu için kurduğu bu iyi şartları riske atmak olacaktı. HAYIR kampanyasını yürütenler onu çocukluğundan beri tanıyor olmasalardı belki de hiçbir şekilde bu kampanya içerisinde yer almaya ikna edemeyeceklerdi. Ama Rene’nin ailesi ülkedeki sol yapılanmanın eski önde gelen üyelerindendi. Sonunda onu ikna ettiler ve bu genç reklam dâhisinin merkezinde olduğu bir HAYIR kampanya süreci başladı…

1. Şili’deki muhalefet, referandumdan hayır sonucu çıkması konusunda başlarda ümitsizdi

2. “Neden başaramayalım ki” diyenler ilk umut ışığını yaktılar

3. Pinochet yanlıları da boş durmadı

4. Halkı yoksullukla sindirip kötünün iyisine razı etmeye çalıştılar

“İnsanları korkutmak istiyorsanız onları geçmişiyle korkutun. Yoksulluk içindeki geçmişleriyle, ekmek kuyruklarıyla…”

5. Halkı demokrasiyle değil, onlara yapılacak yardım ve bağışlarla kazanmak istediler

“İnsanların ilgilendikleri tek şey onlara dağıtılacak olan yardımlar olacak.”

6. “Nasıl olsa kazanacaklar” diyenler oldu

7. “O zaman kampanyalar neden yapılıyor” diye sordular tabi

8. ‘Evet’ tarafı, kendi argümanına güvenmediği için kampanyasını karşı tarafı karalama üzerine kurmuştu

9. Hayır kampanyası sık sık vatandaşlık görevlerini yapmaları konusunda halkı yüreklendiriyordu

10. Devlet tekelindeki TV’den ilk sonuçlar açıklandığında evet ortalığı süpürmüştü

11. Kaybettik diye sandıkları bırakıp gitmediler, oylarına sahip çıktılar

12. İlk açıklamalardan farklı bir sonuca doğru gidilmeye başlanınca elektrikler kesildi

13. Ama yine de sandıkları bırakmadılar

14. Tedbirli olmayı akıl etmişlerdi

15. Sonuna kadar direnmenin ödülünü aldılar

16. Şili’yi 15 yıllık tek adam yönetiminden kurtardılar

17. Her zaman olduğu gibi diktatör düşerken ilk en yakınındakiler sattı

18. Korkmadan açık seçik hayır diyerek diktatörü devirdiler